Запарожжа

Горад Запарожжа укр.: Запоріжжя Герб Сцяг Краіна Украіна Вобласць Запарожская Гарадскі савет Запарожскі Каардынаты 47°50′16″ пн. ш. 35°08′18″ у. д. Унутранае дзяленне 7 раёнаў Гарадскі галава Аляксандр Чансанавіч Сін Заснаваны 28 жніўня 1770 Ранейшыя назвы да 1921 — Александраўск Горад з 16 чэрвеня 1806 Плошча 331 км² Максімальная вышыня 105 м Тып клімату умерана-кантынентальны Водныя аб’екты Дняпро Насельніцтва ▼710 052 чал. (1 студзеня 2022) Агламерацыя ≈1 100 900 чалавек Нацыянальны склад украінцы (70,28%) рускія (25,39%) іншыя (4,33%) Канфесійны склад праваслаўе, каталіцызм, пратэстантызм і інш. Этнахаронім запарожац, запаражанка Часавы пояс UTC+2, летам UTC+3 Тэлефонны код 61 Паштовыя індэксы 69001-69124 Аўтамабільны код AP / 08 КААТУУ 2310100000 Афіцыйны сайт meria.zp.ua Запарожжа на карце Украіны ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Запарожжа (укр.: Запоріжжя) — горад на паўднёвым усходзе Украіны, на рацэ Дняпро. Адміністрацыйны цэнтр Запарожскай вобласці і Запарожскага раёна. Плошча 330 км². Насельніцтва 770 461 чал. (2012).

Знаходзіцца за 444 км на паўднёвы ўсход ад Кіева. Чыгуначны вузел, рачны порт.

Этымалогія назвы

Места атрымала назву Запарожжа з тае прычыны, што яно знаходзілася ніжэй за дняпроўскія парогі (затопленыя ў выніку будаўніцтва ДнепраГЭСа).

Гісторыя

У 1770 годзе заснавана Аляксандраўская фартыфікацыя, з якой звязваюць пачатак гісторыі сучаснага горада; пачатковая назва паселішча — Аляксандраўскі пасад. У 1806 годзе паселішча атрымала статус горада і назву Аляксандраўск, цэнтр павету.

З 1919 года — у складзе УССР. У 1921 годзе горад перайменаваны ў Запарожжа. З 1939 года — цэнтр вобласці.

З 18 жніўня 1941 года па снежань 1943 года горад знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй.

Насельніцтва

• 1885 год — 6707 чал.
• 1897 год — 19 тыс. чал.
• 1923 год — 44 тыс. чал.
• 1939 год — 289 тыс. чал.
• 1959 год — 449 тыс. чал.
• 1971 год — 676 тыс. чал.
• 1991 год — 896,6 тыс. чал.
• 2001 год — 817,9 тыс. чал.

Эканоміка

Прадпрыемствы чорнай (камбінат «Запарожсталь», завод «Днепраспецсталь» і інш.) і каляровай (тытана-магніевы камбінат, алюмініевы завод і інш.) металургіі, машынабудавання (электратэхнічнай прамысловасці; вытворчыя аб'яднанні «АУТАЗАЗ», «Маторабудаўнік» і інш.), хімічнай і коксахімічнай, лёгкай, харчовай прамысловасці.

Працуе Дняпроўская гідраэлектрастанцыя (ДнепраГЭС).

Адукацыя і навука

• Запарожскі нацыянальны ўніверсітэт
• Нацыянальны ўніверсітэт «Запарожская палітэхніка»
• Запароская дзяржаўная інжынерная акадэмія
• Запарожскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт
• Запарожскі інстытут эканомікі і інфармацыйных тэхналогій
• Класічны прыватны ўніверсітэт
• Хорціцкая нацыянальная вучэбна-рэабілітацыйная акадэмія

Славутасці

• Хортыца — найбольшы востраў на Дняпры, на якой у XVII ст. размяшчалася Запарожская Сеч.
• ДнепраГЭС (1932, 1975)
• Масты Праабражэнскага (1952)
• Дзіцячая чыгунка — найдаўжэйшая ва Украіне (1972)
• Комплекс забудовы «Соцгорад» (1929—1937)

Галерэя

• 
  Абласны тэатр
• 
  Краязнаўчы музей
• 
  Вялікі мост Праабражэнскага
• 
  ДнепраГЭС (1942)
• 
  Выгляд ДнепраГЭС з вострава Хортыца
• 
  Скрыжаванне бульвара Т. Шаўчэнкі і вул. Перамогі
• 
  Дзіцячая чыгунка
• 
  Будынак абласной адміністрацыі

Месты-сябры

• Лахты, Фінляндыя (1953)
• Бельфор, Францыя (1967)
• Бірмінгем, Вялікабрытанія (1973)
• Лінц, Аўстрыя (1983)
• Оберхаўзен, Германія (1986)
• Ічан, Кітай (1997)
• Новакузнецк, Расія (1997)
• Магдэбург, Германія (2008)

Вядомыя асобы

Асноўны артыкул: Вядомыя асобы Запарожжа

• Валянцін Налівайчанка (нар. 1966) — украінскі дзяржаўны дзеяч.
• Марыя Сокіл (1902—1999) — оперная спявачка.
• Людміла Супрун (нар. 1965) — украінскі палітык.
• Юрый Васілевіч Шпіт (1930—2008) — беларускі архітэктар.
• Андрэй Анісімавіч Дзюжаў (нар. 1959) — беларускі навуковец і палітык.
• Ірына Міхайлаўна Арэстава (нар. 1956) — урач-акушэр-гінеколаг. Доктар медыцынскіх навук (2004), прафесар (2010).

Літаратура

• Aleksandrówsk // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna (польск.). — Warszawa, 1880. S. 29
• Александровск // Запарожжа // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Запарожжа
• Запарожскі гарадскі савет Архівавана 23 мая 2006.