Аб’яднанае Балтыйскае герцагства

Гістарычная дзяржава
Аб'яднанае Балтыйскае герцагства
ням.: Vereinigtes Baltisches Herzogtum
Герб Сцяг
Курляндская губерня, Лівонская губерня, Эстонская губерня ў складзе Расійскай імперыі да Лютаўскай рэвалюцыі 1917 года
<  <  <   >  > 22 верасня 1918 — 18 лістапада 1918
Сталіца	Рыга
Мова(ы)	нямецкая
Афіцыйная мова	нямецкая
Форма кіравання	манархія
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя Латвіі Назва Латвіі Старажытная гісторыя Латвіі Кундская культура · Нарвская культура · Культура ямочна-грабеністай керамікі · Фіна-ўгорскія народы · Культура баявых сякер · Балты Сярэднявечча Лівы · Латгалы · Селы · Земгалы · Куршы · Венды · Герсіцкае княства · Кукейноскае княства · Лівонскі крыжовы паход · Ордэн мечнікаў · Лівонскі ордэн · Рыжскае архібіскупства · Курляндскае біскупства · Ганза · Тэра Марыяна · Лівонская вайна · Лівонскае каралеўства · Задвінскае герцагства · Курляндыя і Семігалія · Калоніі Курляндыі Новы час Вайна Рэчы Паспалітай са Швецыяй (1600-1629) · Шведская Лівонія · Паўночная вайна, 1655—1660 · Лівонскае ваяводства · Паўночная вайна · Ліфляндская губерня · Курляндская губерня · Младалатышы · Лясныя браты (1905—1906) · Першая сусветная вайна · Латышскія стралкі Найноўшы час Барацьба за незалежнасць Латвіі · Балтыйскае герцагства · Латвійская Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка · Мірны дагавор з Расіяй · Пераварот 15 мая 1934 года · Дагавор аб ненападзе паміж Германіяй і Савецкім Саюзам · Увод савецкіх войскаў · Далучэнне да СССР · Другая сусветная вайна · Латышскі добраахвотніцкі легіён СС · Рэйхскамісарыят Остланд · Латвійская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка · Лясныя браты (1940—1957) · Сучасныя гады Аднаўленне незалежнасці (1990—1991) · Народны фронт Латвіі · Балтыйскі шлях · Сучасная Латвія · Палітычныя партыі Латвіі · Уваходжанне ў Еўрапейскі саюз (2004) · Эканамічны крызіс у Латвіі (2008—2010) Партал «Латвія»

Аб'ядна́нае Балты́йскае ге́рцагства (ням.: Vereinigtes Baltisches Herzogtum) — злучаная персанальнай уніяй з Прусіяй марыянетачная дзяржава, абвешчаная ў 1918 годзе кіруючымі коламі остзэйскіх немцаў пры падтрымцы акупацыйнага нямецкага войска на тэрыторыі сучасных Латвіі (акрамя Латгаліі) і Эстоніі пасля заключэння Брэсцкага міру.

Перадумовы

Падчас Першай сусветнай вайны, нямецкае войска акупавала Курляндскую губерню Расійскай імперыі да восені 1915 года. Фронт стабілізаваўся ўздоўж лініі Рыга—Дзвінск—Баранавічы.

Пасля Лютаўскай рэвалюцыі ў Расіі, з былых расійскіх Эстляндскіх і поўначы Ліфляндскае губерняў 12 красавіка (30 сакавіка) 1917 года стварылі Эстонскую аўтаномную губерню. Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі, 28 лістапада 1917 абраны парламент аўтаномнай губерні абвясціў сябе вярхоўнай уладай у Эстоніі і 24 лютага 1917 (за дзень да акупацыі нямецкімі войскамі) выдаў Дэкларацыю аб незалежнасці Эстоніі. Заходнія саюзнікі прызналі Эстонскую Рэспубліку дэ-факта ў маі 1918 года.

