Абавязковыя пастановы

Абавязковыя пастановы — акты службовых асоб (генерал-губернатараў, губернатараў, граданачальнікаў) Расійскай імперыі 2-й палове XIX – пачатку XX стст., якія выдаваліся дыскрэцыйна (ад фр.: discrétionnaire — у залежнасці ад асабістага меркаваня) і змяшчалі юрыдычныя санкцыі.

Прымаліся спачатку для барацьбы з нацыянальна-рэвалюцыйным рухам. Паводле палажэння Камітэта міністраў ад 13 ліпеня 1876 г. для «правільнага і паспяховага выканання... узаконенняў аб грамадскай добрапрыстойнасці, парадку і бяспецы» губернатары атрымалі права выдаваць абавязковыя пастановы аб забароне сходаў, органаў друку і іншае. За парушэнне такіх пастаноў прадугледжваўся штраф да 50 руб., справы аб гэтым разглядаліся ў судовым парадку. Паводле «Палажэння аб мерах да аховы дзяржаўнага парадку і грамадскага спакою» ад 14 жніўня 1881 г. у мясцовасцях, аб'яўленых на становішчы ўзмоцненай або надзвычайнай аховы, генерал-губернатары, губернатары і граданачальнікі атрымалі права выдаваць абавязковыя пастановы «па прадметах, якія адносяцца да прадухілення парушэнняў грамадскага парадку і дзяржаўнай бяспекі», што дазваляла названым асобам рэгламентаваць практычна ўсе бакі грамадскага жыцця. За парушэнне вінаватых каралі у адміністрацыйным парадку: у мясцовасцях на становішчы ўзмоцненай аховы — штраф да 500 руб., або арышт да 3 месяцаў, на становішчы надзвычайнай аховы — арышт ці зняволенне ў турме або крэпасці да 3 месяцаў або штраф да 3 тыс. руб. Выкарыстоўваючы інстытут выключнага становішча, урад надаваў губернатарам права выдання абавязковых пастаноў і ў тых мясцовасцях, дзе стан узмоцненай ці надзвычайнай аховы не аб'яўляўся або быў адменены.

У адпаведнасці з зацверджанымі імператарам Мікалаем II палажэннямі Камітэта міністраў у мясцовасцях, не аб'яўленых на выключным становішчы, губернатары мелі права выдаваць абавязковыя палажэнні тэрмінам на 1 год «па прадметах, якія адносяцца да аховы дзяржаўнага парадку і грамадскага спакою» і за іх парушэнні накладаць у адміністрацыйным парадку спагнанні, прадугледжаныя правіламі аб узмоцненай ахове.

У 1904 – 1907 гг. паўнамоцтвы на абавязковых пастаноў мелі мінскі і магілёўскі, у 1909 – 1913 гг. – віленскі, віцебскі, мінскі, магілёўскі губернатары. Абавязковыя пастановы існавалі да Лютаўскай рэвалюцыі 1917 г..

Літаратура

• Блинов И. Губернаторы: Историко-юридический очерк / Ив. Блинов. — СПб.: Типо-литография К. Л. Пентковского, 1905. — 360 с.
• Гессен В. М. Исключительное положение / В. М. Гессен. — СПб.: Юридический книжный склад «Право», 1908. — VIII, 410 с.
• Сукала, А. Я. Абавязковыя пастановы / А. Я. Сукала // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 тамах. Том 1. А — Беліца. — Мн.: БелЭн, 1993. — С. 7.