Вільям Мальмсберыйскі

Вільям Мальмсберыйскі
Вітраж з выявай Уільяма ў Мальмсберыйскім манастыры. 1928.
Дата нараджэння	1080-я
Месца нараджэння	графства Уілтшыр, Вялікабрытанія
Дата смерці	не раней за 1142
Месца смерці	Malmesbury[d], Уілтшыр, графства Уілтшыр, Вялікабрытанія
Грамадзянства	Каралеўства Англія
Род дзейнасці	гісторык, пісьменнік, манах
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Уі́льям Малмсберы́йскі (англ.: William of Malmesbury, каля 1090—1143) — англійскі гісторык XII стагоддзя родам з Уілтшыра, Паўднёва-Заходняя Англія.

Біяграфія

Інфармацыі пра жыццё Уільяма захавалася мала. Асноўнай крыніцай біяграфічных даных з’яўляюцца яго ўласныя творы. Дата яго нараджэння вызначаецца прыблізна 1090 годам, падставай для гэтага служыць згадванне ў сачыненні, напісаным на смерць Генрыха I у 1135 годзе, пра тое, што яму сорак гадоў, і ён ужо даўно займаецца гісторыяй. Таксама, сам Уільям у пралогу Трэцяй кнігі «Гісторыі англійскіх каралёў» гаворыць пра сваё нармандскае паходжанне па бацьку і англасаксонскае — па маці.

Выгляд Мальмсберыйскага манастыра ва Уілтшыры, Англія.

У 1105 годзе ён быў аддадзены на навучанне ў Мальмсберыйскі манастыр, Уілтшыр, у якім атрымаў рознабаковую адукацыю, якая ўключала ў сябе заняткі логікай, медыцынай і фізікай. Асаблівую ж увагу Уільям надаваў этыцы і гісторыі. Быўшы на працягу пэўнага перыяду жыцця бібліятэкарам манастыра, ён меў цудоўную магчымасць вывучаць працы старажытных аўтараў і збіраць матэрыялы пра жыццё выдатных дзеячаў англійскай гісторыі, што падштурхнула яго на стварэнне ўласных гістарычных сачыненняў.

Відаць, Уільям правёў усё жыццё ў Мальмсберыйскім манастыры, дзе была напісана большасць яго твораў, за выключэннем невялікага перыяду знаходжання ў манастыры Гластанберы, пра гісторыю якога ў 1139 годзе ім была напісана кніга «Пра старажытнасці Гластанберыйскай царквы».

Памёр ён у 1142 годзе, неўзабаве пасля таго як скончыў пісаць трэцюю кнігу «Новай гісторыі».

Сачыненні

Уільямам Мальмсберыйскім былі напісаны каля двух дзясяткаў гістарычных, агіяграфічных і тэалагічных сачыненняў. Галоўнымі яго працамі з’яўляюцца «Гісторыя англійскіх каралёў» (лац.: «Gesta regum Anglorum») і «Новая гісторыя» (лац.: «Historia novella»).

Першая рэдакцыя «Гісторыі англійскіх каралёў» пабачыла свет у 1125 годзе. Гэта манументальная праца, якая складаецца з пяці кніг, апісвае гісторыю Англіі ад апошніх дзён рымскага валадарства над Брытаніяй да сярэдзіны XII стагоддзя. У сутнасці, гэта сачыненне Уільяма з’яўляецца першым пасля «Царкоўнай гісторыі народа англаў» Беды Вялебнага творам з бесперапынным выкладам гістарычных падзей Англіі ў названы перыяд.

Першая кніга «Гісторыі англійскіх каралёў» змяшчае апісанне падзей, які пачаліся з прыбыцця англасаксаў у Брытанію і заканчваецца кіраваннем Эгберта, які аб’яднаў Гептархію ў адно каралеўства. Другая кніга апісвае перыяд кіравання англасаксонскай дынастыі. Трэцяя кніга прысвечана Вільгельму Заваёўніку. Чацвёртая кніга апавядае пра кіраванне Вільгельма Рудога і падзеі Першага крыжовага паходу. Пятая кніга напісана на фактычным матэрыяле, сучасным Уільяму, і прысвечана кіраванню Генрыха I.

«Новая гісторыя» ў трох кнігах з’яўляецца працягам «Гісторыі англійскіх каралёў». Асноўнай тэмай твора выступае грамадзянская вайна паміж Стэфанам Блуаскім і Мацільдай, дачкой нябожчыка Генрыха I. Пры апісанні гэтых падзей звесткі Уільяма неверагодна дакладныя, бо ён чэрпаў іх непасрэдна ад высокапастаўленых удзельнікаў гэтага канфлікту.

