Узаемныя заручыны абодвух народаў

Тэкст інструкцыяў

Узаемныя заручыны абодвух народаў (польск.: Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów) — дадатковыя інструкцыі да Канстытуцыі 3 мая 1791 г., ухваленыя Чатырохгадовым соймам 20 кастрычніка 1791 г. Прызначаліся для тлумачэння несфармуляваных у Канстытуцыі ўмоў польска-літоўскай уніі.

Заручыны фіксавалі адзінства і непадзельнасць Кароны Польскага каралеўства і Вялікага Княства Літоўскага ў адзінай дзяржаве, адгэтуль называнай Рэч Паспалітая Польская. Дакумент падкрэсліваў федэратыўны характар дзяржавы і гарантаваў роўнасць абодвух бакоў у кіраванні ёю.

Заручыны прадугледжвалі стварэнне агульнага ўраду, войска і скарбу. Літвінам быў гарантаваны прапарцыйны ўдзел у новых органах цэнтральнай улады РП. Вайсковая і Скарбовая камісіі абодвух народаў павінны былі складацца з роўнай колькасці прадстаўнікоў Кароны і Літвы, а ў Камісіі паліцыі адносіны павінны былі быць 2/3 і 1/3 адпаведна. Забяспечвалася ратацыя польскіх і літоўскіх прадстаўнікоў на пасадах старшынь камісій.

Дакумент атрымаў такі ж самы статус, як і акт Люблінскай уніі. Было вырашана, што «Заручыны» стануць неад’емнай часткай pacta conventa, і будуць абавязковыя для выканання Станіславам Аўгустам Панятоўскім і кожным наступным манархам Рэчы Паспалітай.

Літаратура

• Анішчанка, Я.К. Інкарпарацыя: Літоўская правінцыя ў падзелах Рэчы Паспалітай / Я.К. Анішчанка. — Мінск : Хурсік, 2003. — 470 с.
• Анішчанка, Я.К. Канстытуцыя 3 мая 1791 / Я.К. Анішчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : энцыкл.: у 6 т. — Мінск, 2006. — Т. 4. Кадэты — Ляшчэня. — С. 88—89.
• Анішчанка, Я.К. Палітычная гісторыя у часы падзелу Рэчы Паспалітай : Доктарская дысертацыя / Я.К. Анішчанка. — Мінск : Хурсік, 2006. — 256 с.
• Бардах, Ю. Канстытуцыя 3 мая і «Узаемныя Заручыны Абодвух Народаў» 1791 г. Архівавана 28 красавіка 2015. / Ю. Бардах // Штудыі з гісторыі Вялікага Княства Літоўскага / Ю. Бардах. — Мінск : Беларускі гістарычны агляд, 2002. — С. 364—408.
• Васілевіч, Г.А. Гісторыя канстытуцыйнага права Беларусі / Г.А. Васілевіч, Т.І. Доўнар, І.А. Юхо. — Мінск : Права і эканоміка, 2001. — 363 с.
• Вішнеўскі, А.Ф. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі ў дакументах і матэрыялах (Са старажытных часоў да нашых дзён) : Вучэб. Дапаможнік / А.Ф. Вішнеўскі, Я.А. Юха ; пад агульн. рэд. праф. А.Ф, Вішнеўскага. — Мінск : Акадэмія МУС Рэспублікі Беларусь, 2003. — 320 с.
• Гісторыя Беларусі: Падруч. у 2 ч. / Я.К. Новік, Г.С. Марцуль, І.Л. Качалаў і інш.; Пад рэд. Я.К. Новіка, Г.С. Марцуля. — Мінск : Выш. шк., 2003. — Ч. 1. Ад старажытных часоў — па люты 1917 г. — 416 с.
• Гісторыя Беларусі: у 6 т. / Ю. Бохан [і інш.]; рэдкал: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2000—2012. — Т. 2. Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага. — Мінск : Экаперспектыва, 2008. — 688 с.
• Довнар-Запольский, М.В. История Белоруссии / М.В. Довнар-Запольский. — Минск : Беларусь, 2003. — 680 с.
• История Литвы / А. Эйдинтас, А. Бумблаускас, А. Кулакаускас, М. Тамошайтис. — Вильнюс : Eugrimas, 2013. — 318 с.
• История южных и западных славян : в 2 т. / Под ред. Г.Ф. Матвеева и З.С. Ненашевой. — 2-е изд. — Москва : МГУ, 2001. — Т. 1. Средние века и Новое время. — 2001. — 688 с.
• Ливанцев, К.Е. Польская конституция 3 мая 1791 года / К.Е. Ливанцев // Вестник Ленинградского университета. — 1958. — № 23. — С. 136—143.
• Сагановіч, Г. Нарыс гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца XVIII стагоддзя / Г. Сагановіч. — Мінск : Энцыклапедыкс, 2001. — 412 с.
• Тымовский, М. История Польши / М. Тымовский, Я. Кеневич, Е. Хольцер. — М. : Весь Мир, 2004. — 544 с.
• Чудаков, М.Ф. Конституция Речи Посполитой 3 мая 1791 года. Государственно-правовая характеристика: учебно-методическое пособие / М.Ф. Чудаков. — Минск: Академия управления при Президенте Республики Беларусь, 2005. — 37 с.
• Юха, І.А. Крыніцы беларуска-літоўскага права / І.А. Юха. — Мінск : Беларусь, 1991. — 238 с.
• Юха, Я.А. Кароткі нарыс гісторыі дзяржавы і права Беларусі / Я.А. Юха. — Мінск: Універсітэцкае, 1992. — 270 с.
• Юхо, И. История юридической науки Беларуси / И. Юхо, С. Сокол. — Минск: Бел. негос. ин-т правоведения, 2000. — 96 с.
• Augustyniak, U. Historia Polski 1572—1795 / U. Augustyniak. — Warszawa : PWN, 2008. — 1006 s.
• Markiewicz, M. Historia Polski 1492—1795 / M. Markiewicz. — 2-e wyd. — Kraków : Wyd-wo Literackie, 2006. — 760 s.
• Polska na przestrzeni wieków / H. Samsonowicz [i in.] ; redactor wydania J. Tazbir. — 2-e wyd. — Warszawa : WPN, 2006. — 803 s.

Спасылкі

• Акудовіч, Т. Унія Польшчы і ВКЛ на Чатырохгадовым сойме: гістарыяграфія пытання / Т. Акудовіч // histans.com
• Акудовіч, Ц. Прынцып "трох правінцый" і уніфікацыйныя тэндэнцыі на Чатырохгадовым сойме Архівавана 22 лістапада 2014. / Ц. Акудовіч // Беларускі гістарычны агляд. — 2009. — Т.16. — Сш. 2.