Піхта

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Піхта

Піхта белая (Abies alba)typus.
Агульны выгляд дарослага дрэва. (Цюрынгенскі Лес, Германія)
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Abies Mill.

Тыпавы від
Даччыныя таксоны
Гл. тэкст

Сістэматыка
на Віківідах

Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  18031
NCBI  3319
EOL  13998
GRIN  g:13
IPNI  31959-1
FW  55065

Пі́хта[2], Ельніца[3] (Abies) — род вечназялёных дрэў сямейства хваёвых (Pinaceae). Род налічвае каля 60 відаў.

Батанічнае апісанне[правіць | правіць зыходнік]

Вышыня да 60 м, у некаторых відаў да 100 м, дыяметр ствала да 2 м. Крона густая, конусападобная, ствол прамы. Кара пераважна гладкая, светла-шэрая, багатая смалой. Ігліца пляскатая, мяккая, з дыума белаватымі палоскамі на ніжнім баку. Спелыя шышкі цыліндрычныя, прамастойныя, фіялетавыя або карычневыя.

Жыве 150—400 гадоў і больш.

Арэал[правіць | правіць зыходнік]

Піхта пашырана ва ўмераных шыротах паўночнага паўшар’я, часцей у гарах. Расце разам з елкай ці ўтварае чыстыя дрэвастоі. Адна з асноўных парод цёмнахвойнай тайгі. Некаторыя віды сустракаюцца ў трапічных шыротах (напр. у гарах Мексікі і Гватэмалы).

На Беларусі ў дзікай прыродзе толькі адзін від[4]: піхта белая або еўрапейская (Abies alba), расце ў Белавежскай пушчы: утварае лясны піхтавы «востраў» на балотным масіве Дзікі Нікар, ахоўваецца. У садова-паркавай культуры больш за 10 відаў піхты. Найбольш вядомыя: піхта сібірская (Abies sibirica), аднаколерная (Abies concolor), суцэльналістая (Abies holophylla), бальзамічная (Abies balsamea), Віча (Abies veitchii).

Класіфікацыя[правіць | правіць зыходнік]

Піхта белая (Abies alba). Батанічная ілюстрацыя з кнігі О. В. Тамэ «Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz», 1885.

Род уключае каля 60 відаў[5][6], размеркаваных па дзясятку секцый.

Класіфікацыя роду[7][8]:

Секцыя Abies Miller (Цэнтральная, Паўднёвая і Усходняя Еўропа; Малая Азія):

Секцыя Amabilis (Matzenko) Farjon et Rushforth (Ціхаакіянскае ўзбярэжжа Паўночнай Амерыкі і Японіі, высакагор’е з вялікай колькасцю ападкаў):

Секцыя Balsamea Engelm. emend. Farjon et Rushforth (тайговыя, паўночныя і высакагорныя раёны Азіі і Паўночнай Амерыкі):

падсекцыя Laterales:
падсекцыя Medianae:

Секцыя Bracteata Engelm. emend. Sarg. (Узбярэжжа Каліфорніі):

Секцыя Grandis Engelm. emend. Farjon et Rushforth (заходнія раёны Паўночнай Амерыкі аж да Мексікі, Гватэмалы, Гандураса і Сальвадора; раўніна на поўначы, сярэднія вышыні на поўдні арэалу):

Секцыя Momi Franco (Усходняя і Цэнтральная Азія, Гімалаі; у асноўным нізкія і сярэднія вышыні):

падсекцыя Homolepides:
падсекцыя Firmae:
Abies firma. Батанічная ілюстрацыя з кнігі Flora Japonica, Sectio Prima Зібальда і Цукарыні, 1870.
падсекцыя Holophyllae:

Секцыя Nobilis Engelm. (Захад ЗША, высакагор’е):

Секцыя Oiamel Franco (Мексіка, высакагор’е):

падсекцыя Religiosae:
подсекция Hickelianae:

Секцыя Piceaster Spach emend. Farjon et Rushforth (Паўднёвая Іспанія, Паўночна-Заходняя Афрыка):

Секцыя Pseudopicea Hickel emend. Farjon et Rushforth (Гімалаі, высакагор’е):

падсекцыя Delavayianae:
падсекцыя Squamatae:

Значэнне і выкарыстанне[правіць | правіць зыходнік]

Вырошчваецца ў адзіночных, групавых, алейных пасадках.

Зноскі

  1. а б Звесткі пра род Abies у базе даных Index Nominum Genericorum Міжнароднай асацыяцыі па таксанаміі раслін (IATP). (англ.)
  2. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. ,. — Минск: «Наука и техника», 1967. — С. 7. — 160 с. — 2 350 экз.
  3. Ботаніка. Агульная і спэцыяльная. — Мінск: Інбелкульт, 1924.
  4. База Растения Беларуси
  5. Баландин 2014.
  6. The Plant List: Abies
  7. Складзена паводле матэрыялаў сайтаў The Gymnosperm Database Архівавана 15 снежня 2010. і Catalogue of Life: 2009 Annual Checklist(недаступная спасылка)
  8. Farjon A. A Handbook of the World's Conifers (англ.) — 2nd, revised and updated edition. — Leiden—Boston: Brill, 2017. — Vol. 1. — P. 58. — 1153 p. — ISBN 978-90-04-32442-8.
  9. Abies bifolia: звесткі пра назву таксона на сайце The Plant List (version 1.1, 2013). (англ.)
  10. а б Vazquez-García J. A. et al Abies jaliscana (Pinaceae): A new combination in section Grandis and a key to the species of Abies in western Mexico. — 2014. — Vol. 183. — № 1. — P. 27—36. — ISSN 1179-3155. — DOI:10.11646/phytotaxa.183.1.3
  11. Abies forrestii var. forrestii. Species details (англ.). Conifer database. Catalogue of Life: 2009 Annual Checklist. Архівавана з першакрыніцы 14 лютага 2012. Праверана 17 снежня 2009.