Капліца-пахавальня Паскевічаў

Капліца-пахавальня Паскевічаў
	Капліца
Капліца-пахавальня Паскевічаў
	; Капліца-магільны склеп Паскевічаў
	52°25′26″ пн. ш. 31°01′06″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Горад	Гомель
Канфесія	праваслаўе
Тып будынка	Капліца-пахавальня
Архітэктурны стыль	Псеўдарускі стыль
Будаўнік	М. Я. Месмахер (руск.) (бел. і О. Э. Вегенер
Архітэктар	Я. Чарвінскі
Будаўніцтва	1870—1889 гады
Асноўныя даты
	1889 — пабудавана; 1970—1989 — перабудавана; 2008—2016 — адрэстаўравана;
Статус	Ахоўваецца дзяржавай
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Капліца-пахавальня Паскевічаў — капліца-пахавальня ў Гомелі, пабудаваная ў 1870—1889 гадах для пахавання членаў сям'і Паскевічаў, якія валодалі гомельскім палацам і паркам з 1834 па 1918 гады. Уваходзіць у склад Гомельскага палацава-паркавага ансамбля.

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Пабудаваная ў 1870—1889 гг. у псеўдарускім стылі пад кіраўніцтвам акадэміка архітэктуры Я. Чарвінскага (праект ствараўся пры ўдзеле А. Х. Пеля (руск.) (бел.) побач з Петрапаўлаўскім саборам для пахавання членаў сям’і Паскевічаў Фёдарам Іванавічам Паскевічам. Будаўніцтва даручылі пецярбургскім архітэктарам М. Я. Месмахеру (руск.) (бел. і О. Э. Вегенеру. Першы адказваў за дэкаратыўнае аздабленне капліцы-пахавальні, а другі займаўся непасрэдна будаўніцтвам^[2].

У 1889 годзе ў капліцы па загаду Фёдара Паскевіча былі перапахаваны астанкі яго бацькоў генерал-фельдмаршала, святлейшага князя І. Ф. Паскевіча (1782—1856) і яго жонкі Лізаветы Аляксееўны, народжанай Грыбаедавай. (Першапачаткова І. Ф. Паскевіч, які памёр у Варшаве, быў пахаваны ў сяле Іванаўскім (цяпер Дэмблін). Сюды ж перавезены астанкі яго дзядулі Фёдара Паскевіча і бабулі Ганны Карабанькі з маёнтка Шчэгліцы ў Магілёўскай вобласці^[2].

У 1903 годзе Фёдар Іванавіч Паскевіч (1823—1903) таксама быў пахаваны ў капліцы-пахавальні.

Капліца-пахавальня пацярпела падчас Вялікай Айчыннай вайны, але ў 1968—1975 гадах прайшла яе рэканструкцыя. У 2008—2016 гадах праведзена рэстаўрацыя капліцы^[3]. Цяпер гэты помнік архітэктуры — частка палацава-паркавага комплексу Румянцавых-Паскевічаў.

Архітэктура[правіць | правіць зыходнік]

Пахавальня нагадвае мініяцюрны казачны замак, зграбны і крохкі. Але архітэктар, нягледзячы на невялікі маштаб, стварыў паўнавартасны па кампазіцыі будынак з артыстычна вытрыманай стылістыкай^[1].

План капліцы — квадрат^[1] плошчай 30 м², аб'ёмная кампазіцыя вытрымана ў духу драўляных пяціглавых шатровых цэркваў^[1]. На паўднёвым фасадзе прыстроены ўваход з лесвіцай і арачным парталам. Асаблівасцю збудавання з'яўляецца дэкаратыўнае ўбранне. Пустацелыя, мудрагелістыя па форме керамічныя калоны, скульптурныя какошнікі, разеткі, карнізныя паясы, пазалочаныя купалы і каляровая кераміка выкананы на высокім мастацкім узроўні^[1]. Асаблівую маляўнічасць фасадам надаюць маёлікавыя пліткі, упрыгожаныя раслінным арнаментам^[1]. Дэкор належыць мясцовым майстрам, якія працавалі пад кіраўніцтвам мастака С. Садзікава. Гэта былі паліхромныя роспісы, у якіх відавочна бачныя былі старажытнарускія матывы: пераплятаюцца кветкі, лісце, парасткі і прарастае васьміканцовы крыж. Садзікаў таксама кіраваў пазалотнымі працамі ў магільным склепе^[2].

Склеп[правіць | правіць зыходнік]

Непасрэдна пахавальня з пахаваннямі знаходзіцца пад зямлёй^[1], уваход у яе размешчаны ў змешчаным на некаторым аддаленні павільёне. У склепе пахаваны восем прадстаўнікоў роду^[2].

Зноскі

↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё Лазука Б.А. Беларуская архітэктура XIX - пачатку XX стагоддзя // Гісторыя сусветнага мастацтва. Рускае і беларускае мастацтва XIX - пачатку XX стагоддзя. — Беларусь, 2011. — С. 345. — 430 с. — ISBN 978-985-01-0880-7.
↑ ^а ^б ^в ^г Гомель. Неизвестная часовня. (руск.)
↑ Усыпальница князей Паскевичей в Гомеле открылась для посещения

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Гомельская капліца // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 5: Гальцы — Дагон / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 5. С. 342.
Литвинова Т. Ф. Часовня-усыпальница князей Паскевичей в Гомеле Архівавана 28 студзеня 2017.
Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. Мн.: БелЭн, 1993. — 620 с.
Гомель. Энциклопедический справочник. — Мн.: БелСэ, 1991. — 527 с.
Маслих С. А. Русское изразцовое искусство XV—XIX веков: Альбом. Вступит. ст. Ю. С. Мелентьева. — М.: Изобразительное искусство, 1983. — 336 с.
А. А. Тиц. Атлас памятников архитектуры и мемориальных комплексов Белоруссии. Минск, «Вышэйшая школа», 1988.
Праваслаўныя храмы Беларусі: энцыклапедычны даведнік / А. М. Кулагін; [рэдакцыйны савет: Г. П. Пашкоў, Л. В. Календа]. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2007. — 653 с. 2000 экз. ISBN 978-985-11-0389-4

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

[ЛАЗ-1] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё Лазука Б.А. Беларуская архітэктура XIX - пачатку XX стагоддзя // Гісторыя сусветнага мастацтва. Рускае і беларускае мастацтва XIX - пачатку XX стагоддзя. — Беларусь, 2011. — С. 345. — 430 с. — ISBN 978-985-01-0880-7.

[ГНЧ-2] а ^б ^в ^г Гомель. Неизвестная часовня. (руск.)

[3] Усыпальница князей Паскевичей в Гомеле открылась для посещения

[1]

[2]

[3]