БелКА
| БелКА | |
|---|---|
| Арганізацыя | Нацыянальная акадэмія навук Беларусі |
| Краіна |
 Беларусь |
| Мэта | Назіранне зямной паверхні |
| Спадарожнік | Зямлі |
| Час запуску | 20:43 26 ліпеня 2006 |
| Касмадром |
 Байканур |
| Ракета-носьбіт |
 Днепр-1 |
| Тэрмін працы | 0 дзён |
| Маса | 750 кг |
БелКА (абрэвіятура ад Беларускі касмічны апарат) — першы беларускі штучны спадарожнік Зямлі, створаны расійскім прадпрыемствам РКК «Энергия» на базе ўніверсальнай касмічнай платформы «Виктория» па заказе НАН Беларусі.
Першы запуск адбыўся 26 ліпеня 2006 года на Байкануры і быў няўдалым з-за аварыі ракеты-носьбіта «Днепр».
Другі беларускі спадарожнік (БелКА-2) дыстанцыйнага зандавання Зямлі быў запушчаны ў 2012 годзе. У перспектыве плануецца стварыць групоўку спутнікаў для выкарыстання ў інтарэсах Саюзнай дзяржавы[1].
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
Праект першага беларускага спадарожніка з'явіўся у 2003 годзе. «БелКА» планавалася зрабіць элементам беларуска-расійскай групоўкі спадарожнікаў дыстанцыйнага зандавання Зямлі. З расійскага боку групоўку павінны былі складаць спадарожнікі «Манітор» і «Баўманец».
Мэты апарата:
- кантроль узнаўляльных і натуральных прыродных рэсурсаў;
- кантроль за землекарыстаннем і сельскагаспадарчай вытворчасцю;
- вызначэнне пляцаў, перспектыўных для пошуку карысных выкапняў;
- кантроль рэсурсаў і экалогіі шэльфа;
- кантроль надзвычайных сітуацый;
- экалагічны кантроль навакольнага асяроддзя;
- абнаўленне тапаграфічных карт.
Арбіта спадарожніка масай 750 кг кругавая, сонечна-сінхронная, вышыня 506 км, нахіленне — 97,6°. «БелКА» быў павінен аблятаць за суткі ўсю паверхню Землі, у тым ліку Беларусь. Здымкі, атрыманыя з борта касмічнага апарата, маглі дазволіць разглядзець аб'екты на зямной паверхні ў аднаканальным рэжыме з дазволам 2—2,5 метра і ў шматканальным рэжыме (4 канала) з дазволам 10 метраў. Оптыкаэлектронную апаратуру касмічнага апарата агульнай вагай 150—200 кг вырабілі беларускія прадпрыемствы — «Пеленг», Інстытут кібернетыкі, шэраг іншых калектываў.
Першапачаткова запуск спадарожніка планаваўся 5 снежня 2005 года, пасля ён быў перанесены на 26 ліпеня 2006. У красавіку 2005 спадарожнік быў перавезены з Мінска ў Маскву ў навукова-вытворчае аб'яднанне «Энергія». Наземны пункт прыёму інфармацыі з БелКА быў створаны ў Мінску (прадугледжваліся запасныя пункты ў Маскве і Ханты-Мансійску), для гэтага ў Мінску на адным з будынкаў НАН Беларусі была ўсталявана радыёлюстэрка дыяметрам 9 метраў і масай 15 тон.[2] Антэна дазваляе аператыўна атрымліваць дадзеныя дыстанцыйнага зандавання зямлі, якія будуць дастаўляцца з хуткасцю 245—300 мегабіт у секунду. Мяркуецца, што 10-15 хвілінныя сеансы сувязі са спадарожнікам будуць ажыццяўляцца 4 раз ў суткі.
10 мая 2006 было прынята рашэнне пра вываз «БелКА» на касмадром Байканур. Спадарожнік быў дастаўлены туды 11 мая. Першапачаткова кластарны запуск (сумесна з апаратамі Баўманец, UniSat 4 і інш.) з дапамогай ракеты-носьбіта «Днепр-1» было запланавана вырабіць 28 чэрвеня, аднак 13 чэрвеня было абвешчана, што ў сувязі з няспраўнасцю ў бартавым лічбавым вылічальным комплексе ракеты-носьбіта прынята рашэнне пра яе замену. Аперацыя па замене РН у шахтавай пускавой усталёўцы зойме да шасці дзён, пасля чаго будзе зноў праведзены поўны цыкл праверак. Новай датай запуску было названа 26 ліпеня. Да гэтай даты на Байканур прыбыў Прэзідэнт Беларусі — Аляксандр Лукашэнка. Запуск адбыўся ў 20:43 (UTC), аднак на 73-й секундзе адбылося аварыйнае адключэнне рухавікоў ракеты-носьбіта. Для выяўлення прычын аварыі была сфармавана аварыйная камісія, якая правяла расследаванне.
Вынікі работы камісіі[правіць | правіць зыходнік]
Як заявіў журналістам кіраўнік камісіі, Мікалай Анфімаў, камісія выявіла, што непасрэднай прычынай аварыі стала парушэнне працы гідрапрывада чацвёртага рухавіка першай ступені.
М. Анфімаў нагадаў, што кіраванне вектарам цягі першай ступені ажыццяўляецца пампаваннем соплаў рухавікоў. На працягу 0,27 секунды не працаваў гідрапрывад аднаго з рухавікоў. Паўстала вялікае абурэнне па кручэнні. І хоць праз 0,27 праца гідрапрывада аднавілася, працэс разгойдвання ракеты пайшоў, і праз 2 секунды гіраскоп сеў на ўпоры і выдаў каманду на аварыйнае выключэнне рухавіка. Гэта адбылося на 73 секундзе палёту.
Камісія зрабіла вынік, што адключэнне гідрапрывада адбылося з-за падвышэнні тэмпературы працоўнага цела, якім з'яўляецца адзін з кампанентаў ракетнага паліва — гептыл.
Па словах М.Анфімава, выяўленая і прычына перагрэву гептыла: пры ўздыме ракеты адбываецца скрыжаванне рэактыўных бруй чатырох рухавікоў, у выніку чаго ўзнікае ўзыходны струмень прадуктаў гарэння. Гэты струмень павінна стрымліваць ізаляцыя. Мяркуючы па ўсім, у ракеты нявыяўлены дэфект пры нанясенні ізаляцыі, таму міжведамаснай камісіяй было рэкамендавана пры выкарыстанні балістычных ракет РС-20 у якасці ракет-носьбітаў праводзіць іх дадатковую праверку.
Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]
Зноскі
- ↑ Белорусский спутник дистанционного зондирования Земли будет запущен в марте-апреле(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 27 студзеня 2011. Праверана 24 студзеня 2011.
- ↑ [https://web.archive.org/web/20070930184923/http://www.embassybel.ru/news/social/2005/10/26/5578/ Архівавана 30 верасня 2007. Архівавана 30 верасня 2007. Унікальная антэна для прыёму спадарожнікавай інфармацыі ўсталявана на даху будынка інстытута НАН 26 кастрычніка 2005 (руск.)] Архівавана 30 верасня 2007.
