Хакайда (прэфектура)

Прэфектура Хакайда на карце Японіі Карта прэфектуры Хакайда
Размяшчэнне
Краіна	Японія
Востраў	Хакайда
Каардынаты	43°04′ пн. ш. 141°54′ у. д.
Інфармацыя
Адміністрацыйны цэнтр	Сапара
ISO 3166-2:JP	JP-01
Статыстыка
Плошча	83 456,64 км² (1-я)
% вады	6,4 %
Насельніцтва	(на 31 сакавіка 2010)
Усяго	5 520 883 чал. (7-я)
Шчыльнасць	66,2 чал./км²
Паветаў	68
Муніцыпалітэтаў	180
Сімволіка
Сцяг прэфектуры
Эмблема прэфектуры
Дрэва	Аянская елка
Кветка	Ружа маршчыністая (Rosa rugosa)
Птушка	Японскі журавель
Адміністрацыя
Губернатар	Харумі Такахасі
Афіцыйны сайт (яп.)

Хакайда (яп.: 北海道 Хокайдо, «губернатарства паўночнага мора») — прэфектура Японіі, размешчаная на аднайменным востраве Хакайда, другім па велічыні востраве Японіі, і бліжэйшых малых астравах. Самая паўночная з 47 прэфектур. Праліў Цугару аддзяляе Хакайда ад Хонсю, хоць гэтыя два вострава звязаны чыгуначным тунэлем Сэйкан. Адміністрацыйны цэнтр прэфектуры — горад Сапара.

Кароткія звесткі

Хакайда — найбуйнейшая і самая паўночная прэфектура Японіі. Плошча гэтай адміністрацыйнай адзінкі займае 22 % ад плошчы краіны. Гэта адзіная адміністрацыйная адзінка Японіі найвышэйшага ўзроўню, якая мае выхад да Ахоцкага мора. Яна размешчана ў стратэгічна важным рэгіёне. Праз Хакайда пралягае карацейшы шлях з Японіі ў Расію і ЗША. У адрозненне ад астатняй часткі Японскага архіпелага, клімат прэфектуры ўмерана халодны, падобны на клімат Цэнтральнай і Усходняй Еўропы. Кліматычныя асаблівасці Хакайда абумовілі адрозненні яе фаўны і флоры ад астатняй краіны. Дзякуючы таму, што працэс асваення тэрыторыі прэфектуры пачаўся адносна позна, яна захавала першародныя ландшафты. Некаторыя з іх, такія як Сірэтока, адносяцца да Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА. У параўнанні з іншымі рэгіёнамі Японіі Хакайда слаба заселены. Каля 33 % усяго насельніцтва прэфектуры прыпадае на прэфектурны цэнтр Сапара.

Хакайда — радзіма народа айнаў. З часоў палеаліту яны вялі традыцыйны паляўніча-збіральніцкі лад жыцця. Японцы з’явіліся на востраве ў Сярэднявеччы. Яны звалі гэты туземны народ «эдзо», а іх краіну — «Зямлёй эдзо» (яп.: 蝦夷地, えぞち). На працягу перыяду Эда (1603—1868) японскія перасяленцы пражывалі толькі на поўдні Хакайда і наведвалі паўночныя раёны пераважна для гандлю з айнамі. Паселішча каланістаў кантралявала аўтаномнае княства Мацумаэ. З пачатку 19 стагоддзя востраў перайшоў пад прамую ўладу цэнтральнага японскага ўрада з-за небяспекі каланізацыі рэгіёна рускімі. Урад арганізаваў мноства экспедыцый для вывучэння Хакайда і прылеглых тэрыторый. У 1869 годзе, па прапанове Мацууры Такэсіра, востраў Мацумаэ пераназвалі ў «Шлях у паўночныя моры» — Хакайда. З другой паловы 19 стагоддзя пачалося актыўнае асваенне поўначы, і японскае насельніцтва перавысіла туземнае айнскае. На востраве было створана Ведамства асваення, якое пасля пераназвалі ў губернатарства.

Гісторыя

Гісторыя прэфектуры Хакайда адрозніваецца ад гісторыі астатняй Японіі, гэтак жа як гісторыя прэфектуры Акінавы. У адрозненне ад Хонсю, Сікоку і Кюсю, на Хакайда і прылеглых астравах на працягу 6 тысячагоддзя да н.э. — 13 стагоддзя існавала пераемнасць культур. Аўтахтонная культура дзёмон знайшла сваё развіццё ў пост-дзёмонскай культуры. Напачатку нашай эры яна трансфармавалася ў культуру Сацумон, носьбітамі якой былі прота-айны. У 13 стагоддзі на аснове гэтай культуры ўзнікла культура айнаў.

