Спіс дыктатараў Старажытнага Рыма

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі

Дыктатары ў Старажытным Рыме прызначаліся па строга вызначаных прычынах:

  • rei gerundae causa — для вядзення вайны;
  • clavi figendi causa — для забівання цвіка ў храме Юпітэра;
  • quaestionibus exercendis — для правядзення судовых працэсаў;
  • seditionis sedandae causa — для прыгнечання мецяжу;
  • ludorum faciendorum causa — для правядзення грамадскіх гульняў;
  • feriarum constituendarum causa — для правядзення свят;
  • comitiorum habendorum causa — для правядзення каміцый;
  • legendo senatui — для папаўнення сената;
  • legibus faciendis et rei publicae constituendae causa — для правядзення законаў і для прывядзення рэспублікі ў парадак.

VI стагоддзе да н.э.[правіць | правіць зыходнік]

Год Дыктатар Начальнік конніцы Прычына прызначэння
501 Ціт Ларцый Флаў
Titus Larcius Flavus
Спурый Касій Вецэлін
Spurius Cassius Viscellinus
rei gerundae causa
501 (?)[1] Маній Валерый
Manius Valerius
? rei gerundae causa

V стагоддзе да н.э.[правіць | правіць зыходнік]

Год Дыктатар Начальнік конніцы Прычына прызначэння
496 (499?) Аўл Пастумій Альб Рэгілен
Aulus Postumius Albus Regillensis
Ціт Эбуцый Гельва
Titus Aebutius Helva
rei gerundae causa
494 Маній Валерый Максім
Manius Valerius Maximus
Квінт Сервілій Прыск Структ
Quintus Servilius Priscus Structus
rei gerundae causa
463 (?)[2] Гай Эмілій Мамерк[2]
Gaius Aemilius Mamercus
? clavi figendi causa
458 Луцый Квінкцый Цынцынат
Lucius Quinctius Cincinnatus
Луцый Тарквітый Флак
Lucius Tarquitius Flaccus
rei gerundae causa
439 Луцый Квінкцый Цынцынат
Lucius Quinctius Cincinnatus
Гай Сервілій Агала
Gaius Servilius Ahala
rei gerundae causa ці
seditionis sedandae causa
437 Мамерк Эмілій Мамерцін
Mamercus Aemilius Mamercinus
Луцый Квінкцый Цынцынат
Lucius Quinctius Cincinnatus
rei gerundae causa
435 Квінт Сервілій Прыск Фідэнат
Quintus Servilius Priscus Fidenas
Пастумій Эбуцый Гельва Корніцэн
Postumius Aebutius Helva Cornicen
rei gerundae causa
434 Мамерк Эмілій Мамерцін
Mamercus Aemilius Mamercinus
Аўл Пастумій Туберт
Aulus Postumius Tubertus
rei gerundae causa
431 Аўл Пастумій Туберт
Aulus Postumius Tubertus
Луцый Юлій Юл
Lucius Iulius Iullus
rei gerundae causa
426 Мамерк Эмілій Мамерцін
Mamercus Aemilius Mamercinus
Аўл Карнелій Кос
Aulus Cornelius Cossus
rei gerundae causa
418 Квінт Сервілій Прыск Фідэнат
Quintus Servilius Priscus Fidenas
Гай Сервілій Аксіла
Gaius Servilius Axilla
rei gerundae causa
408 Публій Карнелій Рутыл Кос
Publius Cornelius Rutilus Cossus
Гай Сервілій Агала
Gaius Servilius Ahala
rei gerundae causa

IV стагоддзе да н.э.[правіць | правіць зыходнік]

