Іван Мазепа

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Іван Сцяпанавіч Мазепа
укр.: Іван Степанович Мазепа
Герб Мазепы
Герб Мазепы
Сцяг12-ы Гетман Войска Запарожскага абодвух бакоў Дняпра [1][2]
4 жніўня 1687 — 1709
Папярэднік Іван Самайловіч
Пераемнік Піліп Орлік (у выгнанні),
Іван Ільіч Скарападскі

Нараджэнне 20 сакавіка 1639(1639-03-20)
Смерць 21 верасня 1709(1709-09-21) (70 гадоў)
Месца пахавання Царква Святога Юрыя, Галац
Род Мазепы[d]
Бацька Сцяпан Мазепа[d]
Маці Марыя з Макіеўскіх[d]
Жонка Ганна Палавец[d]
Дзеці дачка (памерла ў дзяцінстве)
Веравызнанне праваслаўе
Адукацыя
Дзейнасць дыпламат, палітык
Аўтограф Выява аўтографа
Званне гетман
Узнагароды
Ордэн Святога Андрэя Першазванага
Ордэн Святога Андрэя Першазванага
Ордэн Белага арла
Ордэн Белага арла
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Іван Мазепа — Іва́н Сцяпа́навіч Мазе́па-Калядзінскі (укр.: Іва́н Степа́нович Мазе́па-Колединський, польск.: Jan Mazepa Kolędyński; 20 сакавіка 1639 — 21 верасня 1709) — гетман Украіны ў 16871709 гг.

Спачатку падтрымліваў супрацоўніцтва з Масквой, але палітыка Пятра I ва Украіне ў перыяд Паўночнай вайны прывяла да разрыва Мазепы з Расіяй. У 1708 годзе дамовіўся з Карлам XII пра далучэнне да антымаскоўскай кааліцыі. Пасля паражэння шведскай арміі пад Палтавай эміграваў. Памёр у Бендэрах (цяпер Малдова), пахаваны ў Галаце (цяпер Румынія).

Мазепа быў адлучаны ад царквы за здраду клятве, якая была дадзена на крыжы і Евангеллі, а таксама за шэраг іншых супрацьцаркоўных дзеянняў[3]. Шматлікія звяртанні ўкраінскіх культурных і палітычных дзеячаў у ХХ стагоддзі аб скасаванні анафемы Мазепе, у тым ліку апошняя за часам (2008 год) адозва прэзідэнта Віктара Юшчанкі да РПЦ не дала ніякіх вынікаў[4].

Вобраз у культуры[правіць | правіць зыходнік]

Вобраз гетмана сучаснымі ўкраінскімі ўладамі ўключаны ў лік нацыянальных героеў Украіны. На яго айчыне ў 2008 годзе яму адкрыты помнік, у Кіеве імем Мазепы названая вуліца, у 2016 годзе помнік адкрыты ў Палтаве.

У свой час Мазепа падтрымліваў развіццё навукі і царквы на ўкраінскіх землях. Дзякуючы яго ахвяраванням былі збудаваныя шмат цэркваў і сабораў у Кіеве і іншых гарадах Украіны, што з’яўляюцца цяпер іх акрасай. Менавіта пры Мазепе Кіева-Магілянскі калегіум набыў статусу акадэміі, што дзейнічае і зараз.

Гістарычныя падзеі навакол і сама асоба Івана Мазепы натхнялі шмат якіх мастакоў літаратуры і музыкі. Вобраз Мазепы адлюстраваны ў творах наступных аўтараў:

У 2001 годзе рэжысёрам Юрыем Ільенкам быў зняты фільм «Малітва за гетмана Мазепу»

«Маzепа fest» — назва штогадовага рок-фестываля, які стартаваў 6 чэревня 2003 года ў Палтаве.

Вобраз Мазепы замацаваны на купюры ўкраінскай нацыянальнай грашовай адзінкі — грыўня (10 грывень).

Зноскі

  1. Мазепа (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі
  2. Бой со шведами у местечка Клецка. Журнал С. И. Неплюева. 19 апреля 1706 г.//Русская старина, 1891 г., октябрь, стр. 25-32.
  3. http://www.pravoslavie.ru/analit/080130172754
  4. http://www.pravda.com.ua/news/2008/3/7/72773.htm Архівавана 30 верасня 2008.

Галерэя[правіць | правіць зыходнік]

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]