Валдас Адамкус

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Валдас Адамкус
літ.: Valdas Adamkus
Прэзідэнт Літоўскай Рэспублікі
12 ліпеня 2004 — 12 ліпеня 2009
Кіраўнік урада Зігмантас Бальчыціс (2006)
Гядзімінас Кіркілас (2006–2008)
Андрус Кубілюс (2008–2009)
Папярэднік Артурас Паўлаўскас (в.а)
Пераемнік Даля Грыбаўскайце
Нараджэнне 3 лістапада 1926(1926-11-03)[1][2][…] (97 гадоў)
Бацька Ігнас Адамкявічус[d][3]
Жонка Альма Адамкене[d][3]
Партыя
Адукацыя
Дзейнасць палітык, спрынтар, інжынер, інжынер у цывільным будаўніцтве
Аўтограф Выява аўтографа
Род войскаў Армія ЗША
Узнагароды
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Валдас Адамкус (літ.: Valdas Adamkus; пры нараджэнні і да 1955 года Вальдэмарас Адамкавічус, літ.: Voldemaras Adamkavičius; 3 лістапада 1926, Каўнас) — прэзідэнт Літвы з 26 лютага 1998 да 25 лютага 2003 і з 12 ліпеня 2004 да 12 ліпеня 2009.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся 3 лістапада 1926 года ў Каўнасе. Падчас Другой сусветнай вайны ўдзельнічаў у руху супраціўлення. Падчас Нацысцкай акупацыі выдаваў падпольную газету. Пасля вяртання Саветаў працягнуў барацьбу супраць іх. У ліпені 1944 года з бацькамі з’ехаў у Германію, дзе наведваў лекцыі на факультэце прыродазнаўчых навук Мюнхенскага ўніверсітэта Людвіга-Максіміліяна. У 1948 годзе заваяваў два залатыя і два сярэбраныя медалі на Алімпійскіх гульнях сярод падняволеных нацый. У 1949 годзе разам з сям’ёй эміграваў у ЗША. Пасяліўся ў літоўскай абшчыне ў Чыкага і спачатку працаваў рабочым на аўтазаводзе. У 1951 годзе ажаніўся з Альмай Нутаўрайтэ (Alma Nutautaitė). У 1951 заснаваў акадэмічны спартыўны клуб літоўцаў ЗША «Lituanica». У 1960 годзе скончыў Ілінойскі інстытут тэхналогій па спецыяльнасці будаўніцтва. У 1950-я — 1960-я быў актыўным дзеячам эмігранцкай палітыкі. Ад 1958 да 1965 году быў намеснікам старшыні літоўскай эмігранцкай арганізацыі Santara-Šviesa. У 1967 годзе абраны старшынёй гэтай арганізацыі. Падчас свайго жыцця ў ЗША быў актывістам акцый пратэсту супраць далучэння Літвы да СССР, ініцыяваў збор подпісаў пад шэрагам петыцый. У 1970 годзе пачаў працаваць у Федэральнам Агенцтве ЗША па абароне навакольнага асяроддзя (па-англійску: Environment Protection Agency), якая тады адчынілася. Спачатку ўзначальваў цэнтр даследавання навакольнага асяроддзя. У 1971 г. абраны намеснікам старшыні па Сярэднім Захадзе ЗША, праз 10 гадоў стаў старшынёй па гэтым рэгіёне. Сярод ягоных дасягненняў падчас гэтай працы было паляпшэнне якасці вады ў Вялікіх азёрах. Таксама дапамагаў у вырашэнні праблем навакольнага асяроддзя ва Усходняй Еўропе, рабіў кансультатыўныя і іншыя паслугі. На момант свайго звальнення з Агенцтва па абароне навакольнага асяроддзя ў 1997 годзе працаваў там даўжэй за ўсіх кіраўнікоў.

У 1997 годзе аб’явіў пра свой намер вярнуцца ў Літву, атрымаць літоўскае грамадзянства і балатавацца ў прэзідэнты. Ня ўсе літоўцы прынялі гэтую заяву прыязна. Іншыя ўспрынялі яго як сына літоўскай зямлі, які вяртаўся дадому. Ён атрымаў паразу ў першым туры выбараў прэзідэнта Летувы, які адбыўся пад канец 1997 года. Але ў другім туры, які адбыўся 4 студзеня 1998 года, ён перамог з перавагай менш за 1 працэнт. Заступіў на пасаду 26 лютага 1998 года. Ён выступаў за далучэнне Літвы да НАТА і Еўрасаюза, але адначасова працаваў над змягчэннем напружанасці з Расіяй і ўсталявання сяброўскіх стасункаў з астатнімі суседзямі Літвы. Ён сутыкнуўся з далейшымі складанасцямі пост-савецкай эканомікі, але здолеў павялічыць эканамічны рост і паменшыць беспрацоўе. У 2003 годзе Адамкус не быў пераабраны, атрымаўшы паразу ад Раландаса Паксаса. Стаў амбасадарам добрай волі ЮНЕСКА. У гэтай сферы ЮНЕСКА займаецца распаўсюджваннем Інтэрнэту, мадэрнізацыяй бібліятэк, укараненнем інфармацыйных тэхналогій у сістэму асветы. Быў старшынёй аргкамітэта першых Сусветных гульняў літоўцаў (1983). На пазачарговых выбарах у 2004 годзе пасля імпічменту Паксаса быў пераабраны прэзідэнтам Літвы.

