Віктар Марціновіч

Віктар Марціновіч
Віктар Марціновіч
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	9 верасня 1977 (46 гадоў)
Месца нараджэння	Ашмяны, Ашмянскі раён, Гродзенская вобласць, БССР, СССР;
Грамадзянства	СССР; Беларусь;
Альма-матар	факультэт журналістыкі БДУ;
Месца працы	БелГазета; Еўрапейскі гуманітарны ўніверсітэт;
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	пісьменнік, журналіст, тэарэтык мастацтва
Гады творчасці	з 2009
Жанр	антыўтапічны раман[d] і сацыяльная фантастыка[d]
Мова твораў	беларуская
Прэміі	Дэбют
martinovich.by

Віктар Валер'евіч Марціновіч (нар. 9 верасня 1977, Ашмяны) — беларускі журналіст, мастацтвазнавец, пісьменнік.

Біяграфічныя звесткі[правіць | правіць зыходнік]

Скончыў факультэт журналістыкі і аспірантуру БДУ. У 2002—2015 гадах намеснік рэдактара «БелГазеты». Выкладчык ЕГУ. Абараніў (27.6.2008) доктарскую дысертацыю ў Віленскай акадэміі мастацтваў на тэму: «Віцебскі авангард (1918—1922): сацыякультурны кантэкст і мастацкая крытыка»^[2].

Творчасць[правіць | правіць зыходнік]

Выдаў раман «Параноя» на рускай мове (2009), які негалосна быў забаронены да продажу ў Мінску^[3] і інтэрнэт-кнігарні oz.by^[4]^[5]. Раман пра каханне, напісаны ў жанры reality-антыўтопіі, быў пасля перакладзены на англійскую, фінскую, нямецкую мовы і выдадзены ў ЗША, Фінляндыі і Германіі.

У чэрвені 2011 года прэзентаваў свой першы беларускамоўны раман «Сцюдзёны вырай». Гэты «раман з патройным самагубствам аўтара», прысвечаны беларускай літаратуры. Паводле аўтара, твор мусіў распаўсюджвацца выключна ў электронным выглядзе і не выходзіў у друкаваным варыянце^[6]. Гэта першы раман у гісторыі беларускай літаратуры, апублікаваны адразу ў выглядзе прэс-рэлізу.

Трэці раман В. Марціновіча, гангстарская трагікамедыя «Сфагнум» (2013). У рамане трое маладых злачынцаў забіваюць падзельніка і губляюць чужыя грошы, якія цяпер давядзецца вяртаць любой цаной. Яны вырашаюць залегчы на дно ў маленькай вёсцы, ратуючыся і ад крэдытораў, і ад крымінальнага вышуку. Усё пайшло б паводле задумы, калі б не знешне паўмёртвая беларуская веска з яе неўміручай паганскай містыкай, якая падказвае нечаканае развязанне праблемы. Раман увайшоў у доўгі спіс расійскай прэміі «Нацыянальны бестселер». «Сфагнум» быў выпушчаны на рускай мове ў выглядзе інтэрнэт-рэлізу, а ў перакладзе на беларускую мову — у друкаванай версіі.

«Мова» (2014) — новы жанравы эксперымент Віктара Марціновіча, сацыяльная фантастыка з «мовай» у якасці галоўнага героя. Дзеянне адбываецца ў фантастычнай будучыні — Кітай і Расія аддзяліліся мурам ад Еўропы, якая страціла сваю веліч, і ўтварылі квітнеючую саюзную дзяржаву. Цэнтр Мінска ператварыўся ў густанаселены кітайскі квартал. Галоўны герой кнігі разам з мінскім падполлем (кітайскай мафіяй) змагаюцца з сістэмай, у якой дабро і зло, асветнікі і злачынцы, вернасць і здрада памяняліся месцамі.

Віктар Марціновіч адзначае:

У гэтым тэксце мова выступае не толькі як сродак камунікацыі, але і ў новай, дагэтуль нікім не скарыстанай функцыі. Мова з'яўляецца таямніцай і прычынай вайны вулічных бандаў.^[7]

Пяты раман Віктара Марціновіча «Возера радасці» выйшаў у перакладзе на беларускую мову ў выдавецтве «Кнігазбор» улетку 2016 года. У аснове аповеду ляжыць жыццё дзевяцігадовай Ясі ў ціхай вёсцы, дзе час нібыта спыніўся. Дзяўчынка цяжка перажывае смерць маці, нягледзячы на гэта, бацька адвозіць яе ў інтэрнат. Аднойчы Яся вырашае збегчы і вярнуцца дадому. Пераклад кнігі на беларускую мову падрыхтаваў Віталь Рыжкоў. Яму таксама належыць дызайн вокладкі выдання.

