Загароддзе

Загароддзе (2001)

Загароддзе (1977)

Загароддзе — прыўзнятая раўніна на паўднёвым захадзе Беларусі, фізіка-геаграфічны раён Беларускага Палесся, геамарфалагічны раён Палескай нізіны.

Геаграфія

Загароддзе прымеркавана да Піна-Ясельдзінскага міжрэчча, размяшчаецца ў цэнтральнай і паўднёвай частках Брэсцкай вобласці, выцягнута ў субшыротным напрамку. Мяжуе з Прыбужскай раўнінай, Прыпяцкім Палессем, Брэсцкім Палессем. Працягласць з захаду на ўсход 85 км, з поўначы на поўдзень 15—35 км. Плошча каля 2,2 тыс. км².

Паўночная мяжа праходзіць па даліне р. Ясельды, паўднёвая — р. Піны.

Геалогія

У морфаструктурных адносінах 3агароддзе займае найбольш прыўзнятую частку Палескай седлавіны з глыбінёй залягання фундамента да −300 м. Магутнасць антрапагенавых адкладаў, пераважна ледавіковых і водна-ледавіковых, складае ў сярэднім 30—40 м, дасягаючы ў Загароддзі 100—130 м.

Паверхня ўтворана ледавіковымі і водна-ледавіковымі адкладамі беларускага, бярэзінскага і дняпроўскага ледавікоў. У паўночнай частцы вылучаюць краявы ледавіковы комплекс, у паўднёвай — паніжаную, пераважна водна-ледавіковую раўніну.

Карысныя выкапні: керамічная сыравіна, мел, торф, сілікатныя і будаўнічыя пяскі.

Рэльеф

Найвышэйшы пункт 179 м (каля в. Кротава). Адносныя перавышэнні над прылеглай азёрна-алювіяльнай раўнінай на поўначы да 20—30 м. Паводле геамарфалагічнай будовы тэрыторыя Загароддзя падзяляецца на дзве часткі.

Паверхня паўночнай часткі павышаная, узгорыста-градавая, перасечаная, з абсалютнымі адзнакамі 140—170 м, адноснымі перавышэннямі 3—9 м. Краявыя ўтварэнні прадстаўлены дзвюма гляцыятэктанічнымі напорнымі градамі. Уздоўж правабярэжжа р. Ясельда працягнулася асіметрычная канцова-марэнная града (даўжыня 70 км, найбольшая шырыня да 20 км) напорнага паходжання, з адорвенямі даантрапагенавых парод у ледавіковых адкладах і гляцыядыслакацыямі на паўночных схілах. Паверхні гляцыядыслакацый адносна згладжаныя і ўзвышаюцца над азёрна-балотнай нізінай на 10—25 м. Выдзяляецца Мерчыцка-Мотальскі краявы комплекс. Размешчаны паміж напорнымі зонамі, ён складаецца з трох паралельных град, раздзеленых участкамі водна-ледавіковай раўніны і лагчынамі сцёку ледавіковых вод. Даліны прымеркаваны да лагчын сцёку ледавіковых вод і займаюць міжградавыя паніжэнні.

На поўдзень знаходзіцца спадзістахвалістая і плоская водна-ледавіковая раўніна (найбольшая вышыня 140—155 м). Уздоўж паўднёвай ускраіны перавеяныя пясчаныя дзюны, серпападобныя грады і ўзгоркі з акруглымі вяршынямі, ператвораныя эолавымі працэсамі. Сустракаюцца суфазійныя западзіны. Пашыраны флювіягляцыяльныя пласкадонныя забалочаныя нізіны, сярод якіх маюцца адзінкавыя камавыя ўтварэнні. Даліны рэк, утвораныя ў перыгляцыяльных лагчынах, злучаюць паніжэнні спушчаных азёр.

Клімат

Сярэдняя тэмпература студзеня −5,2, ліпеня 18,6 °C; ападкаў 573 мм; вегетацыйны перыяд 201 сут.

Гідраграфія

Раўніна з’яўляецца часткай Балтыйска-Чарнаморскага водападзелу. Уздоўж паўночнай і паўднёвай мяжы цякуць рэкі басейна Дняпра — Ясельда і Піна, на захадзе — прытокі Заходняга Буга. Па раўніне працякаюць невялікія, пераважна каналізаваныя, рэкі Стрымня, Самароўка, Піліпаўка, Мерачанка і інш.

Глебы і расліннасць

Глебы дзярнова-падзолістыя, дзярнова-аглееныя і тарфяна-балотныя.

Пад лесам 25 % тэрыторыі. Лясы ў асноўным шыракаліста-хваёвыя і хваёвыя, засталіся невялікімі ўчасткамі. 30 % тэрыторыі пад ворывам. У заходняй частцы 3агароддзя захаваліся балоты і лугі. Каля 30 % тэрыторыі забалочана.

Літаратура

• Загароддзе // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 6: Дадаізм — Застава / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 6. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0106-0 (т. 6).