Азі Агад аглы Асланаў

Азі Агад аглы Асланаў
азерб.: Həzi Əhəd oğlu Aslanov
Дата нараджэння	22 студзеня (4 лютага) 1910
Месца нараджэння	Ленкарань, Ленкаранскі павет[d], Бакінская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	25 студзеня 1945(1945-01-25) (35 гадоў)
Месца смерці	Priekuļi Parish[d], Цэсіскі павет[d], СССР
Месца пахавання	Алея шахіда
Дзеці	Тофік Азі аглы Асланаў[d] і Арыф Азі аглы Асланаў[d]
Альма-матар	Азербайджанскае вышэйшае ваеннае вучылішча імя Гейдара Аліева[d] Q118252195?
Грамадзянства	СССР
Прыналежнасць
Род войскаў	танкавыя войскі
Гады службы	1924—1945
Званне	Генерал-маёр
Часць	35-я гвардзейская танкавая брыгада
Камандаваў	55-й танкавы полк
Бітвы/войны	Польскі паход РСЧА Савецка-фінляндская вайна, 1939-1940 Вялікая Айчынная вайна
Узнагароды і званні	Медаль «За абарону Сталінграда» Медаль «За абарону Каўказа»
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Азі Агадавіч Асланаў (таксама Азі Ахадавіч Асланаў, Азі Агад аглы Асланаў; азерб.: Həzi Əhəd oğlu Aslanov(22 студзеня (4 лютага) 1910, г. Ленкарань — 24 студзеня 1945, Латвія) — савецкі ваенны дзеяч, генерал-маёр, двойчы Герой Савецкага Саюза.

Біяграфія

Нарадзіўся 22 студзеня (4 лютага) 1910 года ў горадзе Ленкарань Бакінскай губерні (цяпер Азербайджан) у сям’і рабочага цагельні. Адукацыя няпоўная сярэдняя.

Па нацыянальнасці азербайджанец.

Пасля смерці бацькі (1923) з 13 гадоў працаваў на ленкаранскай цагельні чорнарабочым, адначасова ў 1924 годзе скончыў курсы ліквідацыі непісьменнасці. У верасні 1924 паступіў вучыцца ў закаўказскіх ваенную падрыхтоўчую школу (горад Баку), дзе вучыўся 5 гадоў.

У Чырвонай Арміі з 1929 года. Скончыў Ленінградскую кавалерыйскую школу ў 1931 годзе. З 1931 года — камандзір узвода 15-га кавалерыйскага палка 3-й Бесарабскай кавалерыйскай дывізіі Кіеўскай ваеннай акругі (Бярдзічаў). У жніўні таго самага года зноў адпраўлены на вучобу. У 1932 годзе скончыў курсы ўдасканалення каманднага саставу і служыў камандзірам танкавага ўзвода ў 12-м аўтабронедывізіёне таго ж палка. Служыў у Харкаўскіх аўтатрактарных майстэрнях.

Ад 1933 года — камандзір танкавага ўзвода, танкавай роты, начальнік школы асобнага танкавага батальёна 2-й стралковай дывізіі Кіеўскй ваеннай акругі (г.Оўруч Жытомірскай вобласці). Ад мая 1938 года — памочнік камандзіра па страявой частцы і камандзір батальёна 3-га аўтатранспартнага палка 4-га механізаванага корпуса той самай акругі (Кіеў). Удзельнічаў у вызваленчым паходзе РСЧА ў Заходнюю Украіну ў верасні 1939 і ў савецка-фінскай вайне 1939—1940 г. З 1940 года — камандзір аўтатранспартнага батальёна 10-га стралковага палка 10-й танкавай дывізіі 15-га механізаванага корпуса Кіеўскай асобнай ваеннай акругі (г.Золачыў Львоўскай вобласці). Член ВКП(б) з 1937 года.

З пачаткам Вялікай Айчыннай вайны на фронце ў складзе 10-й танкавай дывізіі 15-га механізаванага корпуса 6-й арміі Паўднёва-Заходняга фронту, удзельнічаў у абарончых баях на Заходняй Украіне і ў абароне Кіева . З верасня 1941 — намеснік па тэхнічнай частцы камандзіра 10-га стралковага палка, удзельнічаў у абарончых баях пад Пыратыным, Ахтыркай, Харкавам.

У снежні 1941 адкліканы ў рэзерв і ў лютым 1942 прызначаны намеснікам па страявой частцы камандзіра 55-й танкавай брыгады Крымскага фронту. Перажыў катастрофу войскаў Крымскага фронту ў маі 1942 года, пасля якой у брыгадзе не засталося ні аднаго танка. Брыгада была адноўленая і зноў ўступіла ў бой ў ліпені 1942 года ў складзе 28-га танкавага корпуса 4-й танкавай арміі Сталінградскага фронту. Удзельнічаў у баях у той самай пасадзе ў ходзе абарончага этапу Сталінградскай бітвы.

З кастрычніка 1942 года — камандзір 55-га асобнага танкавага палка, сфармаванага з рэшткаў аднайменнай брыгады ў складзе 4-га механізаванага корпуса.

Камандзір 55-га асобнага танкавага палка (2-я гвардзейская армія, Сталінградскі фронт) падпалкоўнік Асланаў вызначыўся падчас Сталінградскай бітвы. 19 лістападзе полк перайшоў у наступ і толькі за першы дзень бою прарваў ўсю паласу варожай абароны, знішчыўшы 4 танка, 5 мінамётных батарэй, 18 дзотаў і захапіўшы да 700 палонных. 22 лістапада полк вызваліў станцыю Абганерава.