«Ноч» (2018) — гэта і антыўтопія, і раман-травелог, і раман-гульня. Свет занурыўся ў бясконцую халодную ноч. У вольным горадзе Грушаўка вада па раскладзе, адзіная газета «Газета» перапісваецца пад капірку і не працуе компас. Галоўны герой Кніжнік — уладальнік адзінай у горадзе бібліятэкі і апошняга сабакі. Узяўшы мапу новага свету і том Герадота, Кніжнік выпраўляецца на пошукі каханай жанчыны, якая ў момант блэкаўту апынулася ў Непале. Раман выйшаў па-руску і па-беларуску ў аўтарскім перакладзе^[8].

Галоўны герой рамана «Рэвалюцыя» (2020) — выкладчык з Беларусі, які трапляе ў суплёт выпрабаванняў у сучаснай Маскве і вымушаны спасцігнуць, чаму адмова ад індывідуальнай свабоды такая спакуслівая. Пераклад рамана на нямецкую мову выдадзены ў Германіі ў студзені 2021 года.

Прэміі і ўзнагароды[правіць | правіць зыходнік]

У 2012 годзе Віктар Марціновіч быў узнагароджаны Літаратурнай прэміяй «Дэбют» імя Максіма Багдановіча ў галіне прозы^[9] за раман «Сцюдзёны вырай».

У 2014 атрымаў прэмію (Encouragement Award) Еўрапейскага таварыства навуковай фантастыкі (European Science Fiction Society).

Творы[правіць | правіць зыходнік]

Параноя, 2009
Табу, 2010
Сцюдзёны вырай, 2011
Сфагнум, 2013
Мова, 2014
Радзіма. Марк Шагал у Віцебску, 2015
Возера радасці, 2016
Ноч, 2018
Рэвалюцыя, 2020

Экранізацыі[правіць | правіць зыходнік]

Рэжысёр Аляксей Палуян у 2019 годзе стварыў па матывах аднайменнага рамана мастацкі фільм «Возера радасці».

Цытаты[правіць | правіць зыходнік]

Мы ўсе — людзі без Радзімы. Бо Радзіма — гэта месца, дзе цябе ўсе, абсалютна ўсе, да апошняга сабакі, разумеюць.^[10]

Зноскі

↑ Deutsche Nationalbibliothek Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 13 кастрычніка 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ Паспяховая абарона доктарскай дысертацыі выкладчыкам ЕГУ Віктарам Марціновічам(недаступная спасылка) Сайт ЕГУ
↑ Раман Марціновіча забаранілі прадаваць на кірмашы(недаступная спасылка) // Наша Ніва, 1.12.2009
↑ Кнігу Марціновіча «Параноя» ўжо забаранілі прадаваць і ў інтэрнэт-крамах(недаступная спасылка) // Еўрапейскае радыё для Беларусі, 3.12.2009, 13:45
↑ Кнігу «Параною» Марціновіча знялі з продажу на oz.by(недаступная спасылка) // Наша Ніва, 3.12.2009
↑ Электронны "Сцюдзёны вырай" ад Віктара Марціновіча (нявызн.). Радыё Свабода. Праверана 19 чэрвеня 2011.
↑ http://budzma.by/budzma/mova-byelaruskaya-minsk-kitayski-vyersiya-viktara-marcinovicha.html
↑ nashaniva.by
↑ Найлепшай дэбютнай кнігай – 2011 стала... (нявызн.). Радыё Свабода. Праверана 15 сакавіка 2012.
↑ Віктар Марціновіч: Народ без Радзімы // Наша ніва

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

http://martinovich.by/—Афіцыйная(недаступная спасылка) старонка В. Марціновіча
Блог Віктара Марціновіча Архівавана 16 сакавіка 2015. на TUT.BY
Сцюдзёны вырайАрхівавана 23 красавіка 2012. на сайце 34mag

[_52c67a64da6a63b7-1] Deutsche Nationalbibliothek Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 13 кастрычніка 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

[2] Паспяховая абарона доктарскай дысертацыі выкладчыкам ЕГУ Віктарам Марціновічам(недаступная спасылка) Сайт ЕГУ

[3] Раман Марціновіча забаранілі прадаваць на кірмашы(недаступная спасылка) // Наша Ніва, 1.12.2009

[4] Кнігу Марціновіча «Параноя» ўжо забаранілі прадаваць і ў інтэрнэт-крамах(недаступная спасылка) // Еўрапейскае радыё для Беларусі, 3.12.2009, 13:45

[5] Кнігу «Параною» Марціновіча знялі з продажу на oz.by(недаступная спасылка) // Наша Ніва, 3.12.2009

[6] Электронны "Сцюдзёны вырай" ад Віктара Марціновіча (нявызн.). Радыё Свабода. Праверана 19 чэрвеня 2011.

[7] ttp://budzma.by/budzma/mova-byelaruskaya-minsk-kitayski-vyersiya-viktara-marcinovicha.html

[8] shaniva.by

[gf-9] Найлепшай дэбютнай кнігай – 2011 стала... (нявызн.). Радыё Свабода. Праверана 15 сакавіка 2012.

[10] Віктар Марціновіч: Народ без Радзімы // Наша ніва

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]