Ларыса Пятроўна Марозава

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі

Ларыса Пятроўна Марозава (да 1920, Маладзечна — студзень 1948, лагер Эльген, УПУППЛ; Псеўданімы: Леся Беларуска, Эриния) — уяўная беларуская паэтэса.

Гісторыя містыфікацыі[правіць | правіць зыходнік]

Ад пачатку Ларыса Марозава была ненаўмыснай містыфікацыяй літаратуразнаўкі Валянціны Коўтун, але неўзабаве пачала «самастойнае жыццё». Паводле некаторых выданняў, Ларыса Марозава атрымала педагагічную адукацыю, працавала настаўніцай у Маладзечне[1]. У 1938 годзе быццам выйшла замуж за афіцэра НКУС Аляксея Марозава і ў дзень вяселля яе ўпершыню затрымалі і даставілі ў НКУС, а ў канцы ліпеня 1938 года мужа арыштавалі і расстралялі, самую яе арыштавалі праз паўгода — у студзені 1939 года[2][3]. Паводле тых жа выданняў, Марозаву за прыналежнасць да нацыяналістычнай арганізацыі быццам асудзілі на 10 гадоў лагераў[1], яна адбывала пакаранне ў Магадане і ў лагеры Эльген[3], дзе працавала збольшага на лесапавале[1]. Уяўная Марозава працягвала пісаць у лагеры вершы рускай мовай пад псеўданімам Эриния (багіня помсты і адплаты ў старажытных грэкаў), псеўданімам Леся Беларуска быццам падпісвала толькі беларускія вершы; таксама збірала лагерны фальклор, шмат яе рукапісаў канфіскавалі падчас вобыскаў[3]. Загінула ўяўная Марозава ў зняволенні[3], быццам за некалькі дзён да вызвалення, калі даведалася, што мужа расстралялі яшчэ ў 1938 годзе.[1]

Знайшоўся нават сулагернік Марозавай, украінскі рускамоўны паэт Васіль Малагуша[uk], паводле яго, паэтка ў пачатку студзеня 1948 года выйшла з барака і не вярнулася, а раніцай яе знайшлі замерзлай у сумёце. Малагуша напісаў успаміны пра Марозаву, якія разам з яе 21 вершам выдалі ў кнізе Алены Кобец-Філімонавай «Карэльскія Курапаты 1937—1938. Рэха ГУЛАГа»[1]. Рукапісны зборнік твораў Марозавай пад назвай «Я голас ваш» Васіль Малагуша ў 1997 годзе перадаў у часопіс «Полымя», дзе яго часткова апублікавалі[2]. Пра лёс Марозавай піша кнігу беларускі гісторык і пісьменнік Анатоль Валахановіч[1]. Таксама сцвярджаюць, што Марозаву згадвала Яўгенія Гінзбург, таксама зняволеная Эльгена[2], але ў даступных тэкстах Гінзбург такіх згадак не знойдзена.

Яшчэ да адкрыцця ўяўнасці Марозавай, праз прызнанне Валянціны Коўтун, літаратуразнаўцы заўважалі супярэчнасці ў «біяграфіі» паэткі, а сапраўднасць яе творчасці ставілі пад сумненне, пакуль няма іх прафесійнага даследавання[4].

Творы пад імем Ларысы Марозавай[правіць | правіць зыходнік]

  • Малітва да Калымы: Вершы // Полымя. 1997, № 2;
  • Мой свет: Вершы // Полымя. 1999, № 3;
  • В лагерном бараке: (верш) // Труд. 30.08.2007.
  • Малітва да Калымы: лісты з «Эльгена»: [вершы] / Леся Беларуска. — Мн: «Лімарыус», 2009.[5]

Зноскі

  1. а б в г д е Писательница…
  2. а б в Краса і сіла:…
  3. а б в г Маракоў…
  4. Галубовіч…
  5. Зборнік вершаў беларускай пісьменніцы В. М. Коўтун. Творы напісаны ад выдуманага імя Лесі Беларускі, абагульненага вобраза палітычнага вязня 1930-1940-х гг.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Галубовіч Л. Сястра наша Леся… // ЛіМ. 22.2.2008, № 8 (4451);
  • Дорская С. Справа Лесі Беларускі раскрытая: [пра прэзентацыю кнігі Валянціны Коўтун «Леся Беларуска. Малітва да Калымы», Мінск] // Літаратура і мастацтва. — 2009. — 21 жніўня (№ 31). — С. 4;
  • Капа Н. Справа Лесі Беларускі: [пра трагічны лёс рэпрэсіраванай паэтэсы Л. П. Марозавай] // Літаратура і мастацтва. — 2008. — 9 мая (№ 19). — С. 14;
  • Коўтун В. Малітва Лесі Беларускі: [пра лёс паэтэсы: гутарка з пісьменніцай Валянцінай Коўтун] // Звязда. — 2009. — 30 крас.;
  • Краса і сіла: Анталогія беларускай паэзіі XX стагоддзя / Склад. М. Скобла; Навук. рэд. А. Пашкевіч. -Мн.: Лімарыус, 2003;
  • Локун В. Малітва, звернутая да людзей // Маладосць. — 2010. — № 4. — С. 128—131.
  • Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 2 / Укладальнік Л. У. Маракоў. — Смаленск, 2003.;
  • Писательница Елена Кобец-Филимонова считает необходимым увековечить память талантливой поэтессы Леси Белоруски // БелаПАН / Культура, 29.10.2007. 22:03

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]