Малдаўская мова ва Украіне

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі

Малда́ўская мова ва Украі́не (укр.: молдавська мова в Україні) — адна з моў нацыянальнай меншасці ва Украіне, распаўсюджаная ў вялікай ступені сярод жыхароў Украіны малдаўскай нацыянальнасці. Большасцю сучасных даследчыкаў малдаўская мова лічыцца літаратурным варыянтам румынскай мовы, а малдаване — часткай румынскага этнасу, але большасць сучасных малдаванаў мае малдаўскую, а не румынскую самаідэнтыфікацыю, вызначаючы сваю мову як малдаўскую і ўласную нацыянальнасць як малдаване. З гэтай прычыны тэрмін малдаўская мова ўлічваецца ўладамі Украіны пры статыстычнай, адукацыйнай і моўнай палітыцы.

Ва Украіне на афіцыйным узроўні (напрыклад, міністэрства адукацыі і навукі) выкарыстоўваецца прыметнік молдовська, але мае ўжытак таксама прыметнік молдавська. Апошні прыметнік лічыцца русізмам, першы, як прыметнік, што паходзіць ад назвы Малдова, выкарыстоўваецца для надрукаваных ва Украіне падручнікаў для школаў з вывучэннем моў нацыянальных меншасцей.

Статыстыка[правіць | правіць зыходнік]

Дзеля асоб, што пазначыла ў якасці роднай мовы малдаўскую, ад насельніцтва раёнаў і гарадоў абласнога падпарадкавання Украіны (2001 г.).
Найбольш распаўсюджаныя родныя мовы паводле сельскіх, гарадскіх і пасялковых саветаў Чарнавіцкай вобласці (2001 г.).
Найбольш распаўсюджаныя родныя мовы паводле сельскіх, гарадскіх і пасялковых саветаў Буджака — гістарычнага рэгіёна на поўдні Адэскай вобласці (2001 г.).
Пацэнтная доля асоб, што пазначыла ў якасці роднай мовы малдаўскую, ад насельніцтва сельскіх, пасялковых і гарадскіх саветаў Мікалаеўскай вобласці (2001 г.).
Пацэнтная доля асоб, што пазначыла ў якасці роднай мовы малдаўскую, ад насельніцтва сельскіх, пасялковых і гарадскіх саветаў Кіраваградскай вобласці (2001 г.).

Большая частка жыхароў Украіны, што вызначае сваю нацыянальнасць як малдаване, лічыць сваёю роднаю моваю малдаўскую мову. У параўнанні са звесткамі перапісу насельніцтва ў СССР інфармацыі перапісаў насельніцтва 1989 года, а таксама перапісу насельніцтва Украіны 2001 года сярод малдаванаў адзначаецца пэўнае скарачэнне дзелі асоб, што лічаць сваёй роднай мовай малдаўскую, але ў асноўным большая частка малдаванаў пазначае ў якасці роднай мовы малдаўскую.

Вынікі перапісаў насельніцтва ў СССР 1979, 1989 гадоў, перапісу насельніцтва Украіны 2001 года для роднай мовы малдаванаў[1][2][3]:

1979 1989 2001
малдаўская 79,9% 78,0% 70,0%
руская 14,1% 15,5% 17,6%
украінская 5,7% 6,1% 10,7%
іншая 0,3% 0,4% 1,7%

Узровень валодання малдаўскай мовай сярод малдаванаў Украіны паводле звестак 1989 і 2001 гадоў[2][4]: 1989 год — 84,3%, 2001 год — 78,9%.

Рассяленне[правіць | правіць зыходнік]

Раёны і гарады кампактнага рассялення малдаванаў Украіны паводле перапісу 2001 года.