Латвійскую нацыянальную раду сфарміравалі 16 лістапада 1917 года. 30 лістапада 1917 года ў памяшканні Латвійскага этнаграфічнага музея Рада абвясціла аўтаномію латышскага края ў этнічных межах. Афіцыйна незалежнасць Латвійскай Рэспублікі была абвешчаная 15 студзеня 1918 года.

Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі нямецкія войскі пачалі наступ з Курляндыі, а да канца лютага 1918 нямецкія войскі кантралявалі тэрыторыі былых расійскіх Ліфляндскай губерні і Эстонскай аўтаномнай губерні, якая абвясціла пра сваю незалежнасць. Паводле Брэсцкага міру 3 сакавіка 1918 года бальшавіцкая Расія страціла Курляндскую губерню, і згодна з Берлінскае дамовай ад 27 жніўня 1918 года страціла Эстонскую аўтаномную губерню і Ліфляндскую губерню.

Гісторыя

Пасля падпісання Брэсцкага міру, які замацаваў аддзяленне Прыбалтыкі ад Савецкай Расіі, Курляндскі (8 сакавіка) і Ліфляндскі (12 красавіка) соймы (т. з. Ландэсраты) абвясцілі аб аднаўленні на тэрыторыі былых Курляндскай, Ліфляндскай, Эстляндскай губерняў герцагстваў Курляндыя і Лівонія, адпаведна.

Нямецкае камандаванне Усходняга фронту (Обер-Ост) прадугледжвала аб'яднаць гэтыя самаабвешчаныя ўтварэнні ў буфернае «вялікае герцагства Лівонскае», злучанай асабістай уніяй з прускай каронай. Стаўка пры гэтым рабілася на садзейнічанне нямецкага насельніцтва Прыбалтыкі (остзэйскіх немцаў) і антыбальшавіцкіх узброеных фарміраванняў на чале з Бермонт-Авалавым.

Увосень 1918 нямецкі імператар пасля шматмесячных ваганняў прызнаў незалежнасць прыбалтыйскага герцагства. На гэтым этапе меркавалася, што фармальным кіраўніком «аб'яднанага герцагства» са сталіцай у Рызе стане Адольф Фрыдрых Мекленбург-Шверынскі, але накшталт іншых нямецкіх квазідзяржаўных утварэнняў Балтыя ўвальецца ў склад федэратыўнай Германскай імперыі.

У кастрычніку 1918 райсканцлер Максіміліян Бадэнскі аддаў распараджэнне аб перадачы кіравання Прыбалтыкай ад ваенных у рукі грамадзянскага ўрада. На час адсутнасці герцага ўладныя паўнамоцтвы павінна была ажыццяўляць утвораная ў лістападзе рэгенцкая рада, у склад якой увайшлі чатыры немцы, тры эстонцы і тры латышы. Узначальваў савет барон Адольф Канстанцін Якаб Пілfр фон Пільхау-Аўдэрн.

Скасаванне

30 студзеня 1918 Латвійская часовая нацыянальная рада прыняла рашэнне аб стварэнні суверэннай і дэмакратычнай Латвіі, у якую павінны быць уключаны ўсе населеныя латышамі рэгіёны.

Пасля пачатку Лістападаўскай рэвалюцыі ў Германіі 9 лістапада 1918 году, прычынай якой было паражэнне кайзераўскай імперыі ў Першай сусветнай вайне, міністр абароны абвешчанай нямецкімі рэвалюцыянерамі Веймарскай рэспублікі аддаў загад аб вывадзе з Прыбалтыкі дывізій Нямецкай імперскай арміі, якая падтрымлівала Балтыйскае герцагства.

Балтыйскае герцагства спыніла сваё існаванне, а ўжо 18 лістапада 1918 году Народная рада на чале з Карлісам Улманісам і Янісам Чакстэ, якая прадстаўляла шэраг латвійскіх партый і грамадскіх арганізацый, абвясціла незалежнасць Латвійскай Рэспублікі.