Арнольд Фёдаравіч Смеяновіч

Арнольд Фёдаравіч Смеяновіч
Арнольд Фёдаравіч Смеяновіч
Дата нараджэння	11 жніўня 1938
Месца нараджэння	Бранск, Арлоўская вобласць, РСФСР, СССР;
Дата смерці	2 студзеня 2021 (82 гады)
Месца смерці	Мінск, Беларусь;
Месца пахавання	Пухавічы;
Грамадзянства	Беларусь
Род дзейнасці	навуковец, урач
Навуковая сфера	нейрахірургія
Месца працы	Рэспубліканскі навукова-практычны цэнтр неўралогіі і нейрахірургіі; ІПКіПКАЗ;
Навуковая ступень	доктар медыцынскіх навук
Навуковае званне	прафесар;
Альма-матар	Пухавіцкая сярэдняя школа (1955); лячэбны факультэт БДМУ (1960);
Навуковы кіраўнік	Яфрэм Ісакавіч Злотнік
Вядомыя вучні	Ю. Г. Шанько, А. Л. Танін, Л. Р. Пятрова, Р. Р. Сідаровіч
Член у	Нацыянальная акадэмія навук Беларусі;
Прэміі	прэмія Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі
Узнагароды	; ;

Арнольд Фёдаравіч Смеяно́віч (11 жніўня 1938, Бранск — 2 студзеня 2021, Мінск^[1]) — беларускі нейрахірург. Акадэмік НАН Беларусі (2009), доктар медыцынскіх навук (1981), прафесар (1993). Правёў больш за 10 тысяч аперацый^[2]. Яго называлі вядучым нейрахірургам Беларусі^[3]^[4]^[5].

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся ў сям’і вайскоўца — ўраджэнца Пухавіцкага раёна, які загінуў у гады Вялікай Айчыннай вайны^[2]. Дзяцінства і юнацтва Арнольд Смеяновіч правёў у вёсцы Пухавічы з маці Галінай Лукінічнай^[2].

Скончыў Пухавіцкую сярэднюю школу (1955) і лячэбны факультэт Мінскага медыцынскага інстытута (1960). У 1960—1963 гадах працаваў урачом Дрыбінскай бальніцы. У 1963—1975 гадах — урач-нейрахірург Мінскай абласной клінічнай бальніцы^[5].

Пад кіраўніцтвам прафесара Я. І. Злотніка праводзіў спачатку простыя, потым больш складаныя аперацыі і адначасова займаўся навуковай дзейнасцю. У 1971 годзе абараніў кандыдацкую дысертацыю на тэму «Параўнальная ацэнка метадаў вызначэння калатэральнага кровазвароту ў паўшар’і мозгу пры пальцавай аклюзіі соннай артэрыі»^[1].

У 1975 годзе стаў старшым навуковым супрацоўнікам Беларускага навукова-даследчага інстытута неўралогіі, нейрахірургіі і фізіятэрапіі. Распрацоўваў методыку па выдаленні неўрыномы (дабраякаснай пухліны) слыхавога нерва. Праведзеныя даследаванні ляглі ў аснову доктарскай дысертацыі «Мікранейрахірургія неўрынам слыхавога нерва» (1981)^[1].

У 1989 годзе ўзначаліў нейрахірургічны аддзел НДІ неўралогіі, нейрахірургіі і фізіятэрапіі (з 2006 года — Рэспубліканскі навукова-практычны цэнтр неўралогіі і нейрахірургіі Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь), дзе працаваў да самай смерці. У 1998—2005 гадах — дырэктар інстытута^[5].

У 2000 годзе арганізаваў і ўзначаліў курс нейрахірургіі ў Беларускай медыцынскай акадэміі паслядыпломнай адукацыі, які ўпершыню ў Беларусі забяспечыў паслядыпломную падрыхтоўку урачоў па нейрахірургіі і нейратраўмалогіі (з 2004 года ў складзе кафедры неўралогіі і нейрахірургіі БелМАПА).