Места/раён Вобласць Родная мова малдаўская Малдаване паводле нацыянальнасці Малдаўскамоўныя
/малдаване
Наваселіцкі раён Чарнавіцкая вобласць 54,7% 57,5% 95%
Ранійскі раён Адэская вобласць 40,8% 49,0% 83%
Ізмаільскі раён Адэская вобласць 26,2% 27,6% 95%
Катоўскі раён Адэская вобласць 22,8% 25,9% 88%
Сарацкі раён Адэская вобласць 17,6% 19,0% 93%
Ананьеўскі раён Адэская вобласць 16,1% 18,1% 89%
Кілійскі раён Адэская вобласць 12,8% 15,8% 81%
Таруцінскі раён Адэская вобласць 12,7% 16,5% 77%
Татарбунарскі раён Адэская вобласць 8,5% 9,4% 90%
Хоцінскі раён Чарнавіцкая вобласць 6,9% 7,1% 98%
Краснаакнянскі раён Адэская вобласць 6,9% 11,0% 62%
Глыбоцкі раён Чарнавіцкая вобласць 5,9% 6,1% 96%
Белгарад-Днястроўскі раён Адэская вобласць 5,0% 6,2% 81%
Шыраеўскі раён Адэская вобласць 4,3% 5,2% 82%
Фрунзаўскі раён Адэская вобласць 4,1% 5,7% 71%
Любашаўскі раён Адэская вобласць 3,7% 5,9% 63%
Брацкі раён Мікалаеўская вобласць 3,2%
Арцыскі раён Адэская вобласць 3,1% 6,3% 49%
Сакіранскі раён Чарнавіцкая вобласць 3,0% 3,4% 86%
Вялікаміхайлаўскі раён Адэская вобласць 3,0% 3,8% 78%
Мікалаеўскі раён Адэская вобласць 2,7% 3,7% 72%
Раздзельненскі раён Адэская вобласць 2,5% 5,2% 49%
Еланецкі раён Мікалаеўская вобласць 2,5%
Катоўск Адэская вобласць 2,3% 5,1% 44%
Іванаўскі раён Адэская вобласць 2,2% 3,3% 67%
Арбузінскі раён Мікалаеўская вобласць 2,2%
Даманаўскі раён Мікалаеўская вобласць 2,1%
Наваміргарадскі раён Кіраваградская вобласць 1,9% 2,8% 69%
Ізмаіл Адэская вобласць 1,8% 4,3% 42%
Урадзіеўскі раён Мікалаеўская вобласць 1,6%
Герцаеўскі раён Чарнавіцкая вобласць 1,6% 2,3% 68%
Вазнясенскі раён Мікалаеўская вобласць 1,6%
Балцкі раён Адэская вобласць 1,5% 2,0% 75%
Новаўкраінскі раён Кіраваградская вобласць 1,3% 2,1% 63%
Бяляеўскі раён Адэская вобласць 1,3% 2,5% 50%
Белгарад-Днястроўскі Адэская вобласць 1,2% 1,9% 65%
Первамайскі раён Мікалаеўская вобласць 1,2%
Саўранскі раён Адэская вобласць 1,1% 1,5% 75%
Беразанскі раён Мікалаеўская вобласць 1,1%
Весялінаўскі раён Мікалаеўская вобласць 1,1%
Кіраваградскі раён Кіраваградская вобласць 1,1% 1,9% 57%
Чарнаўцы Чарнавіцкая вобласць 1,1% 1,6% 67%

Населеныя пункты, больш за 50% ад насельніцтва якіх пазначылі малдаўскую мову ў якасці роднай[5].