Год Дыктатар Начальнік конніцы Прычына прызначэння
396 Марк Фурый Каміл
Marcus Furius Camillus
Публій Карнелій Малугінен
Publius Cornelius Maluginensis
rei gerundae causa
390 Марк Фурый Каміл
Marcus Furius Camillus
Луцый Валерый Потыт
Lucius Valerius Potitus
rei gerundae causa
389 Марк Фурый Каміл
Marcus Furius Camillus
Гай Сервілій Агала
Gaius Servilius Ahala
rei gerundae causa
385 Аўл Карнелій Кос
Aulus Cornelius Cossus
Ціт Квінкцый Цынцынат Капіталін
Titus Quinctius Cincinnatus Capitolinus
rei gerundae causa
380 Ціт Квінкцый Цынцынат Капіталін
Titus Quinctius Cincinnatus Capitolinus
Аўл Семпроній Атратын
Aulus Sempronius Atratinus
rei gerundae et seditionis sedandae causa
368 Марк Фурый Каміл
Marcus Furius Camillus
Луцый Эмілій Мамерцін
Lucius Aemilius Mamercinus
rei gerundae causa
368 Публій Манлій Капіталін
Publius Manlius Capitolinus
Гай Ліцыній Кальв
Gaius Licinius Calvus
seditionis sedandae et rei gerundae causa
367 Марк Фурый Каміл
Marcus Furius Camillus
Ціт Квінкцый Цынцынат Капіталін
Titus Quinctius Cincinnatus Capitolinus
rei gerundae causa
363 Луцый Манлій Капіталін Імперыёз
Lucius Manlius Capitolinus Imperiosus
Луцый Пінарый Ната
Lucius Pinarius Natta
clavi figendi causa
362 Апій Клаўдзій Крас Інрэгілен
Appius Claudius Crassus Inregillensis
Публій Карнелій Скапула (?)
Publius Cornelius Scapula (?)
rei gerundae causa
361 Ціт Квінкцый Поен Капіталін Крыспін
Titus Quinctius Poenus Capitolinus Crispinus
Сервій Карнелій Малугінен
Servius Cornelius Maluginensis
gerundae causa
360 Квінт Сервілій Агала
Quintus Servilius Ahala
Ціт Квінкцый Поен Капіталін Крыспін
Titus Quinctius Poenus Capitolinus Crispinus
rei gerundae causa
358 Гай Сульпіцый Петык
Gaius Sulpicius Peticus
Марк Валерый Публікала
Marcus Valerius Poplicola
rei gerundae causa
356 Гай Марцый Рутыл
Gaius Marcius Rutilus
Гай Плаўцый Прокул
Gaius Plautius Proculus
rei gerundae causa
353 Ціт Манлій Імперыёз Таркват
Titus Manlius Imperiosus Torquatus
Аўл Карнелій Кос Арвіна
Aulus Cornelius Cossus Arvina
rei gerundae causa
352 Гай Юлій (Юл)
Gaius Iulius (Iullus)
Луцый Эмілій Мамерцін
Lucius Aemilius Mamercinus
rei gerundae et comitiorum habendorum causa
351 Марк Фабій Амбуст
Marcus Fabius Ambustus
Квінт Сервілій Агала
Quintus Servilius Ahala
comitiorum habendorum causa
350 Луцый Фурый Каміл
Lucius Furius Camillus
Публій Карнелій Сцыпіён
Publius Cornelius Scipio
comitiorum habendorum causa
349 Ціт Манлій Імперыёз Таркват
Titus Manlius Imperiosus Torquatus
Аўл Карнелій Кос Арвіна
Aulus Cornelius Cossus Arvina
comitiorum habendorum causa
348 ? ? comitiorum habendorum causa
345 Луцый Фурый Каміл
Lucius Furius Camillus
Гней Манлій Капіталін Імперыёз
Gnaeus Manlius Capitolinus Imperiosus
rei gerundae causa
344 Публій Валерый Публікала
Publius Valerius Publicola
Квінт Фабій Амбуст
Quintus Fabius Ambustus
feriarum constituendarum causa
342 Марк Валерый Корв
Marcus Valerius Corvus
Луцый Эмілій Мамерцін Прыверна
Lucius Aemilius Mamercinus Privernas
seditionis sedandae causa ці
rei gerundae causa
340 Луцый Папірый Крас
Lucius Papirius Crassus
Луцый Папірый Курсар
Lucius Papirius Cursor
rei gerundae causa
339 Квінт Публілій Філон
