Фёдар Данілавіч Клімчук

Фёдар Данілавіч Клімчук
Фёдар Данілавіч Клімчук
Дата нараджэння	27 лютага 1935
Месца нараджэння	Сіманавічы, Драгічынскі павет, Палескае ваяводства, Польская Рэспубліка;
Дата смерці	22 кастрычніка 2018 (83 гады)
Месца смерці	Мінск, Беларусь;
Месца пахавання	Заходнія могілкі (Мінск);
Грамадзянства	Польская Рэспубліка; СССР; Беларусь;
Род дзейнасці	дыялектолаг, гісторык, навуковы супрацоўнік, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера	дыялекталогія і гісторыя
Месца працы	Інстытут мовазнаўства НАНБ;
Навуковая ступень	кандыдат філалагічных навук (1973)
Навуковае званне	старшы навуковы супрацоўнік;
Альма-матар	Пінскі дзяржаўны настаўніцкі інстытут (1954); Мінскі дзяржаўны педагагічны інстытут імя А. М. Горкага (1967);
Прэміі

Фё́дар Дані́лавіч Клімчу́к (27 лютага 1935, в. Сіманавічы, цяпер Драгічынскі раён, Брэсцкая вобласць — 22 кастрычніка 2018, Мінск^[1]) — беларускі мовазнаўца-дыялектолаг, гісторык.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся 27 лютага 1935 года ў вёсцы Сіманавічы Драгічынскага павета Палескага ваяводства Польскай Рэспублікі (цяпер Драгічынскі раён Брэсцкай вобласці Беларусі) у сялянскай сям’і. З першага па трэці клас навучаўся ў Сіманавіцкай школе, чацвёрты клас наведваў у сяле Вулька Сіманавіцкая, з пятага па дзясяты клас навучаўся ў школах Драгічына. У 1952 годзе скончыў Драгічынскую сярэднюю школу № 2^[2].

У тым жа годзе паступіў на гістарычны факультэт Пінскага дзяржаўнага настаўніцкага інстытута, які закончыў у 1954 годзе. Па заканчэнні інстытута працаваў настаўнікам у вёсцы Відзібор Столінскага раёна Брэсцкай вобласці. У 1955—1968 гадах працаваў настаўнікам у школах Драгічынскага раёна^[2].

З 1964 па 1967 год завочна навучаўся на гістарычным факультэце Мінскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута імя М. Горкага. У 1957 годзе пачаў навуковую працу: збіраў дыялектны, фальклорны і этнаграфічны матэрыял. У 1962 годзе пазнаёміўся і пачаў супрацоўнічаць з мовазнаўцам Мікітам Талстым (праўнукам Льва Талстога)^[2].

У 1968 годзе паступіў у аспірантуру пры Інстытуце мовазнаўства імя Якуба Коласа АН БССР, якую скончыў у 1971 годзе, як малодшы навуковы супрацоўнік пачаў працаваць у сектары дыялекталогіі гэтага ж інстытута. З 1981 года старшы навуковы супрацоўнік. У 1973 годзе абараніў кандыдацкую дысертацыю на тэму «Да лінгвагеаграфіі Заходняга Палесся»^[2].

Памёр 22 кастрычніка 2018 года на 84-м годзе жыцця пасля хваробы^[1]. Пахаваны 24 кастрычніка на Заходніх могілках Мінска^[3]. На надмагільным помніку з тыльнага боку змешчана выява Клімчука маладым і ягоны верш, напісаны на родным дыялекце^[4].

Дзейнасць[правіць | правіць зыходнік]

Працуючы ў школе, пачаў запісваць дыялекты і песні родных мясцін.

Аўтар больш як 200 навуковых прац. Асноўныя кірункі навуковае дзейнасці: дыялекталогія, лінгвагеаграфія, лексікаграфія, тапаніміка, глотагенез, этнагенез, міжмоўныя і міжэтнічныя кантакты, сацыялінгвістыка, фальклор, этнаграфія, этналінгвістыка.

Быў старшынёй грамадскага аб’яднання «Заходнепалескае навукова-краязнаўчае таварыства „Загароддзе“». Выдаў пераклад «Новага Запавету» на заходнепалескі дыялект^[5].

Прэміі і ўзнагароды[правіць | правіць зыходнік]

У 2000 годзе ў складзе аўтарскага калектыву атрымаў Дзяржаўную прэмію Рэспублікі Беларусь у галіне гуманітарных і сацыяльных навук за цыкл прац «Лексічны атлас беларускіх народных гаворак» у 5-ці тамах.

Бібліяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Навуковыя працы^[A][правіць | правіць зыходнік]

Клімчук Ф. Д. Да лінгвагеаграфіі Заходняга Палесся: Фанетыка 4-х палесскіх гаворак: Дыс.на атрыманне вучонай ступені канд. філ. навук. — Мінск: Б.в., 1973. — 193 с.: табл.
Клімчук Ф. Д. Гаворкі Заходняга Палесся: Фанетычны нарыс / АН Беларус. ССР.Ін-т мовазнаўства імя Я.Коласа. — Мінск : Навука і тэхніка, 1983. — 128 с.
Традыцыйнае вяселле вёскі Сіманавічы Драгічынскага раёна Брэсцкай вобласці. — Мінск : Мэджык, 2011. — 84 с. — ISBN 978-985-6473-39-8.
- Пра мову п’есы «Пінская шляхта». // Гістарычная Брама : гісторыка-краязнаўчы часопіс. — 2010. — № 10.