Населены пункт Раён Рэгіён % малдаўскамоўных
с. Мяняйлаўка Сарацкі Адэская вобласць 97,9
с. Думены Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 97,5
с. Фуратаўка Сарацкі Адэская вобласць 97,4
с. Драніца Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 97,3
с. Балкаўцы Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 96,7
с. Стараселле Сарацкі Адэская вобласць 96,7
с. Прыпруцце Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 96,3
с. Новаіванкаўцы Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 96,1
с. Азёрнае Ізмаільскі Адэская вобласць 95,5
с. Орлеўка Ранійскі Адэская вобласць 95,1
с. Ракітнае Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 95,1
с. Касцічаны Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 94,8
с. Строінцы Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 94,8
с. Негрынцы Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 94,7
с. Тарасаўцы Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 94,6
с. Камышаўка Ізмаільскі Адэская вобласць 94,5
с. Стальнаўцы Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 94,4
с. Нясвоя Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 94,3
с. Гандрабуры Ананьеўскі Адэская вобласць 94
с. Прыазёрнае Кілійскі Адэская вобласць 93,4
с. Ліманскае Ранійскі Адэская вобласць 93,3
с. Маршынцы Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 93,2
с. Плаўні Ранійскі Адэская вобласць 93,1
с. Далінскае Ранійскі Адэская вобласць 92,8
с. Крутаяраўка Белгарад-Днястроўскі Адэская вобласць 92,7
с. Брэст Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 92,6
с. Тачылава Ананьеўскі Адэская вобласць 92,6
с. Дмітраўка Кілійскі Адэская вобласць 92,3
с. Навасельскае Ранійскі Адэская вобласць 92,1
с. Фаросная Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 92
с. Барысаўка Татарбунарскі Адэская вобласць 91,7
с. Надрэчнае Татарбунарскі Адэская вобласць 91,6
с. Навасёлаўка Сарацкі Адэская вобласць 91,6
с. Іванчанка Таруцінскі Адэская вобласць 91,5
с. Каленкаўцы Хоцінскі Чарнавіцкая вобласць 91,1
с. Утканосаўка Ізмаільскі Адэская вобласць 90,6
с. Ліпецкае Катоўскі Адэская вобласць 90,1
с. Баянаўка Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 89,6
с. Банчакоўцы Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 88,7
с. Малінаўка Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 87,7
с. Чырвоны Яр Кілійскі Адэская вобласць 86,6
с. Кашуляны Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 85,7
с. Мамалыга Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 82,4
с. Прут Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 82,1
с. Старая Кульная Катоўскі Адэская вобласць 81,1
с. Глыбокае Татарбунарскі Адэская вобласць 79,7
с. Навасёлаўка Таруцінскі Адэская вобласць 79,4
с. Прыварокі Глыбоцкі раён Чарнавіцкая вобласць 78,3
с. Нов. Буторы Вялікаміхайлаўскі Адэская вобласць 77,8
с. Фурманаўка Кілійскі Адэская вобласць 76,7
с. Нов. Пакроўка Ізмаільскі Адэская вобласць 76,6
с. Фараонаўка Сарацкі Адэская вобласць 74,8
с. Шышкаўцы Сакіранскі Чарнавіцкая вобласць 71,6
с. Дынаўцы Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 69,9
с. Гай Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 69,2
с. Гідэрым Катоўскі Адэская вобласць 68,7
с. Куйбышаўскае Катоўскі Адэская вобласць 68,6
с. Чарленаўка Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 67,2
с. Жоўтневае Таруцінскі Адэская вобласць 67,1
с. Магала Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 59,9
с. Аляксандраўка Катоўскі Адэская вобласць 59,5
с. Навасёлка Таруцінскі Адэская вобласць 58
с. Буда Наваселіцкі Чарнавіцкая вобласць 54,3
с. Розаўка Краснаакнянскі Адэская вобласць 53,3

Зноскі

  1. ↑ Вынікі перапісу насельніцтва ў СССР 1979 года Архівавана 3 снежня 2013.
  2. ↑ а б Вынікі перапісу насельніцтва ў СССР 1989 года Архівавана 29 кастрычніка 2020.
  3. ↑ Усеўкраінскі перапіс насельніцтва '2001. Размеркаванне паводле нацыянальнасці і роднай мовы, а таксама паводле сельскай, гарадскай мясцовасцей і плоці (укр.). Усеўкраінскі перапіс насельніцтва '2001.. Праверана 13 красавіка 2014.
  4. ↑ Усеўкраінскі перапіс насельніцтва '2001. Нацыянальны склад насельніцтва, грамадзянства. Размеркаванне насельніцтва асобных нацыянальнасцей паводле іншых моў, апрача роднай, якімі валодаюць. (укр.). Усеўкраінскі перапіс насельніцтва '2001.. Праверана 13 красавіка 2014.
  5. ↑ Нацыянальны склад насельніцтва, моўныя прыкметы, грамадзянства Архівавана 6 кастрычніка 2013. (укр.)

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Малдаўская_мова_ва_Украіне&oldid=4227448"