У 2004 годзе выбраны членам-карэспандэнтам, у 2009 годзе — акадэмікам Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі^[1]. Правадзейны член (акадэмік) Беларускай медыцынскай акадэміі (1996). Дэлегат чацвёртага Усебеларускага народнага сходу (2010).

Быў старшынёй Беларускага навукова-медыцынскага таварыства нейрахірургаў, членам рэдкалегіі беларускіх і замежных часопісаў («Здравоохранение», «Медицинская панорама», «Медицинские новости», «Вопросы нейрохирургии», «Нейрохирургия»), ганаровым членам Асацыяцыі нейрахірургаў Расіі (2005) і іншых замежных таварыстваў па нейрахірургіі. У 2003 годзе пад яго кіраўніцтвам быў арганізаваны і праведзены першы Рэспубліканскі з’езд неўрапатолагаў і нейрахірургаў Беларусі^[6].

Уваходзіў у склад падкамітэта па прысуджэнні Дзяржаўных прэмій Рэспублікі Беларусь, экспертнага савета пры Савеце Міністраў Рэспублікі Беларусь па абароне дысертацый.

Арнольд Смеяновіч сябраваў з многімі пісьменнікамі, мастакамі, быў добра знаёмы з народным паэтам Беларусі Рыгорам Барадуліным. Ён аўтар прадмоў да кніг казахскага пісьменніка Немата Келімбетава^[d] ў перакладзе на беларускую мову, кнігі Алеся Карлюкевіча «Сцежкамі Ігуменшчыны»^[7].

Быў жанаты. Жонка — Тамара Іванаўна, таксама лекар. Сын — Віталь Смеяновіч, нейрахірург, кандыдат медыцынскіх навук; дачка — стаматолаг^[3].

Памёр 2 студзеня 2021 года ад каранавіруснай інфекцыі COVID-19^[2]. Пахаваны 5 студзеня 2021 года на малой радзіме ў Пухавічах^[7].

Навуковая дзейнасць[правіць | правіць зыходнік]

Аўтар больш за 450 навуковых прац, 10 манаграфій, 18 метадычных рэкамендацый, 25 вынаходніцтваў і патэнтаў. Пад яго рэдакцыяй выдадзены 6 зборнікаў навуковых прац «Актуальныя праблемы неўралогіі і нейрахірургіі»^[1], абаронены 19 кандыдацкіх і 4 доктарскія дысертацыі^[5].

Асноўныя напрамкі навуковай дзейнасці — хірургія сасудзістай паталогіі галаўнога мозгу, нейраанкалогія, хірургія кампрэсіўных форм астэахандрозу пазваночніка, рэканструктыўная хірургія пашкоджанняў плечавога спляцення. Упершыню ў СССР распрацаваў і ўкараніў мікрахірургічную тэхналогію татальнага выдалення неўрыном пераддзвернасмоўжыкава нерва і шэраг новых методык лячэння неўралагічных разладаў, звязаных з гэтым захворваннем^[6].

Пад кіраўніцтвам А. Ф. Смеяновіча распрацоўваліся метады дыягностыкі і мікрахірургічнага лячэння грыж паяснічных міжпазванковых дыскаў і паяснічнага стэнозу, нервовай і мышачнай пластыкі для аднаўлення функцый верхняй канечнасці пры пашкоджанні плечавога спляцення, лячэння абсцэсаў галаўнога мозга і інш.^[1]

Аўтар методыкі комплекснага хірургічнага аднаўлення функцыі верхняй канечнасці пры пашкоджаннях плечавога спляцення, якая не мае аналагаў у сусветнай практыцы^[5] і ўключае ў сябе цэлы шэраг новых рэканструктыўнай хірургічных умяшанняў^[6]. Распрацаваў праблемы лячэння гліяльных пухлін галаўнога мозгу, што дазволіла амаль удвая павялічыць працягласць жыцця гэтай катэгорыі хворых. Праводзіў комплекснае даследаванне па праблеме дыягностыкі і хірургічнага лячэння сасудзістых заган развіцця вертэбрабазілярнай сістэмы (артэрыяльных анеўрызмаў). Распрацаваў і ўкараніў у практыку цэлы шэраг арыгінальных методык, якія маюць прыярытэтнае значэнне ў лячэнні нейраанкалагічных хворых.

