Авіскі ордэн

Авіскі Ваенны ордэн
Авіскі Ваенны ордэн
	парт.: Ordem de Avis, Ordem Militar de Avis
Арыгінальная назва	парт.: Ordem de Avis, Ordem Militar de Avis
Краіна	Партугалія
Тып	Ордэн
Дата заснавання	1146
Статус	Уручаецца
Старэйшая	Ордэн Хрыста
Малодшая	Order of Saint James of the Sword[d]
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ордэн Святога Бенета Авіскага — каталіцкі ваенны ордэн, які існаваў у XII—XIX стагоддзях у Партугаліі. Падобна да іншых партугальскіх ваенных ордэнаў — Сант’яга і Томарскага — у 1789 секулярызаваны, у 1834 годзе яго ўладанні падвергліся нацыяналізацыі, у 1910 годзе распушчаны, у 1917 адноўлены ў якасці рэспубліканскага (як ваенная ўзнагарода) на чале з прэзідэнтам Партугаліі.

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

З моманту заснавання Партугальскага каралеўства (1128) каралі былі зацікаўлены ва ўзмацненні Рэканкісты прафесійнымі воінамі-крыжакамі, якія паводле дадзенага зароку павінны былі пажыццёва змагацца з нявернымі. Ужо ў 1128 годзе ў Партугаліі, першай з краін Заходняй Еўропы, абгрунтаваліся тампліеры (якія пазней эвалюцыянавалі ў Томарскі ордэн), а прыкладна праз 20 гадоў быў заснаваны і першы мясцовы ваенны ордэн — «брацтва Дзевы Марыі з Эвары».

У 1166 годзе брацтва, якое ставіла перад сабой задачу адваявання Эвары ў маўраў, атрымала поспех у сваім распачынанні. Ва ўзнагароду кароль перадаў ім горад у кіраванне. Першым вялікім магістрам ордэна быў Педру Афонсу (ці Педру Энрыкеш) (1130—1169) — пазашлюбны сын першага партугальскага караля; тады ж яны прынялі бенедыкцінскі статут. Галоўнай рэзідэнцыяй рыцараў стаў Авіскі замак (сучасны горад Авіш), па якім яны і атрымалі сваю сучасную назву — бенедыкцінцаў з Авіша.

Канец XIV — пачатак XV стагоддзі былі адзначаны ў гісторыі ордэна зацяжным дыспутам з кастыльскім ордэнам Калатравы, які ледзь не з моманту заснавання бачыў у Авіскім ордэне сваю заходнюю галіну і патрабаваў падпарадкавання партугальскага магістра кастыльскаму. На Базельскім саборы (1431) абгрунтаванасць дамаганняў кастыльцаў прызнаў сам Папа Рымскі.

Заканчэнне Рэканкісты пакінула шматлікіх (і бессямейных) рыцараў без пастаяннага занятку. У 1385 годзе Вялікі магістр Авіскага ордэна Жуан I стаў каралём Партугаліі і заснавальнікам Авіскай дынастыі (1385—1580). Каралі гэтай дынастыі павялі авіскіх рыцараў на новыя «крыжовыя паходы» ў Афрыку. У 1415 годзе яны ўзялі Сеўту, у 1437 аблажылі Танжэр. Томарскім і Авіскім ордэнамі ў тыя гады кіравалі браты караля Дуартэ I, Энрыке Мараплавец і Фернанду, прычым апошні скончыў сваё жыццё ў мараканскім палоне.

З ростам Партугальскай імперыі авіскія рыцары з воінаў-манахаў ператварыліся ў каланізатараў-землеўладальнікаў. У эпоху Рэнесансу ордэн ператварыўся з духоўнага ў свецкі. Папа Аляксандр VI Борджыя вызваліў рыцараў ад зароку бясшлюбнасці (1502), а ў 1551 годзе было абвешчана, што надалей главой ордэна будзе лічыцца сам партугальскі манарх.