Міхель Зітаў

Міхель Зітаў
Міхель Зітаў
Дата нараджэння	1459
Месца нараджэння	Рэвель, Інфлянцкі (Лівонскі) ордэн, Лівонія;
Дата смерці	1525[…] ці 21 снежня 1525
Месца смерці	Рэвель, Інфлянцкі (Лівонскі) ордэн, Лівонія;
Месца пахавання	Царква Святога Мікалая;
Грамадзянства	Паўднёвыя Нідэрланды;
Бацька	Clawes van der Sittow[d]
Род дзейнасці	мастак
Жанр	партрэт
Мастацкі кірунак	Ранні нідэрландскі жывапіс[d]
Член у	Canute Guild[d];
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Міхель Зітаў (Michel Sittow, часам сустракаецца напісанне Сітаў; ок. 1469—1525) — майстар старанідэрладскага мастацтва з Рэвеля, вучань Мемлінга, адзін з найбуйнейшых партрэтыстаў свайго часу.

Нарадзіўся ў Рэвелі (цяпер Талін) у сям’і фламандскага разьбяра па дрэве ван дэр Зюдава і дачкі заможнага шведскага купца з Фінляндыі. Пасля стажыроўкі ў майстэрні Мемлінга ў Бругэ і, верагодна, наведвання Італіі паступіў на службу да двара «іх каталіцкіх вялікасцяў» у Таледа, дзе яму было прызначана гадавое дараванне ў 50000 мараведзі (руск.) (бел. (у 2,5 разы больш, чым атрымліваў яго супернік Хуан дэ Фландэс).

Незадоўга да смерці Ізабелы Кастыльскай мастак, відаць, пакінуў Іспанію ў свіце яе зяця Філіпа Прыгожага, пасля чаго пабываў у Фландрыі і, як мяркуюць, у Лондане, дзе выканаў вядомы партрэт Генрыха VII (пазней скапіяваны Гальбейнам) і жаночы партрэт, як лічыцца, Кацярыны Арагонскай.

Пасля смерці Філіпа ў 1506 годзе мастак вярнуўся ў родны Рэвель, дзе ўступіў у спрэчку з айчымам за нерухомую маёмасць бацькоў. Стварэнне абавязковага ў такіх выпадках «шэдэўра» адкрыла яму доступ у мясцовую гільдыю мастакоў, а за 2 гады да смерці ён стаў яе кіраўніком. Жыў на вуліцы Ратаскаэву.

У 1514 годзе Зітаў ездзіў з Рэвеля ў Капенгаген па запрашэнні караля Крысціяна II. Арыгінал партрэта дацкага манарха не захаваўся, але вядомая копія. Пасля гэтага ён на працягу двух гадоў працаваў пры дварах Маргарыты Аўстрыйскай і Карла Габсбурга, які на схіле гадоў абкружыць сябе творамі Зітава ў манастыры Юсте. Мастак памёр у родным горадзе ад чумы.

Як і многія сучаснікі, Зітаў не падпісваў і не датаваў свае працы, у сувязі з гэтым іх атрыбуцыя ўяўляе вялікія цяжкасці. У Пушкінскім музеі яму прыпісваюць «Нясенне крыжа», а ў талінскай Нігулістэ — алтарны абраз са сцэнамі Пакут. Найбольш высока ацэньваюцца яго партрэты.

На працягу многіх стагоддзяў Зітаў быў забыты. Толькі калі ў 1914 годзе было выказана меркаванне аб тоеснасці рэвельскага майстра з прыдворным іспанскім мастаком Міхаілам Немцам (або Міхаілам Фламандцам), яго імя стала паступова заваёўваць належнае месца ў гісторыі выяўленчага мастацтва.