Прывілей Вітаўта яўрэям 1388 года

Прывіле́й Ві́таўта яўрэям 1388 го́ду — першы юрыдычны акт, якім устанаўліваўся прававы статус яўрэяў у ВКЛ, якія пачалі актыўна засяляць гарады заходняй часткі дзяржавы ў другой палове 14 стагоддзя.

Выдадзены Вітаўтам 24 чэрвеня 1388 года яўрэйскай грамадзе (кагалу) Бярэсця як найбольш шматлікай, эканамічна развітай і арганізаванай яўрэйскай грамадзе ў княстве, якая на працягу некалькіх стагоддзяў каардынавала агульнаяўрэйскае эканамічнае, грамадскае і рэлігійнае жыццё ў дзяржаве; фактычна прывілей распаўсюджваўся на ўсё яўрэйскае насельніцтва ВКЛ. Пазней неаднойчы пацвярджаўся і ўдакладняўся, на яго ўзор выдаваліся прывілеі яўрэям іншых гарадоў (Трокаў, Гродна, Луцку і г. д.); у 1507 годзе пацверджаны вялікім князем Жыгімонтам I Старым у якасці агульнадзяржаўнага акта Вялікага Княства Літоўскага. Паводле гэтага дакумента яўрэі былі асабіста недатыкальнымі, яўрэйскія грамады былі юрыдычна аўтаномнымі, замацоўваліся прынцыпы іх тэрытарыяльнай арганізацыі і ўзаемадзеяння з інстытутамі дзяржаўнай улады. У асноўным паўтараў нормы яўрэйскага права краін Цэнтральнай Еўропы 12—14 стагоддзяў.

Арыгінал (па-лацінску) не захаваўся, вядомыя 8 спісаў 15—17 стагоддзяў на старабеларускай, лацінскай і польскай мовах, у тым ліку гэтак званы Берасцейскі спіс 17 стагоддзя, які захоўваецца ў Нацыянальным гістарычным архіве Беларусі ў Мінску.

Літаратура

• Алесь Белы. Прывілей Вітаўта яўрэям 1388 // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 5: М — Пуд / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1999. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0141-9.
• Белы, А. В. Прывілей 1388 // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 13: Праміле — Рэлаксін / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 13. — С. 58. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0216-4 (т. 13).

Спасылкі

• Арыгінальны артыкул(недаступная спасылка)