Ісламская рэвалюцыя ў Іране
Ісламская рэвалюцыя (перс.: انقلاب اسلامی — Enghelâb-e eslâmi), Рэвалюцыя 1357 года (паводле іранскага календара) — ланцуг падзей у Іране ў студзені 1978 - лютым 1979 гадоў, вынікам якіх стала звяржэнне шаха Махамеда Рэза Пехлеві, звяржэнне манархіі і ўсталяванне новай адміністрацыі, якую ўзначаліў аятала Хамейні.
Уласна датай пачатку рэвалюцыі ў Іране прынята лічыць 8 студзеня 1978 г., калі першая буйная антыўрадавая дэманстрацыя ў Куме была падаўленая з неабгрунтаванай жорсткасцю. На працягу ўсяго 1978 года ў розных гарадах Ірана прадстаўнікі ісламскага духавенства арганізоўвалі дэманстрацыі, іх рашуча разганяла шахская гвардыя. Да канца года рэвалюцыянеры перайшлі да тактыкі эканамічных стачак і страйкаў, што цалкам паралізавала эканоміку. Будучы больш не ў сілах утрымліваць уладу ў сваіх руках, шах перадаў уладу прэм'ер-міністру з ліку ўмераных апазіцыянераў і збег з краіны.
1 лютага 1979 у Іран вярнуўся гнаны аятала Хамейні, які ўзяў уладу ў свае рукі. Было прызначаны новы пераходны ўрад. У сакавіку быў праведзены рэферэндум аб новым палітычным ладзе, і 1 красавіка 1979 Іран быў аб'яўлены першай Ісламскай рэспублікай.
Ісламская рэвалюцыя ў Іране стала адной з ключавых падзей XX стагоддзя і мела велізарнае гістарычнае значэнне для ўсяго свету. Усталяванне трывалай ісламскай улады ў багатым вуглевадародамі Іране паставіла пад сумнеў нефармальнае лідарства суніцкай Саудаўскай Аравіі ў мусульманскім свеце.
Бібліяграфія[правіць | правіць зыходнік]
- Robin Wright. The Last Great Revolution: Turmoil And Transformation In Iran. — New York, NY: Vintage, 2000. — 384 с. — ISBN 978-0375706301. (англ.)
- Ervand Abrahamian. Iran between two revolutions. — Прынстан: Princeton University Press, 1982. — 561 с. — ISBN 978-0691101347. (англ.)
- Nikki Keddie. Modern Iran: Roots and Results of Revolution. — Нью-Хейвен: Yale University Press, 2003. — 448 с. — ISBN 978-0300121056. (англ.)
