Раіятэа

Раіятэа
	фр. Raiatea
	; Выгляд з паветра
Характарыстыкі
Плошча	167,7 км²
Найвышэйшы пункт	1 017 м
Насельніцтва	12 245 чал. (2012)
Шчыльнасць насельніцтва	73,02 чал./км²
Размяшчэнне
	16°44′ пд. ш. 151°27′ з. д.HGЯO
Архіпелаг	Астравы Таварыства
Акваторыя	Ціхі акіян
Краіна	Французская Палінезія;
	Раіятэа
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Раіятэа (франц., таіц.: Raiatea) — востраў у Французскай Палінезіі. Уваходзіць у групу Падветраных астравоў Таварыства. Плошча — 167,7 км². Насельніцтва — 12 245 чал. (2012 г.)

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

У паданнях карэнных жыхароў астравоў Таварыства і Новай Зеландыі Раіятэа часцяком атаясамляўся з Гаваікамі, легендарнай прарадзімай палінезійцаў. Археолагамі было выяўлена, што востраў быў населены паміж VII — X стст. Да XIII ст. мясцовыя жыхары асвоілі большасць далін, дзе займаліся земляробствам, але не пакідалі сувязяў з акіянам. Жыхары Раіятэа славіліся як выдатныя мараплаўцы, вандравалі на Таіці, у Новую Зеландыю і Гавайскія астравы. З Раіятэа паходзілі Хіра (або Купэ), першаадкрывальнік Новай Зеландыі, і Тупаіа, палінезійскі навігатар, які аказаў дапамогу Джэймсу Куку.

Раіятэа таксама называюць Ватыканам старажытнай палінезійскай рэлігіі. На астравах Таварыства склалася патаемнае святарскае аб’яднанне арыоі, якое шанавала бога вайны Ора. Яно мела добра распрацаваную структуру з 8 ступенямі прысвячэння. Арыоі вандравалі паміж рознымі астравамі, праводзілі службы і цырымоніі, многія з якіх мелі эратычны характар. Але галоўным цэнтрам арыоі лічыўся менавіта Раіятэа.

Важную ролю ў рэлігіі старажытных палінезійцаў таксама меў стадол Тапутапуатэа на Раіятэа, усталяваны да X ст. Яго наведвалі вандроўнікі і правадыры з іншых астравоў Палінезіі, вялі перагаворы і заключалі дамовы. Пасля археалагічных раскопак у 1994 г. ён быў узноўлены.

Яшчэ да прыходу еўрапейцаў у XVIII ст. на востраве склалася сацыяльна-дыферэнцыяванае грамадства. Галоўную ролю адыгрывала сям'я правадыроў, якая вяла свой род ад Хіра. У XIX ст. уладу захапілі выхадцы з вострава Хуахінэ. У 1847 г. Раіятэа быў фармальна прызнаны незалежнай дзяржавай. Апошні кароль Таматоа VI кіраваў у 1884—1888 гг., пакуль Раіятэа не быў далучаны да Францыі. На востраве ўспыхнула паўстанне на чале з правадыром Тэраўпа, якое працягвалася амаль 10 гадоў. Пасля яго задушэння Тэраўпа быў высланы на Новую Каледонію, а Раіятэа ўвайшоў у склад Французскай Палінезіі.

Геаграфія[правіць | правіць зыходнік]

Раіятэа — другі па велічыні востраў Французскай Палінезіі пасля Таіці. Мае вулканічнае паходжанне, даволі ўзгорысты. Найвышэйшы пункт — гара Цефатуа (1017 м). Востраў атачае каралавы рыф з невялікімі каралавымі астравамі моту. Натуральныя пляжы адсутнічаюць.

Клімат трапічны пасатны. Сярэднегадавая тэмпература паветра вагаецца ад 28 да 31° C, узбярэжных вод ад 26 да 28° C.

Эндэмічная прырода лепей захавалася ў гарах.