Лявон Цімафеевіч Баразна

Лявон Баразна
Лявон Баразна
Дата нараджэння	4 лютага 1929
Месца нараджэння	Новае Сяло, Азярэцкі сельсавет, Талачынскі раён, Аршанская акруга, БССР, СССР;
Дата смерці	15 жніўня 1972 (43 гады)
Месца смерці	Мінск, БССР, СССР;
Род дзейнасці	мастак
Жанр	станковы жывапіс, станковая графіка
Вучоба	Мінскае мастацкае вучылішча (1952); Беларускі дзяржаўны тэатральна-мастацкі інстытут (1968);

Ляво́н Баразна́ (4 лютага 1929, в. Новае Сяло, Талачынскі раён — 15 жніўня 1972, Мінск) — беларускі мастак і даследчык культуры, актывіст захавання гісторыка-культурнай спадчыны. Забіты ў 1972 г. пры нявысветленых абставінах.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

У 1950 г. пасля службы ў савецкім войску ўпершыню трапіў у Мінск. Паступіў у Мінскае мастацкае вучылішча і ў 1952 г. атрымаў дыплом. Падчас вучобы ён пачаў актыўна цікавіцца арнаментам, адзеннем, ткацтвам. Хадзіў па вёсках і распытваў у людзей, што за вопратку яны носяць, якія выкарыстоўваюць арнаменты, посцілкі, як ткалі, як вышывалі; замалёўваў ўзоры. Вынікам сталі пазней 4 альбомы пра скарбы беларускай народнай культуры, якія ён здаў у Мастацкі музей. З 1957 г. браў удзел у выставах. У 1963 г. Баразна зноў прыехаў ў Мінск, паступіў на мастацка-прамысловы факультэт (аддзяленне ткацтва) Беларускага дзяржаўнага тэатральна-мастацкага інстытута, які скончыў у 1968 г. Пасля пачатку навучальнага года з Зянонам Пазняком стварылі ў інстытуце суполку пад назвай «Аматары беларускага мастацтва», ладзілі экскурсіі па старым Мінску, этнаграфічныя экспедыцыі, арганізоўвалі вечарыны.^[1]

Працаваў галоўным мастаком Мастацкага фонду БССР. У 1967 г. яму даручылі афармленне Мінска да 900-гадовага юбілею, але неўзабаве ён быў адхілены ад працы.^[1]

Моцна сябраваў з Уладзімірам Караткевічам^[2]. У 1969 г. разам з З. Пазняком выступаў у абарону вуліцы Няміга. Іх сумесны артыкул надрукавала газета «Правда», дзякуючы чаму Машэраў на 3 гады прыпыніў знішчэнне Нямігі^[3]. У 1972 г. Баразна рыхтаваў публічную акцыю пратэсту супраць разбурэння Нямігі.

15 жніўня 1972 г. у старым горадзе ён кінуўся на вуліцы ратаваць жанчыну, на якую напалі бандыты. Дзяўчына імгненна знікла, а Лявон атрымаў смяротны ўдар^[4]. Следчыя органы трактавалі гэта забойства як звычайны крымінал, але пэўныя акалічнасці даюць падставы падазраваць у здзяйсненні злачынства савецкія спецслужбы^[3].

Развітанне адбывалася ў невялікай зале Саюза мастакоў. Пахаваны на талачынскіх могілках.

Забойцы былі схоплены. Суд над імі ператварыўся ў бясконцы фарс і здзек з сімуляцыяй вар'яцтва адным з забойцаў, з адмовай і заменай паказанняў сведак. Забойцы атрымалі мізерныя тэрміны, неўзабаве скасаваныя амністыяй^[5].

У 1975 яго сябры зладзілі ў Мінску яго персанальную выстаўку, якая мела вялікі грамадскі рэзананс. У лютым 2010 годзе ў Нацыянальным мастацкім музеі ўрачыста адкрылася выстаўка «Лявон Баразна. Спадчына»^[6].

Творчасць[правіць | правіць зыходнік]

Гравюры Францыска Скарыны, альбом, 1972

Узнагароды[правіць | правіць зыходнік]

Грамата Вярхоўнага Савета БССР (1963)
Граматы Міністэрства культуры БССР

Зноскі

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Лявон Баразна. Беларускі народны арнамент Палесся Архівавана 12 студзеня 2021.
Лявон Баразна // slounik.org
Урокі Лявона Баразны // Сайт Міколы Купавы
Уладзімір Конан. Пра Лявона-рыцара ды Лаўрэнція-аглабельніка(недаступная спасылка) // Народная Воля 2.12.2008 № 183-184

[nashaniva.by-1] а ^б http://nashaniva.by/?c=ar&i=80581

[2] Рыгор Барадулін пра Лявона Баразну. Успаміны // Наша Ніва

[Мінск_пад_акупацыяй_і_вайной-3] а ^б Мінск пад акупацыяй і вайной // Зянон Пазняк, Радыё Свабода

[4] Імёны Свабоды: Лявон Баразна

[5] Успаміны пра Лявона Баразну Архівавана 14 ліпеня 2009. // Мікола Купава, Новы Час, 09-02-2009

[6] Спадчына Баразны // Наша Ніва, 12 лютага 2010

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]