Мікалай Іванавіч Грашчанкаў

Мікалай Іванавіч Грашчанкаў
3-і Наркам аховы здароўя СССР (выканаўца абавязкаў) 17 ліпеня 1938 — 8 верасня 1939
Кіраўнік урада	Вячаслаў Міхайлавіч Молатаў
Папярэднік	Міхаіл Фёдаравіч Болдыраў
Пераемнік	Георгій Андрэевіч Мітараў
начальнік Кіравання міліцыі Смаленскай губерні красавік 1920 — верасень 1921
Нараджэнне	14 (26) сакавіка 1898 Забор'е, Хіславіцкая воласць[d], Мсціслаўскі павет, Магілёўская губерня, Расійская імперыя
Смерць	8 кастрычніка 1965(1965-10-08) (67 гадоў) Масква, РСФСР, СССР
Месца пахавання	Новадзявочыя могілкі
Дзеці	Віктар Мікалаевіч Грашчанкаў
Партыя	РКП(б) / ВКП(б) / КПСС
Член у	Акадэмія навук СССР
Адукацыя	Медыцынскі факультэт 1-га Маскоўскага ўніверсітэта
Навуковая ступень	доктар медыцынскіх навук
Навуковае званне	акадэмік АН БССР, акадэмік АМН СССР, член-карэспандэнт АН СССР
Прафесія	урач
Дзейнасць	навуковец
Навуковая дзейнасць
Навуковая сфера	неўралогія
Месца працы	Першы маскоўскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт імя І. М. Сечанава[d]
Аўтограф
Ваенная служба
Гады службы	1915—1917
Прыналежнасць	Расійская імперыя
Род войскаў	армія
Званне	унтэр-афіцэр
Бітвы	Першая сусветная вайна
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Мікалай Іванавіч Грашчанкаў (26 сакавіка 1901, в. Забор’е, Хіславіцкая воласць, Мсціслаўскі павет, Магілёўская губерня, Расійская імперыя — 8 кастрычніка 1965) — беларускі і савецкі фізіёлаг і неўролаг, член–карэспандэнт Акадэміі навук СССР (1939), акадэмік Акадэміі медыцынскіх навук СССР (1944), акадэмік АН БССР (1947), доктар медыцынскіх навук (1935), прафесар. Прэзідэнт Акадэміі навук БССР з лістапада 1947 па люты 1951.

Біяграфія

Дзяцінства і маладыя гады

Нарадзіўся ў рускай сялянскай сям’і. Са снежня 1912 года працаваў у памешчыка ў маёнтку Копцеўка Магілёўскай губерні.

У кастрычніку 1915 — маі 1917 года служыў у Імператарскай рускай арміі — радавым, затым унтэр-афіцэрам 204-га Ардагана-Міхайлаўскага палка Заходняга фронту.

C мая 1917 года сакратар валаснога выканкама с. Піраны Мсціслаўскага павета (Магілёўская губерня), са снежня 1917 года — участковы наглядчык 1-й раённай гарадской міліцыі (Магілёўская губерня). У маі-жніўні 1918 года загадваў аддзелам Магілёўскага губернскага прадкама ў Мсціславе. Са жніўня 1918 года — начальнік раённай міліцыі ў Мсціслаўскім павеце. У кастрычніку 1918 года ўступіў у РКП (б). З красавіка 1920 года — начальнік Упраўлення губернскай міліцыі ў Смаленску.

Адукацыя і прафесійная дзейнасць

У верасні 1921 года паступіў у Смаленскі ўніверсітэт. З чэрвеня 1922 года навучаўся на медыцынскім факультэце 1-га Маскоўскага ўніверсітэта, скончыў яго ў 1926 годзе па спецыяльнасці «урач-неўрапатолаг».

З 1926 па 1929 год — ардынатар, асістэнт нервовай клінікі медыцынскага факультэта 1-га Маскоўскага медыцынскага інстытута, з 1930 года — дэкан медыцынскага факультэта.

З лютага 1931 па лістапад 1932 года — слухач Інстытута чырвонай прафесуры. З лістапада 1932 года — дырэктар Інстытута вышэйшай нервовай дзейнасці Камуністычнай акадэміі.