Першыя японцы з’явіліся на Хакайда ў 12 стагоддзі. Яны прыбылі з паўднёвага вострава Хонсю. Падчас канфрантацыі з айнамі японцы ўсталявалі ўладу на поўдні вострава. У 17 стагоддзі яны аформілі свае ўладанні ў аўтаномнае княства Мацумаэ, якое залежала ад цэнтральнага японскага ўрада — сёгуната Такугава. Гэты хан вёў гандаль з айнамі.

Пасля рэстаўрацыі Мэйдзі 1869 года ўся тэрыторыя Хакайда і прылеглыя астравы сталі аб’ектамі каланізацыі японцаў. Раёны, размешчаныя бліжэй да асноўных японскіх астравоў, асвойваліся сялянамі, рамеснікамі і збяднелымі самураямі. Аддаленыя землі служылі месцам ссылкі на ўзор расійскай Сібіры ці брытанскай Аўстраліі. Япанізацыя Хакайда была завершана ў сярэдзіне 20 стагоддзя.

Геаграфія

Востраў Хакайда размешчаны ў паўночнай частцы Японіі, побач з Расіяй, абмываецца водамі Японскага мора, Ахоцкага мора і Ціхім акіянам. У цэнтры вострава шмат гор і вулканічных плато, з усіх бакоў вострава маюцца прыбярэжныя раўніны.

Урадавая юрысдыкцыя Хакайда складаецца з некалькі меншых астравоў, у тым ліку Рысіры, Акусіры і Рэбун.

Сейсмічная актыўнасць

Як і астатняя частка Японіі, Хакайда з’яўляецца сейсмічна актыўным. Акрамя шматлікіх землетрасенняў, наступныя вулканы ўсё яшчэ лічаць актыўнымі (прынамсі адно вывяржэнне з 1850 года):

• Вулкан Кома
• Вулкан Усу і Севасіндзан
• Вулкан Тарумаэ
• Вулкан Токаты
• Вулкан Мэакан

Нацыянальныя паркі

На востраве Хакайда захавалася яшчэ шмат некранутых лясоў, у тым ліку:

Нацыянальныя паркі
Нацыянальны парк Сірэтока	知床
Нацыянальны парк Акан	阿寒
Нацыянальны парк Кусіра Сіцугэн	釧路湿原
Нацыянальны парк Дайсэцузан	大雪山
Нацыянальны парк Сікоцу-Тоя	支笏洞爺
Нацыянальны парк Рысіры-Рэбун-Сарабэцу	利尻礼文サロベツ

Акруга

Асноўны артыкул: Акругі Хакайда

Прэфектура Хакайда падзелена на 14 акруг:

Абасіры; Ібуры; Ісікары; Камікава; Кусіра;

Немура; Осіма; Румоі; Сірыбэсі; Сараты;

Соя; Токаты; Хідака; Хіяма.

Буйныя гарады

Самы вялікі горад Хакайда — сталіца, Сапара. Буйныя гарады Хакадатэ на поўдні і Асахікава ў цэнтральным рэгіёне. Іншыя буйныя населеныя пункты ўключаюць Кусіра, Абіхіра, Івамідзава, Кітамі, Абасіры і Немура.

Насельніцтва

Даныя перапісаў насельніцтва Японіі на працягу 1920—2005 гг.

1920	2359183
1925	2498679
1930	2812335
1935	3068282
1940	3272718
1945	3518389
1947	3852821
1950	4295567
1955	4773087
1960	5039206
1965	5171800
1970	5184287
1975	5338206
1980	5575989
1985	5679439
1990	5643647
1995	5692321
2000	5683062
2005	5627737

Транспарт

Адзіная сувязь Хакайда з астатняй часткай Японіі — тунэль Сэйкан. Большасць падарожнікаў на востраў прыбывае паветраным транспартам: галоўны аэрапорт — Новы Тытасэ ў Тытасэ, на поўдні ад Сапара. Да Хакайда можна дабрацца таксама і на пароме з Сэндая, Ніігаты і некаторых іншых гарадоў, паромы з Токіа перавозяць толькі грузы.

У Хакайда даволі развітая чыгуначная сетка (гл. Hokkaido Railway Company), але да шматлікіх гарадоў можна дабрацца толькі па аўтадарозе.

Адукацыя

У Хакайда маецца 37 універсітэтаў (7 нацыянальных, 5 мясцовых і 25 прыватных), 34 каледжа і 5 тэхналагічных каледжаў (4 нацыянальных і 1 мясцовы).

Гл. таксама

• Сірэтока — адзіны помнік Сусветнай спадчыны на Хакайда

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Хакайда
• Афіцыйны сайт
• Прадстаўніцтва губернатарства Хакайда на Сахаліне
• ХОККАЙДО // Япония от А до Я. Популярная иллюстрированная энциклопедия. (CD-ROM). — М.: Directmedia Publishing, «Япония сегодня», 2008. — ISBN 978-5-94865-190-3.