Асноўныя працы[правіць | правіць зыходнік]

Лицевой нерв в хирургии неврином слухового нерва. [в соавт.] — Минск : Беларусь, 1973. — 143 с.: ил.
Артериовенозные мальформации задней черепной ямки [в соавт.] // Актуальные проблемы неврологии и нейрохирургии. — Мн., 2000. Вып. 2.
Диагностика и хирургическое лечение субтенториальных околостволовых менингиом. [в соавт.] — Минск : Минсктиппроект, 2005. — 107 с.
Альдегиды в пластичной хирургии [в соавт.] — Минск: Звязда, 2012. — 253 с.

Узнагароды і званні[правіць | правіць зыходнік]

Дзяржаўная прэмія Рэспублікі Беларусь у галіне навукі і тэхнікі (1994, у аўтарскім калектыве)^[5] — за цыкл прац «Патагенез, клініка і дыягностыка неўралагічных праяваў астэахандроза пазваночніка».
Прэмія Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (2005, 2008) — за цыкл прац па распрацоўцы новых прынцыпаў і мікранейрахірургічных тэхналогій лячэння пухлін асновы чэрапа.
Ордэн Айчыны III ступені (2014)^[8].
Ордэн «Знак Пашаны» (СССР)^[6].
Ганаровае званне «Заслужаны дзеяч навукі Рэспублікі Беларусь» (1998).
Ганаровы грамадзянін Мар’інай Горкі (2002)^[1].
Ганаровы грамадзянін Пухавіцкага раёна (2011).
Ганаровае званне «Мінчанін года» (2002).
Нагрудны знак «Выдатніку аховы здароўя СССР» (1984, 1989).
Нагрудны знак «Выдатнік аховы здароўя Рэспублікі Беларусь» (1998).
Ганаровыя граматы: Вярхоўнага Савета Рэспублікі Беларусь (1994), Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь (2007), Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь, Прэзідыума ВАК Рэспублікі Беларусь, Мінскага гарадскога выканаўчага камітэта, Беларускага прафсаюза работнікаў аховы здароўя.

Памяць[правіць | правіць зыходнік]

Акадэміку А. Ф. Смеяновічу прысвечаны паэтычныя і публіцыстычныя творы Міколы Мятліцкага, Раісы Баравіковай, Алеся Марціновіча, Вольгі Савасцюк, Уладзіміра Ліпскага і іншых літаратараў^[7].

Зноскі[правіць | правіць зыходнік]

↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё Смеяновіч Арнольд Фёдаравіч (бел.). Нацыянальная бібліятэка Беларусі (2018). Праверана 7 лютага 2021.
↑ ^а ^б ^в ^г Вольга Савасцюк.. Велізарная страта для ўсіх. Пайшоў з жыцця наш зямляк Арнольд Смеяновіч (бел.). Пухавіцкія навіны (5 студзеня 2021). Праверана 8 лютага 2021.
↑ ^а ^б Вольга Савасцюк.. Наш зямляк Арнольд Смеяновіч — вядучы нейрахірург краіны (бел.). Пухавіцкія навіны (10 жніўня 2018). Праверана 8 лютага 2021.
↑ Юрий Лазаревич.. Мэра Павлова оперировал ведущий нейрохирург Беларуси (нявызн.)(недаступная спасылка). Tut.by (9 красавіка 2009). Архівавана з першакрыніцы 8 лютага 2021. Праверана 8 лютага 2021.
↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е Умер заведующий нейрохирургическим отделом РНПЦ неврологии и нейрохирургии, академик НАН Беларуси Арнольд Федорович Смеянович (нявызн.). Республиканский научно-практический центр неврологии и нейрохирургии. Праверана 8 лютага 2021.
↑ ^а ^б ^в ^г Имя в белорусской науке: Арнольд Фёдорович Смеянович (руск.). Центральная научная библиотека им. Я. Коласа НАН Беларуси. Праверана 8 лютага 2021.
↑ ^а ^б ^в Кастусь Лешніца.. У старажытных Пухавічах пахаваны акадэмік Арнольд Смеяновіч (бел.). sozvuchie.by (7 студзеня 2021). Праверана 8 лютага 2021.(недаступная спасылка)
↑ Аляксандр Лукашэнка ўдастоіў дзяржаўных узнагарод заслужаных людзей краіны (бел.). Афіцыйны інтэрнэт-партал Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь (6 лютага 2014). Праверана 8 лютага 2021.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Смеяновіч Арнольд Фёдаравіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 54. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
Смеянович Арнольд Фёдорович // Республика Беларусь: Энциклопедия в 6 т. Т. 6: Пейзаж ― Снегирёв / редкол.: Г. П. Пашков и др. — Минск: БелЭн, 2008. — 748 с. ISBN 985-11-0341-1. — С. 728.
Национальная академия наук Беларуси : энциклопедический справочник / [редколлегия: В. Г. Гусаков (гл. ред.) и др.]. — Минск, 2017. — С. 496—497.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Арнольд Фёдаравіч Смеяновіч на сайце НАН Беларусі (бел.)
Арнольд Фёдаравіч Смеяновіч у базе даных «История белорусской науки в лицах» Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі (руск.)
Арнольд Фёдаравіч Смеяновіч на сайце Беларускай медыцынскай акадэміі паслядыпломнай адукацыі (руск.)
Біяграфія на сайце Рэспубліканскай навукова-тэхнічнай бібліятэкі (руск.)
Біяграфія ў часопісе «Медицинские новости» (руск.)
Смеяновіч Арнольд Фёдаравіч на сайце анлайн-энцыклапедыі «Беларусь у асобах і падзеях»

[nlb-1] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё Смеяновіч Арнольд Фёдаравіч (бел.). Нацыянальная бібліятэка Беларусі (2018). Праверана 7 лютага 2021.

[gorka-2] а ^б ^в ^г Вольга Савасцюк.. Велізарная страта для ўсіх. Пайшоў з жыцця наш зямляк Арнольд Смеяновіч (бел.). Пухавіцкія навіны (5 студзеня 2021). Праверана 8 лютага 2021.

[gorka2-3] а ^б Вольга Савасцюк.. Наш зямляк Арнольд Смеяновіч — вядучы нейрахірург краіны (бел.). Пухавіцкія навіны (10 жніўня 2018). Праверана 8 лютага 2021.

[4] Юрий Лазаревич.. Мэра Павлова оперировал ведущий нейрохирург Беларуси (нявызн.)(недаступная спасылка). Tut.by (9 красавіка 2009). Архівавана з першакрыніцы 8 лютага 2021. Праверана 8 лютага 2021.

[neuro-5] а ^б ^в ^г ^д ^е Умер заведующий нейрохирургическим отделом РНПЦ неврологии и нейрохирургии, академик НАН Беларуси Арнольд Федорович Смеянович (нявызн.). Республиканский научно-практический центр неврологии и нейрохирургии. Праверана 8 лютага 2021.

[csl.bas-net.by-6] а ^б ^в ^г Имя в белорусской науке: Арнольд Фёдорович Смеянович (руск.). Центральная научная библиотека им. Я. Коласа НАН Беларуси. Праверана 8 лютага 2021.

[sozvuchie-7] а ^б ^в Кастусь Лешніца.. У старажытных Пухавічах пахаваны акадэмік Арнольд Смеяновіч (бел.). sozvuchie.by (7 студзеня 2021). Праверана 8 лютага 2021.(недаступная спасылка)

[8] Аляксандр Лукашэнка ўдастоіў дзяржаўных узнагарод заслужаных людзей краіны (бел.). Афіцыйны інтэрнэт-партал Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь (6 лютага 2014). Праверана 8 лютага 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]