Узнагароды[правіць | правіць зыходнік]

  1. Вялікі Крыж Ордэна Ісляндскага Сокала, 1998
  2. Вялікі Крыж Ордэна Святога Олафа, Нарвегія, 1998
  3. Ордэн князя Яраслава Мудрага I ступені, Украіна, 1998
  4. Ордэн Крыжа зямлі Марыі, Эстонія, 1999
  5. Кавалер Вялікага крыжа Грэцкага ордэна збавіцеля, 1999
  6. Рыцар ордэна «За заслугі перад Італьянскай Рэспублікай», 1999
  7. Ордэн Белага арла, Польшча, 1999
  8. Кавалер pro Merito Melitensi, Мальта, 1999
  9. Кавалер ордэна Заслугаў, Венгрыя, 1999
  10. Вялікі Крыж Ордэна Сяброўства, Казахстан, 2000
  11. Кавалер ордэна Трох Зорак, Латвія, 2001
  12. Кавалер Вялікага Крыжа Ордэна Ганаровага легіёна, Францыя, 2001
  13. Кавалер ордэна Зоркі Румыніі, 2001
  14. Ордэн Св. Мясропа Маштоца, Арменія, 2002
  15. Вялікі Крыж Ордэна Белай Ружы з Зоркай, Фінляндыя, 2002
  16. Ордэн «За Асаблівыя заслугі», Узбекістан, 2002
  17. Кавалер ордэна Вітаўта Вялікага, Літва, 2003
  18. Ордэн Белай Зоркі з ланцугом, Эстонія, 2004
  19. Кавалер Ордэна Ізабелы Каталічкі з ланцугом, Каралеўства Іспанія, 2005
  20. Вялікі Крыж Асаблівай ступені Ордэна «За заслугі», Германія, 2005
  21. Ордэн Падвойнага белага крыжа I ступені, Славакія, 2005
  22. Вялікі Крыж Ордэна Леапольда I, Каралеўства Бельгія, 2006
  23. Вялікі Крыж з Ланцугом Ордэна Заслугаў Рэспублікі Венгрыя, 2006
  24. Ордэн Бані, Вялікабрытанія, 2006
  25. Ордэн «За заслугі» I ступені, Украіна, 2006
  26. Ордэн «Маці Тэрэза», Албанія, 2007
  27. Вялікая стужка Найвышэйшага Ордэна Хрызантэмы, Японія, 2007
  28. Вялікі Ланцуг Ордэна Інфанта Дона Энрыке, Партугалія, 2007
  29. Ордэн Перамогі імя Св. Георгія, Грузія, 2007
  30. Вялікі Крыж Ордэна Нідэрландскага ільва, 2008
  31. Ланцуг Ордэна Заслугаў, Рэспубліка Чылі, 2008
  32. Вялікая Зорка Ганаровага знаку «За заслугі перад Аўстрыйскай Рэспублікай», 2009
  33. Ордэн «Стара планіна», Рэспубліка Балгарыя, 2009
  34. Вялікі Крыж Ордэна адраджэння Польшчы, Рэспубліка Польшча, 2009
  35. Ордэн Свабоды, Украіна, 2009

Званні ганаровага доктара[правіць | правіць зыходнік]

  1. Вільнюскі ўніверсітэт, 1989
  2. Indiana St. Joseph's College, ЗША, 1991
  3. Northwestern University, ЗША, 1994
  4. Kauno technologijos universitetas, 1998
  5. The Catholic University of America, ЗША, 1998
  6. Aleksandro Stulginskio universitetas, 1999
  7. Ілінойскі інстытут тэхналогій, ЗША, 1999
  8. Инновациялық Еуразия университеті, Казахстан, 2000
  9. DePaul University, ЗША, 2001
  10. Mykolo Romerio universitetas, 2001
  11. Vytauto Didžiojo universitetas, 2002
  12. Lietuvos sporto universitetas, 2004
  13. Ерэванскі дзяржаўны ўніверсітэт, Арменія, 2006
  14. Бакінскі дзяржаўны ўніверсітэт, Азербайджан, 2006
  15. University of Notre Dame, ЗША, 2007
  16. Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Польшча, 2007
  17. Талінскі ўніверсітэт, Эстонія, 2008
  18. Універсітэт Чылі, 2008
  19. Доктар honoris causa Люблінскага каталіцкага ўніверсітэта Яна Паўла II, Польшча, 2009

Зноскі

  1. ↑ Valdas Adamkus // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. ↑ Valdas Adamkus // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. ↑ а б в г Who's who — (untranslated), 1849. — ISSN 0083-937X

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Валдас_Адамкус&oldid=4500194"