З 1933 года — загадчык аддзела фізіялогіі органаў пачуццяў Усесаюзнага інстытута эксперыментальнай медыцыны ў Маскве (УІЭМ). У 1935—1937 гадах знаходзіўся ў навуковай камандзіроўцы за мяжой і працаваў у лабараторыях Англіі і ЗША па даследванні органаў пачуццяў і фізіялогіі нервовай сістэмы.

З 1937 года зноў загадчык аддзела фізіялогіі органаў пачуццяў. З ліпеня 1937 прызначаны першым намеснікам наркама аховы здароўя СССР, з ліпеня 1938 па верасень 1939 года выконваў абавязкі наркама аховы здароўя СССР.

З кастрычніка 1939 года — дырэктар інстытута і загадчык першай клінікай Усесаюзнага інстытута эксперыментальнай медыцыны. У гады Вялікай Айчыннай вайны быў кансультантам па неўралогіі і нейрахірургіі 33-й арміі, перыядычна выязджаў на фронт.

З 1944 года — дырэктар Інстытута неўралогіі АМН СССР. З 1947 па 1951 год — прэзідэнт Акадэміі навук БССР.

З 1951 года — у Маскве: загадчык кафедры нервовых захворванняў, з 1958 года — дырэктар клінікі нервовых захворванняў медінстытута імя І. М. Сечанава. Адначасова з 1954 года працаваў у лабараторыі па вывучэнні нервовых і гумаральных рэгуляцый, з 1959 г. — намеснік Генеральнага дырэктара Сусветнай арганізацыі аховы здароўя.

Навуковая дзейнасць

Працы па фізіялогіі і паталогіі органаў пачуццяў, дызэнцэфальнай паталогіі, электрафізіялогіі, траўматычных і інфекцыйных захворваннях нервовай сістэмы. Вывучыў і апісаў газавую гангрэну мозгу, прапанаваў комплексныя метады тэрапіі агнястрэльных ран пазваночніка. Заклаў асновы нейрахірургіі ў Беларусі. Заснаваў нейрахірургічны цэнтр у Інстытуце неўралогіі, фізіятэрапіі і нейрахірургіі Наркамата аховы здароўя БССР.

Быў старшынёй Вучонага Медыцынскага Савета Міністэрства аховы здароўя СССР, членам ВАК, адказным рэдактарам і намеснікам галоўнага рэдактара Вялікай медыцынскай энцыклапедыі, з’яўляўся членам Уругвайскага навуковага таварыства імя прафесара Фултана.

У 1947 годзе аднавіў дзейнасць Інстытута тэарэтычнай медыцыны АН БССР, фактычна стварыўшы новую навукова-даследчую ўстанову у складзе Аддзялення біялагічных, сельскагаспадарчых і медыцынскіх навук.

Апублікаваў больш за 270 навуковых прац і 5 манаграфій.

Асноўныя працы

• Анаэробная инфекция мозга. — М.: Медгиз, 1944.
• Черепно-мозговые ранения и методы их лечения. — М.: Медгиз, 1947.
• Межнейронные аппараты связи — синапсы и их роль в физиологии и патологии. — Мн.: АН БССР, 1948.
• Гипоталамус: его роль в физиологии и патологии. — М.: Наука, 1964.
• Achievements of Soviet Medicine: A Brief Outline. University Press of the Pacific. — Moscow, 2003 (with Yu.P. Lisitsyn).

Узнагароды

Ордэн Леніна (1945), Ордэн Чырвонага Сцяга (1943), ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга (1945, 1949), медалі.

Літаратура

• Грашчанкаў Мікалай Іванавіч: Знакамітыя людзі // Памяць: Мсціслаўскі р-н: Гіст.-дак. хронікі гарадоў і р-наў Беларусі. — Мн., 1999. — С. 525.
• Гра́шчанкаў Мікалай Іванавіч // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 243. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.

Спасылкі

• ГРАШЧАНКАЎ Мікалай Іванавіч 6-й прэзідэнт НАН Беларусі
• Мікалай Іванавіч Грашчанкаў у базе даных «История белорусской науки в лицах» Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі (руск.)
• Біябібліаграфічны паказальнік у рэпазіторыі Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі (руск.)
• Грашчанкаў Мікалай Іванавіч на сайце анлайн-энцыклапедыі «Беларусь у асобах і падзеях»