Многія сучасныя спецыялісты сыходзяцца ў тым, што сярод сучасных яму гісторыкаў Уільяма Мальмсберыйскага адрозніваў крытычны падыход да падбору крыніц, яго творы вылучаюцца скрупулёзнасцю ў адсеве недакладнага матэрыялу і імкненнем да аб’ектыўнасці. Апошняе асабліва характэрна выявілася ў «Новай Гісторыі» — неаднаразова называючы Роберта Глостэрскага, галоўнага военачальніка Мацільды ў яе супрацьстаянні са Стэфанам, сваім сябрам і патронам, Уільям, тым не менш, захоўвае нейтральны пункт гледжання.

Таксама для твораў Уільяма характэрна добрая лацінская мова, упрыгожаная шматлікімі вытрымкамі з антычных і сучасных яму аўтараў, прамовамі галоўных гістарычных персанажаў, народнымі паданнямі і прыказкамі. Асноўнае месца ў гістарычным палатне ён адводзіць выдатным асобам, апісанне якіх характарызуецца глыбокім псіхалагічным аналізам і адсутнасцю ідэалізацыі. Гістарычны матэрыял у сачыненнях Уільяма прадстаўлены з высокай ступенню сістэматызацыі і спробамі выявіць аб’ектыўныя прычыны апісаных падзей.

Творы Уільяма Мальмсберыйскага былі годна ацэнены яго сучаснікамі, пра што гаворыць багатая колькасць цытат і спасылак на іх у працах многіх яго калегаў. Дагэтуль «Гісторыя англійскіх каралёў» і «Новая гісторыя», роўна як і іншыя яго творы, уяўляюць значную цікавасць як з пункту гледжання гістарыяграфіі XII стагоддзя, так і ў якасці крыніц па гісторыі Англіі таго часу.

Літаратура

• Средневековая латинская литература IV—IX вв. М. 1970
• William of Malmesbury: Gesta Regum Anglorum (Deeds of the English Kings), Vol I, Edited and Translated by R. A. B. Mynors, Oxford University Press, 1998. ISBN 0-19-820678-X
• William of Malmesbury: Gesta Regum Anglorum (Deeds of the English Kings), Volume II: General Introduction and Commentary, R. M. Thomson and M. Winterbottom, Oxford Universitynts' Lives, Edited by M. Winterbottom and R. M. Thomson, Oxford University Press, 2002, ISBN 0-19-820709-3
• William of Malmesbury: Historia Novella (The Contemporary History), Edited by Edmund King, translated by K. R. Potter, Oxford University Press, 1999, ISBN 0-19-820192-3
• William of Malmesbury, Chronicle of the Kings of England, Translation by Rev. John Sharpe, 1815. J.A. Giles, editor. London: George Bell and Sons, 1904.
• William of Malmesbury: The Deeds of the Bishops of England [Gesta Pontificum Anglorum], Translated by David Preest, 2002, ISBN 0-85115-884-6
• Rodney M Thomson, William of Malmesbury, ISBN 1-84383-030-2

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Вільям Мальмсберыйскі
• Вільям Мальмсберыйскі (нявызн.). Усходняя літаратура. Архівавана з першакрыніцы 27 жніўня 2011. Праверана 19 лютага 2011.
• Вільям Мальмсберыйскі. Гісторыя англійскіх каралёў / Сярэдневяковая лацінская літаратура IV—IX стст. М. 1970 Пра аўтара (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 10 мая 2012. Праверана 12 мая 2015. Гісторыя англійскіх каралёў (нявызн.). Усходняя літаратура. Архівавана з першакрыніцы 19 жніўня 2011. Праверана 19 лютага 2011.
• Вільям Мальмсберыйскі у The Cambridge History of English and American Literature, Volume I, 1907-21. (англ.)
• Гісторыя англійскіх каралёў Архівавана 14 жніўня 2014., выманні. (англ.)
• Бітва пры Гастынгсе, 1066 Архівавана 3 снежня 2014., выманні. (англ.)
• Нататка пра бітву пры Лінкальне, 1142, выманні. (англ.)
• Новая Гісторыя, выманні. (англ.)
• Вільям Мальмсберыйскі. Хроніка каралёў Англіі. Кніга I. Кніга III: (Урывак пра магілу Артура {каля 1087 г. РХ}). (руск.)