Сіхатэ-Алінь
| Сіхатэ-Алінь | |
|---|---|
| руск.: Сихотэ-Алин | |
 Восень у Сіхатэ-Аліні | |
| Краіна | |
| Рэгіёны | Хабараўскі край, Прыморскі край |
| Перыяд утварэння | Мезазойская эра |
| Даўжыня | каля 1 200 км |
| Шырыня | каля 250 км |
| Найвышэйшая вяршыня | Тардокі-Яні |
| Вышыня | 2090 м |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Сіхатэ́-Алі́нь (руск.: Сихотэ-Алинь) — горная краіна на Далёкім Усходзе Расіі.
Даўжыня звыш 1200 км, шырыня каля 200 км. Працягваецца на паўднёвы захад ад вусця Амуру да Уладзівастоку ўздоўж узбярэжжа Японскага мора.
Найвышэйшыя вяршыні — Тардокі-Яні (2077 м) і Анік (1933 м) на поўначы горнага масіву.
Прырода[правіць | правіць зыходнік]
Сіхатэ-Алінь з’яўляецца вялікім водападзелам. Складаецца з хрыбтоў, выцягнутых з паўночнага ўсходу на паўднёвы захад і падзеленых глыбокімі далінамі. Пераважае сярэднеўзгорысты рэльеф. Паўночная частка — высокае плато, складзенае галоўным чынам з базальтаў. На ўсходзе абрываецца да мора, утвараючы сярэднягорныя хрыбты са стромкімі схіламі. Асобныя невялікія базальтавыя плато характэрны і для паўночнай часткі гор. Цэнтральная частка складаецца з найбольш высокіх горных хрыбтоў паўночна-ўсходняга распасцірання. На захадзе паката паніжаецца да даліны ракі Усуры; характэрны вузкія падоўжаныя даліны і катлавіны, якія аддзяляюць перадавыя хрыбты (вышыня 900—1300 м): Сіні, Усходні Сіні, Халодны і інш. Вышэй за 900—1700 м — галыш. Рэшткі старажытнага зледзянення. Восевая частка складаецца з ніжнепалеазойскіх метамарфічных сланцаў і кварцытаў, перарваных інтрузіямі гранітаў, усходняя і заходняя — з мезазойскіх адкладаў (пясчанікі, кангламераты, алеўрыты). Пашыраны (асабліва на поўначы) андэзіта-базальтавыя пароды палеагенавага ўзросту. Сейсмічны раён, землетрасенні да 6—7 балаў. 3 інтрузіямі звязана арудзяненне (волава, золата, поліметалы, вальфрамавыя руды). У тэктанічных упадзінах паклады бурага і каменнага вуглёў.
Клімат мусонны. Сярэдняя тэмпература студзеня ад −12 да −26 °C; ліпеня 15—21 °C. Ападкаў 600—1000 мм за год. 3 заходняга схілу вытокі ракі Усуры і яе прытокаў Вялікая Усурка, Бікін, Хор, прытокаў Амура — Анюй, Гур; з усходу — малыя горныя рэкі, што ўпадаюць у Татарскі праліў.
Растуць жэньшэнь, кішміш, лімоннік. Схілы гор укрыты лясамі, на поўначы хвойнымі (аянская елка, белакорая піхта, даурская лістоўніца), на поўдні і ў цэнтральнай частцы (да вышыні 500 м) — хвойна-шыракалістымі (дуб мангольскі, ліпа, клён, маньчжурскі арэх, карэйскі кедр). На найбольш высокіх вяршынях — горная тундра.
Галоўны сімвал Сіхатэ-Алінь — усурыйскі (сібірскі, амурскі) тыгр (каля 90 % ад сусветнай папуляцыі). Вядомы эндэмік Сіхатэ-Аліня — далёкаўсходні леапард (каля 30 звяроў). Iншыя жывёлы — ізюбр, гімалайскі мядзведзь.
Насельніцтва[правіць | правіць зыходнік]
Жывуць абарыгінальныя народы — нанайцы на поўначы (менш у цэнтры), удэгейцы на поўдні і ў цэнтры (менш на поўначы). Найбуйнейшыя населеныя пункты — г.Дальнягорск (39,6 тыс. жых.) і г.п.Кавалерава (17,4 тыс. жых.).
Гаспадарка[правіць | правіць зыходнік]
У гарах iдзе здабыча золата, волава, поліметалаў, каменнага i бурага вугалю.
Ахова прыроды[правіць | правіць зыходнік]
Сіхатэ-Алінскі запаведнік з’яўляецца аб’ектам № 766 Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА[1]. Лазоўскі запаведнік.
Зноскі
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Сіхатэ-Алінь // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Сіхатэ-Алінь- Сіхатэ-Алінь у Вялікай Савецкай Энцыклапедыі
