Арыян-5

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Арыян V (Ariane V)
Арыян V (Ariane V)
Мадэль ракеты ў музеі авіяцыі і космасу, Францыя
Агульныя звесткі
Краіна Еўрапейскі Саюз Еўрасаюз
Сямейства Арыян
Прызначэнне ракета-носьбіт
Распрацоўшчык ЕАДС (EADS Astrium Space Transportation)
Вытворца EADS
Асноўныя характарыстыкі
Колькасць ступеней 2
Даўжыня 59 м
Дыяметр 5,4 м
Стартавая маса 777 т
Карысная нагрузка НАА (т): 16 (G);
21 (ES)
ГПА (т): 6,2 (G);
6,95 (G+); 6,1 (GS); 10,5 (ECA).
Гісторыя запускаў
Стан дзеючая
Месцы запуску Гвіянскі Касмічны цэнтр (Guiana Space Centre)
Лік запускаў 45
  - паспяховых 41

(G: 13, G+: 3, GS: 5, ECA: 19, ES: 1)

  - няўдалых 4
Першы запуск G: 4 чэрвеня 1996
G+: 2 сакавіка 2004
GS: 11 жніўня 2005
ECA: 11 снежня 2002
ES: 9 сакавіка 2008
 
Паскаральнік (Ступень 0) — P238
Колькасць паскаральнікаў 2 шт.
Маршавы рухавік ЦПУ
Цяга 659,8 тс (6 470 кН)
Удзельны імпульс 275 с
Час працы 129 с
Першая ступень — H158
Варыянт РН Арыян 5G
Маршавы рухавік Вулкан
Цяга 113,6 тс (1 114 кН)
Удзельны імпульс 430 с
Час працы 589 с
Гаручае вадарод
Акісляльнік кісларод
Першая ступень (Альтэрнатыўная) — H173
Варыянт РН Арыян 5 ECA
Маршавы рухавік Вулкан 2
Цяга 136,6 тс (1 340 кН)
Удзельны імпульс 431 с
Час працы 650 с
Гаручае вадарод
Акісляльнік кісларод
Другая ступень —
Варыянт РН Арыян 5G
Маршавы рухавік Аэстус
Цяга 2,79 тс (27,4 кН)
Удзельны імпульс 324 с
Час працы 1 100 с
Гаручае Гептыл
Акісляльнік N2O4
Другая ступень (Альтэрнатыўная) —
Варыянт ракеты-носьбіта Арыян 5 ECA
Маршавы рухавік HM7-B
Цяга 6,6 тс (64,7 кН)
Удзельны імпульс 446 с
Час працы 960 с
Гаручае вадарод
Акісляльнік кісларод
Схема прылады РН «Арыян 5 EКA»

«Арыян 5» (фр.: Ariane 5) — еўрапейская ракета-носьбіт сямейства Арыян, прызначана для вываду карыснай нагрузкі на нізкую апорную арбіту (НАА) або геапераходную арбіту (ГПА). Ажыцяўляецца Еўрапейскім касмічным агенцтвам (ЕКА), асноўны падрадчык — European Astrium Space Transportation (EADS). Ракета прасоўваецца на рынку кампаніяй Арыянспейс. Запускі адбываюцца з касмадрома Куру ва Французскай Гвіяне. РН «Арыян 5» з'яўляецца асноўнай ракетай-носьбітам ЕКА і застанецца такі прынамсі да 2015 года. Толькі за перыяд 19952007 гг., Арыянспейс размясціла заказы на 99 РН у EADS, было зроблена 43 запускі, з якіх 39 паспяховых.[1]

Распрацоўка «Арыян 5» заняла 10 гадоў, каштавала 7 млрд долараў ЗША і прызначалася для замены ракеты-носьбіта ЕКА «Арыян-4». Першапачаткова існавалі планы выкарыстоўваць яе для запускаў пілатуемага карабля «Гермес», аднак гэты праект быў адменены і цяпер «Арыян 5» ужываецца толькі ў непілатуемым варыянце. Выкарыстанне розных варыянтаў кантэйнераў карыснай нагрузкі дазваляе адначасовы запуск дзвюх-трох спадарожнікаў і размяшчэнне да васьмі мікраспадарожнікаў.[2] Ракета-носьбіт выкарыстоўваецца для забеспячэння Міжнароднай касмічнай станцыі (МКС) з дапамогай грузавых караблёў (гл. АГК «Жуль Верн»).

Параўнальныя ракеты-носьбіты: «Пратон-М», «Ангара А5», «Дэльта IV», «Атлас V», «Вялікі паход 5», GSLV Mk.III, «Фалькон 9», H-IIB.

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. Ход развіцця Арыян 5 (en)(недаступная спасылка). ESA (2008). Архівавана з першакрыніцы 20 кастрычніка 2002. Праверана 12 жніўня 2012.
  2. Французскія назвы кантэйнераў карыснай нагрузкі: для двух спадарожнікаў — SYstème de Lancement Double Ariane, SYLDA; для трох спадарожнікаў — Structure Porteuse Externe Lancement TRiple Ariane, SPELTRA.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]