Тэсей

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Тэзей, які забівае Мінатаўра, і Афіна. Чырвонафігурны кілік, майстар Эйсан, 425—410 гг. да н. э. Нацыянальны археалагічны музей, Мадрыд

Тэсе́й, Тэзе́й (стар.-грэч.: Θησεύς, лац.: Theseus) — у старажытнагрэчаскай міфалогіі [1] сын афінскага цара Эгея (ці бога Пасейдона) і Эфры, 10-ы цар Афін. Цэнтральная фігура атычнай міфалогіі і адзін з самых вядомых персанажаў усёй грэчаскай міфалогіі. Згаданы ўжо ў «Іліядзе» (I 265) і «Адысеі» (XI 323, 631). У мікенскіх тэкстах сустракаецца імя te-se-u (Фесей) [2].

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Паходжанне Тэсея[правіць | правіць зыходнік]

Імя Тэсей паказвае на сілу. Тэсей належыць да пакалення герояў да траянскай вайны. Нараджэнне Тэсея незвычайна. З боку бацькі Тэсей меў сярод продкаў аўтахтона Эрыхтонія, народжанага з семені Гефеста Геяй і выгадаванага Афінай, і аўтахтонаў Краная і першага атычнага цара Кекрапa. Продкі Тэсея — мудрыя напаўзмеі-напаўлюдзі. Аднак сам Тэсей — прадстаўнік чыстай гераічнасці, ён адначасова сын чалавека і бога. З боку маці Тэсей паходзіць ад Пелопа, бацькі Пітфея, Атрэя і Фіеста, а значыць, ад Тантала і, нарэшце ад самога Зеўса.

Быўшы бяздзетным, Эгей адправіўся да аракула, але не мог разгадаць яго адказ. Затое аракул быў разгаданы трэзенским царом Пітфеям, які зразумеў, што ўлада ў Афінах будзе належаць нашчадкам Эгея, і, напаіўшы госця, паклаў яго спаць разам са сваёй дачкой Эфрай. У тую ж ноч з ёй зблізіўся Пасейдон ці ж спалучаўся з ёй напярэдадні на востраве Сферас. Такім чынам, сын, народжаны Эфрай, меў (як належыць вялікаму герою) двух бацькоў — зямнога Эгея і боскага Пасейдона [3]. Нарадзіўся ў мястэчку Генетлій у гавані Келендэрыс [4].

Бітва Тэзея з кентаўрам. Скульптура Антоніа Канова

Подзвігі Тэсея[правіць | правіць зыходнік]

Вандраванне на Крыт[правіць | правіць зыходнік]

Іншыя подзвігі Тэсея[правіць | правіць зыходнік]

Гістарычны прататып[правіць | правіць зыходнік]

Шанаванне ў Атыцы[правіць | правіць зыходнік]

Культ Тэзея, як героя-продка, існаваў у Атыцы. Асаблівы ўсплёск яго ў гістарычную эпоху адбыўся пасля з’явы ценю цара на Марафонскай бітве, што, як лічыцца, дапамагло грэкам атрымаць перамогу.

Вобраз ў літаратуры і мастацтве[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т.2. С.502-504, Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т.3. С.393-394
  2. Молчанов А. А., Нерознак В. П., Шарыпкин С. Я. Памятники древнейшей греческой письменности. М., 1988. С.82
  3. Дыядор Сіцылійскі. Гістарычная бібліятэка IV 59, 1
  4. Паўсаній. Апісанне Элады II 32, 9

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]