Quintus Publilius Philo
Дэцым Юній Брут Сцэва
Decimus Iunius Brutus Scaeva
337 Гай Клаўдзій Крас Інрэгілен
Gaius Claudius Crassus Inregillensis
Гай Клаўдзій Гортатар
Gaius Claudius Hortator
?
335 Луцый Эмілій Мамерцін Прыверна
Lucius Aemilius Mamercinus Privernas
Квінт Публілій Філон
Quintus Publilius Philo
comitiorum habendorum causa
333 Публій Карнелій Руфін
Publius Cornelius Rufinus
Марк Антоній
Marcus Antonius
rei gerundae causa (?)
332 Марк Папірый Крас
Marcus Papirius Crassus
Публій Валерый Публікола
Publius Valerius Poplicola
rei gerundae causa
331 Гней Квінкцый Капіталін
Gnaeus Quinctius Capitolinus
Гай (Луцый?) Валерый Потыт
Gaius (Lucius?) Valerius Potitus
clavi figendi causa
327 Марк Клаўдзій Марцэл
Marcus Claudius Marcellus
Спурый Пастумій Альбін Каўдын
Spurius Postumius Albinus Caudinus
comitiorum habendorum causa
325 (?) Луцый Папірый Курсар
Lucius Papirius Cursor
? ?
324 Луцый Папірый Курсар
Lucius Papirius Cursor
Квінт Фабій Максім Руліян
Quintus Fabius Maximus Rullianus
rei gerundae causa
322 Аўл Карнелій Кос Арвіна
Aulus Cornelius Cossus Arvina
Марк Фабій Амбуст
Marcus Fabius Ambustus
rei gerundae et ludorum faciendorum causa
321 Квінт Фабій Амбуст
Quintus Fabius Ambustus
Публій Элій Пет
Publius Aelius Paetus
comitiorum habendorum causa
321 Марк Эмілій Пап
Marcus Aemilius Papus
Луцый Валерый Флак
Lucius Valerius Flaccus
comitiorum habendorum causa
320 Гай Меній
Gaius Maenius
Марк Фослій Флакцынатар
Marcus Foslius Flaccinator
quaestionibus exercendis
320 Луцый Карнелій Лентул
Lucius Cornelius Lentulus
Луцый Папірый Курсар
Lucius Papirius Cursor
rei gerundae causa (?)
320 Ціт Манлій Імперыёз Таркват
Titus Manlius Imperiosus Torquatus
Луцый Папірый Курсар
Lucius Papirius Cursor
comitiorum habendorum causa (?)
316 Луцый Эмілій Мамерцін Прыверна
Lucius Aemilius Mamercinus Privernas
Марк (Луцый?) Фульвій Курв
Marcus (Lucius?) Fulvius Curvus
rei gerundae causa
315 Квінт Фабій Максім Руліян
Quintus Fabius Maximus Rullianus
Квінт Аўлій Церэтан
Quintus Aulius Cerretanus
rei gerundae causa
314 Гай Меній
Gaius Maenius
Марк Фослій Флакцынатар
Marcus Foslius Flaccinator
rei gerundae causa
313 Гай Петэлій Лібон Візал
Gaius Poetelius Libo Visolus
Марк Петэлій Лібон
Marcus Poetelius Libo
rei gerundae et clavi figendi causa
313 Квінт Фабій Максім Руліян
Quintus Fabius Maximus Rullianus
? rei gerundae causa
312 Гай Сульпіцый Лонг
Gaius Sulpicius Longus
Гай Юній Бубульк Брут[3]
Gaius Iunius Bubulcus Brutus
rei gerundae causa
312[3] Гай Юній Бубульк Брут[3]
Gaius Iunius Bubulcus Brutus
? rei gerundae causa
309 (310?) Луцый Папірый Курсар
Lucius Papirius Cursor
Гай Юній Бубульк Брут
Gaius Iunius Bubulcus Brutus
rei gerundae causa
306 Публій Карнелій Сцыпіён Барбат
Publius Cornelius Scipio Barbatus
Публій Дэцый Мус
Publius Decius Mus
comitiorum habendorum causa
302 Гай Юній Бубульк Брут
Gaius Iunius Bubulcus Brutus
Марк Тыцыній
Marcus Titinius
rei gerundae causa
302 (301?) Марк Валерый Корв
Marcus Valerius Corvus
? rei gerundae causa
301 (300?) Марк Валерый Корв
Marcus Valerius Corvus
Квінт Фабій Максім Руліян
Quintus Fabius Maximus Rullianus
ці
Марк Эмілій Павел
Marcus Aemilius Paullus
rei gerundae causa

