Беларускае таварыства
Беларускае таварыства (руск.: Белорусское общество) — групоўка дэнацыяналізаванай інталігенцыі і чыноўнікаў, а таксама прадстаўнікоў заможнай часткі беларускіх сялян, якія арыентаваліся на саюз з царскім урадам, каб з яго дапамогай прыдбаць землі польскіх памешчыкаў. Існавала ў 1908—першай палове 1910-х гадоў. Узнікла ў Вільні на аснове таварыства «Крестьянин». Заснавальнікі Л. М. Саланевіч, П. В. Каранкевіч. Дзейнасць таварыства ўзначальвала праўленне (10 чал.); старшыні Л. М. Саланевіч, П. В. Каранкевіч (з жніўня 1911). Друкаваныя органы — газеты «Белорусская жизнь», «Северо-Западная жизнь», «Белорусский вестник».
Таварыства стаяла на пазіцыях заходнерусізму, галоўнай задачай лічыла «развіццё ў беларускай народнасці самасвядомасці на асновах рускай дзяржаўнасці». З'яўлялася правадніком шавіністычнай палітыкі царызму на Беларусі, атрымлівала субсідыі ад урадавага адміністрацыйна-бюракратычнага апарату, падтрымлівала сувязі з правымі дэпутатамі 3-й Дзяржаўнай думы. Спрабавала дыскрэдытаваць беларускі нацыянальна-вызваленчы рух, выклікаць рэпрэсіі супраць газеты «Наша ніва». Падтрымлівала сталыпінскую аграрную рэформу. На з'ездзе прадстаўнікоў вёскі Паўночна-Заходняга краю (канец 1908—пачатак 1909, Вільня), скліканым таварыствам сумесна с дэпутатамі Думы, настойвала на больш інтэнсіўным правядзенні хутарызацыі ў Віленскай і Гродзенскай губерняў.
Пры абмеркаванні ў 1909—1910 законапраекта аб увядзенні земства ў заходніх губернях таварыства дамагалася аб'яднання ўсяго «рускага» (беларускага) праваслаўнага насельніцтва з рускімі памешчыкамі на платформе велікадзяржаўнага шавінізму для барацьбы супраць «польскага засілля». Выказвала спачуванні П. А. Сталыпіну ў сувязі з замахам у Кіеве на яго «каштоўнае для Расіі жыццё» (1911)[1]. Да пачатку Першай сусветнай вайны сышло з палітычнай арэны.
Зноскі
- ↑ Телеграммы от черносотенных организаций, правых политических партий и других групп населения к О. Б. Столыпиной с выражением соболезнования по поводу убийства Столыпина П. А. [Дело] : сентябрь 1911 г. — 1911. — 148 л.. — (Фонд Столыпин Петр Аркадьевич (1862-1911), Министр внутренних дел, Председатель Совета Министров. Опись № 1). — Л. 125.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- М. М. Забаўскі. Беларускае таварыства // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 1: А — Беліца / Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1993. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-074-2. — С. 359.
- А. Цьвікевіч. «Западно-руссизм»: Нарысы з гісторыі грамадскай мыслі на Беларусі ў XIX і пачатку XX в. / Пасьляслоўе А. Ліса. — 2-е выд. — Мн .: Навука і тэхніка, 1993. — С. 330-332. — 352 с. — 5 000 экз. — ISBN 5-343-01425-9.