Пры спробе германскага камандавання дэблакіраваць войскі Паўлюса, 15-19 снежня 1942 года полк Асланова сумесна са стралковым палком і знішчальна-супрацьтанкавай брыгадай адбіваў атакі ударной групоўкі ворага. Танкісты палка падбілі і спалілі 30 танкаў праціўніка, 50 аўтамашын і знішчылі да пяхотнага батальёна, заступіўшы шлях праціўніку ў раёне хутара Верхне-Кумскі (цяпер Савецкі Кастрычніцкага раёна Валгаградскай вобласці).

За ўзорнае выкананне баявых заданняў камандавання на фронце барацьбы з нямецкімі захопнікамі і праяўленыя пры гэтым адвагу і геройства, указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 22 снежня 1942 падпалкоўніку Азі Асланаву прысвоена званне Героя Савецкага Саюза з уручэннем ордэна Леніна і медаля «Залатая Зорка».

Ад снежня 1942 Асланаў камандаваў 35-й гвардзейскай танкавай брыгадай. Пад яго камандаваннем яна ўдзельнічала ў Растоўскай і Міускай наступальных аперацыях, у бітве за Днепр. У снежні 1943 — красавіку 1944 ён вучыўся на Акадэмічных курсах удасканалення афіцэрскага складу пры Ваеннай акадэміі бранятанкавых і механізаваных войскаў Чырвонай Арміі імя Сталіна, пасля заканчэння якіх вярнуўся на пасаду камандзіра сваёй брыгады.

Удзельнічаў у Беларускай наступальнай аперацыі. Яго брыгада 28 чэрвеня 1944 фарсіравала раку Бярэзіна. Генерал Асланаў з батальёнам аўтаматчыкаў і адным бронетранспарцёрам, а таксама з далучанымі па дарозе 50-ю беларускімі партызанамі, пранік у тыл ворага і авалодаў мястэчкам Плешчаніцы, адкрыўшы дарогу наступлення 3-га гвардзейскага механізаванага корпусу. Працягваючы марш на захад брыгада Асланова 2 ліпеня вызваліла Вілейку, 3 ліпеня ўдзельнічала ў вызваленні Барысава і 4 ліпеня вызваліла Смаргонь. За гэтыя подзвігі камандуючы 3-м Беларускім фронтам генерал арміі Іван Чарняхоўскі прадставіў Асланова да паўторнага прысваення звання Героя Савецкага Саюза.

За месяц баёў у Беларусі брыгада знішчыла 45 танкаў, 131 гармата, 12 мінамётных батарэй, 193 аўтамашыны, 40 самалётаў, да 2600 салдат і афіцэраў. Былі захопленыя 74 гарматы, 5 складаў, 7 чыгуначных эшалонаў, 220 аўтамашын, 580 палонных. Брыгада ўдзельнічала ў вызваленні гарадоў Вілейка, Барысаў, Смаргонь, Мінск, Вільня.

Ад ліпеня 1944 ваяваў у складзе 1-га Прыбалтыйскага фронту і зноў вызначыўся пры вызваленні горада Шаўляя, фарсіраванні ракі Заходняя Дзвіна, блакаванні групоўкі ворага ў Курляндыі.

Загінуў 24 студзеня 1945 года ў баях у мясцовасці Прыекуле ля Ліепаі (Латвія).

Пахаваны ў сталіцы Азербайджана — горадзе Баку.

За мужнасць і гераізм, праяўленыя на франтах Вялікай Айчыннай вайны, указам Прэзідэнта СССР ад 21 чэрвень 1991 гвардыі генерал-маёру танкавых войскаў Азі Асланаву другі раз прысвоена званне Героя Савецкага Саюза. Сваякам былі ўручаныz ордэн Леніна і другі медаль «Залатая Зорка».

Ушанаванне памяці

Помнік Азі Асланаву ў Вілейцы

• Імя героя навечна занесенае ў спісы першай роты Бакінскага вышэйшага каманднага агульнавайскавога вучылішча, цяпер Азербайджанскае вышэйшае ваеннае вучылішча.
• У Вілейцы ўстаноўлены помнік.

Імем Асланава названыя:

• Вуліцы ў Смаргоні ў Беларусі, Баку, Ленкарані, Імішлі, Валгаградзе.
• Станцыя метро і Дом афіцэраў у Баку.
• Школа № 175 у Баку, школа № 3 у Ленкарані і школа ў Валгаградзе.
• Танкер Азербайджанскага Дзяржаўнага Каспійскага параходства.
• У памяць аб ім на Мамаевым кургане ўсталяваная мемарыяльная пліта.
• У Ленкарані створаны Дом-музей Асланава.
• Асланову прысвечаная паэма Мееровіча «Азі Асланаў» і роман Гусэйна Абасзадэ «Генерал» .
• На студыі «Азербайджанфільм» пра яго зняты мастацкі фільм «Я любіў вас больш за жыццё».
• Імя Азі Асланава носіць сяло ў Азербайджане і пасёлак у Баку.
• Танкер «Генерал Азі Асланаў» Судаходнай кампаніі «Палмалі» (Турцыя)