III стагоддзе да н.э.[правіць | правіць зыходнік]

Год Дыктатар Начальнік конніцы Прычына прызначэння
паміж
291 і 285
Марк Эмілій Барбула
Marcus Aemilius Barbula
? rei gerundae causa (?)
паміж
291 і 285
Апій Клаўдзій Цэк
Appius Claudius Caecus
? rei gerundae causa (?)
паміж
291 і 285
Публій Карнелій Руфін
Publius Cornelius Rufinus
? rei gerundae causa (?)
287 Квінт Гартэнзій
Quintus Hortensius
? seditionis sedandae causa ці
rei gerundae causa
280 Гней Даміцый Кальвін Максім
Gnaeus Domitius Calvinus Maximus
? comitiorum habendorum causa
263 Гней Фульвій Максім Цэнтумал
Gnaeus Fulvius Maximus Centumalus
ці
Гней Даміцый Агенабарб
Gnaeus Domitius Ahenobarbus
Квінт Марцый Філіп
Quintus Marcius Philippus
clavi figendi causa
257 Квінт Агульній Гал
Quintus Ogulnius Gallus
Марк Леторый Планцыян
Marcus Laetorius Plancianus
ludorum faciendorum causa
249 Марк Клаўдзій Гліцыя
Marcus Claudius Glicia
Луцый Цэцылій Метэл
Lucius Caecilius Metellus
rei gerundae causa
249 Аўл Атылій Калатын
Aulus Atilius Calatinus
? rei gerundae causa
246 Тыберый Карунканій
Tiberius Coruncanius
Марк Фульвій Флак
Marcus Fulvius Flaccus
comitiorum habendorum causa
231 Гай Дуілій
Gaius Duilius
Гай Аўрэлій Кота
Gaius Aurelius Cotta
comitiorum habendorum causa
224 Луцый Цэцылій Метэл
Lucius Caecilius Metellus
Нумерый Фабій Бутэон
Numerius Fabius Buteo
comitiorum habendorum causa
221 Квінт Фабій Максім Кунктатар
Quintus Fabius Maximus Cunctator
Гай Фламіній
Gaius Flaminius
rei gerundae causa (?)
217 Квінт Фабій Максім Кунктатар
Quintus Fabius Maximus Cunctator
Марк Мінуцый Руф
Marcus Minucius Rufus
rei gerundae causa
217 Марк Мінуцый Руф
Marcus Minucius Rufus
? rei gerundae causa
217 Луцый Ветурый Філон
Lucius Veturius Philo
Марк Пампоній Матан
Marcus Pomponius Matho
comitiorum habendorum causa
216 Марк Юній Пера
Marcus Iunius Pera
Тыберый Семпроній Гракх
Tiberius Sempronius Gracchus
rei gerundae causa
216 Марк Фабій Бутэон
Marcus Fabius Buteo
? legendo senatui
213 Гай Клаўдзій Цэнтан
Gaius Claudius Centho
Квінт Фульвій Флак
Quintus Fulvius Flaccus
comitiorum habendorum causa
210 Квінт Фульвій Флак
Quintus Fulvius Flaccus
Публій Ліцыній Крас Дыў
Publius Licinius Crassus Dives
comitiorum habendorum causa
208 Ціт Манлій Таркват
Titus Manlius Torquatus
Гай Сервілій Гемін
Gaius Servilius Geminus
comitiorum habendorum causa et ludorum faciendorum causa
207 Марк Лівіній Салінатар
Marcus Livius Salinator
Квінт Цэцылій Метэл
Quintus Caecilius Metellus
comitiorum habendorum causa
205 Квінт Цэцылій Метэл
Quintus Caecilius Metellus
Луцый Ветурый Філон
Lucius Veturius Philo
comitiorum habendorum causa
203 Публій Сульпіцый Гальба Максім
Publius Sulpicius Galba Maximus
Марк Сервілій Пулекс Гемін
Marcus Servilius Pulex Geminus
comitiorum habendorum causa ці
rei gerundae causa
202 Гай Сервілій Гемін
Gaius Servilius Geminus
Публій Элій Пет
Publius Aelius Paetus
comitiorum habendorum causa

I стагоддзе да н.э.[правіць | правіць зыходнік]

Год Дыктатар Начальнік конніцы Прычына прызначэння
82—79 Луцый Карнелій Сула
Lucius Cornelius Sulla
Луцый Валерый Флак
Lucius Valerius Flaccus
legibus faciendis et rei publicae constituendae causa
49 Гай Юлій Цэзар
Gaius Iulius Caesar
няма rei gerundae causa
48 Гай Юлій Цэзар
Gaius Iulius Caesar
Марк Антоній
Marcus Antonius
rei gerundae causa
47 Гай Юлій Цэзар
Gaius Iulius Caesar
Марк Антоній
Marcus Antonius
rei gerundae causa
46 Гай Юлій Цэзар
Gaius Iulius Caesar
Марк Эмілій Лепід
Marcus Aemilius Lepidus
rei gerundae causa
45 Гай Юлій Цэзар
Gaius Iulius Caesar
Марк Эмілій Лепід
Marcus Aemilius Lepidus
rei gerundae causa
44 Гай Юлій Цэзар
Gaius Iulius Caesar
Марк Эмілій Лепід
Marcus Aemilius Lepidus
затым
Гай Юлій Цэзар Актавіян[4]
Gaius Iulius Caesar Octavianus
rei gerundae causa; perpetuus

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. Магчыма, адна асоба і адна і тая ж дыктатура з Маніем Валерыем Максімам, 494 да н.э.
  2. а б Магчыма, быў не дыктатарам, а інтэррэксам
  3. а б в Паводле Лівія, Брут быў дыктатарам, але паводле консульскіх фастаў — начальнікам конніцы
  4. Прызначаны, але не паспеў заняць пасаду, гл. Гешэ Х. — Ці прызначаў Цэзар Актавіяна сваім начальнікам конніцы?