Чачэнская Рэспубліка Ічкерыя
| Часткова-прызнаная дзяржава Урад у выгнанні (з 2000) | |||||
| Чачэнская Рэспубліка Ічкерыя | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Noxçiyn Respublika Içkeri Нохчийн Республика Ичкери | |||||
|
|||||
|
Дэвіз: ««Joƶalla ya mars̈o» («Смерць або воля»)» |
|||||
| Гімн: «Marşo ya Joƶalla!» | |||||
 |
|||||
|
1991 — 2000
|
|||||
| Сталіца | Грозны (у 1996—1999 — Джахар, па прозвішчы першага прэзідэнта ЧРІ) | ||||
| Мова(ы) | Чачэнская, руская | ||||
| Афіцыйная мова | чачэнская мова і руская | ||||
| Рэлігія | Іслам (сунізм) (1996—2000) | ||||
| Грашовая адзінка |
Расійскі рубель Нахар (планаваўся ў 1994) |
||||
| Плошча |
|
||||
| Насельніцтва |
|
||||
| Форма кіравання |
Прэзідэнцкая рэспубліка (1991—1996) Ісламская прэзідэнцкая рэспубліка (1996—2000) |
||||
| Прэзідэнт | |||||
| • 1991—1996 | Джахар Дудаеў | ||||
| • 1996—1997 | Зелімхан Яндарбіеў | ||||
| • 1997—2005 | Аслан Масхадаў | ||||
| • 2005—2006 | Абдул-Халім Садулаеў | ||||
| • 2006—2007 | Доку Умараў | ||||
Чачэнская Рэспубліка Ічкерыя (Noxçiyn Respublika Içkeri, Нохчийн Республика Ичкери) — самаабвешчаная дзяржава, якая існавала на частцы тэрыторыі былой Чачэна-Інгушскай АССР.
Абвяшчэнне незалежнасці Ічкерыі стала пачаткам ваеннага канфлікту на Паўночным Каўказе.
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
Пасля скасавання СССР Ічкерыя абвясціла незалежнасць, яе першым прэзідэнтам стаў Джахар Дудаеў. Улады Расійскай Федэрацыі не прызналі незалежнасць Ічкерыі і лічылі гэтую тэрыторыю Чачэнскай рэспублікай у складзе РФ.
Супрацьстаянне вылілася ў зацяжны ваенны канфлікт. Баявыя дзеянні 1994—1996 гадоў былі няўдалымі для Расіі, у выніку расійскія войскі былі выведзены, а пытанне пра статус рэспублікі было адкладзена да 2001 года. Такім чынам юрыдычна паўстанцы прызнаны не былі, але фактычна ўлада ў Чачні заставалася ў іх.
У 1997 годзе прэзідэнт Расіі Барыс Ельцын і прэзідэнт Ічкерыі Аслан Масхадаў падпісалі «Дагавор пра мір і прынцыпы ўзаемаадносін паміж Расійскай Федэрацыяй і Чачэнскай Рэспублікай Ічкерыя». Некаторыя эксперты лічылі гэты дакумент фактычным, але не юрыдычным прызнаннем самаабвешчанай рэспублікі.
У 1999 годзе Расіяй зрабіла другую спробу ўзяць тэрыторыю пад свой кантроль — пачалася другая чачэнская вайна і да вясны 2000 года Чачэнская Рэспубліка Ічкерыя была ліквідавана[2].
Прызнанне Ічкерыі[правіць | правіць зыходнік]
Была прызнаная грузінскім урадам у выгнанні на чале з Звіядам Гамсахурдыя і рухам Талібан, што кантраляваў Афганістан.
18 кастрычніка 2022 года Вярхоўная Рада Украіны прызнала незалежнасць Чачэнскай Рэспублікі Ічкерыя і назвала яе тэрыторыяй «часова акупаванай Расіяй» у выніку ўзброенай агрэсіі, учыненай з парушэннем Статута ААН[3].
Прэзідэнты[правіць | правіць зыходнік]
- Джахар Дудаеў (27 кастрычніка 1991 — 21 красавіка 1996)
- Зэлімхан Яндарбіеў (выканаўца абавязкаў, 22 красавіка 1996 — 27 студзеня 1997)
- Аслан Масхадаў (27 студзеня 1997 — 8 сакавіка 2005, з 2000 года ў выгнанні)
- Абдул-Халім Садулаеў (у выгнанні, 8 сакавіка 2005 — 17 чэрвеня 2006)
- Доку Умараў (у выгнанні, 17 чэрвеня 2006 — кастрычнік 2007)
Зноскі
- ↑ а б http://www.igpi.ru/monitoring/1047645476/oct_97/chechen.html
- ↑ Што такое Ічкерыя, дзе яна знаходзіцца і як звязаная з Чачнёй
- ↑ Украіна прызнала Чачэнскую Рэспубліку Ічкерыя «часова акупаванай Расіяй»(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 5 лістапада 2023. Праверана 5 лістапада 2023.