Пераклады[правіць | правіць зыходнік]

Пераклады з твораў Л. М. Талстога на гаворкі Палесся / Грамадскае аб'яднанне "Заходнепалескае навукова-краязнаўчае таварыства "Загароддзе". Мінск : Мэджык, 2011. — 310 с. — ISBN 978-985-6473-61-9.
Пераклады на заходнепалескую гаворку: (вёска Сіманавічы Драгічынскага раёна Берасцейскай вобласці). — Мінск : Мэджык, 2012. — 182 с. — ISBN 978-985-6473-74-9.
Новый Завіт: Новы Запавет Госпада нашага Ісуса Хрыста / пераклад на заходнепалескую гаворку Фёдара Клімчука. — Мінск : Медысонт, 2021. — 319 с. — ISBN 978-985-7261-64-2.

Заўвагі[правіць | правіць зыходнік]

↑
Больш падрабязны спіс :
- Працы Ф. Клімчука, у якіх разглядаюцца ці закранаюцца праблемы этнагенезу і этна-нацыянальнай самасвядомасці // Гістарычная брама. № 1—2 (19—20), 2002.
- Фёдар Данілавіч Клімчук.

Зноскі

↑ ^а ^б Памёр Фёдар Клімчук (нявызн.). Наша Ніва (23 кастрычніка 2018). Праверана 23 кастрычніка 2018.
↑ ^а ^б ^в ^г Климчук Фёдор Данилович. Председатель общества «Загородье» (руск.). zagorodde.na.by (web.archive.org) (архіўная копія ад 23 студзеня 2013). Архівавана з першакрыніцы 23 чэрвеня 2013. Праверана 1 лістапада 2018.
↑ Фёдар Данілавіч Клімчук (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 17 лютага 2020. Праверана 11 снежня 2020.
↑ Зірніце, які помнік паставілі на магіле мовазнаўца Хведара Клімчука
↑ «Арыентаваўся на мову дзеда». Навошта навуковец пераклаў Новы Запавет на заходнепалескі дыялект (нявызн.). Радыё Свабода (7 снежня 2017). Праверана 23 кастрычніка 2018.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Антропов Н.П. К юбилею Ф.Д. Климчука. Фёдор Данилович Климчук - патриот и исследователь Полесья // Живая старина. — Государственный республиканский центр русского фольклора, 2005. — В. 3. — С. 47-48. — ISSN 0204-3432.
Кунцэвіч Л. П. Фёдар Данілавіч Клімчук (Да 60-годдзя з дня нараджэння) // Беларуская лінгвістыка. — Навука і тэхніка, 1996. — В. 45. — С. 74.
Трухан Т. М. Фёдар Данілавіч Клімчук (Да 70-годдзя з дня нараджэння) // Беларуская лінгвістыка. — Беларуская навука, 2005. — В. 55. — С. 111-113.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Ян Максімюк. Захоўнік палескага скарбу: Фёдар Клімчук (1935—2018) (нявызн.). svaboda.org (23 кастрычніка 2018). Архівавана з першакрыніцы 1-11-2018. Праверана 1-11-2018.

[6] Больш падрабязны спіс :
Працы Ф. Клімчука, у якіх разглядаюцца ці закранаюцца праблемы этнагенезу і этна-нацыянальнай самасвядомасці // Гістарычная брама. № 1—2 (19—20), 2002.

Фёдар Данілавіч Клімчук.

[2] Працы Ф. Клімчука, у якіх разглядаюцца ці закранаюцца праблемы этнагенезу і этна-нацыянальнай самасвядомасці // Гістарычная брама. № 1—2 (19—20), 2002.

[3] Фёдар Данілавіч Клімчук.

[death-1] а ^б Памёр Фёдар Клімчук (нявызн.). Наша Ніва (23 кастрычніка 2018). Праверана 23 кастрычніка 2018.

[klimčuk-2] а ^б ^в ^г Климчук Фёдор Данилович. Председатель общества «Загородье» (руск.). zagorodde.na.by (web.archive.org) (архіўная копія ад 23 студзеня 2013). Архівавана з першакрыніцы 23 чэрвеня 2013. Праверана 1 лістапада 2018.

[3] Фёдар Данілавіч Клімчук (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 17 лютага 2020. Праверана 11 снежня 2020.

[nn-4] Зірніце, які помнік паставілі на магіле мовазнаўца Хведара Клімчука

[5] «Арыентаваўся на мову дзеда». Навошта навуковец пераклаў Новы Запавет на заходнепалескі дыялект (нявызн.). Радыё Свабода (7 снежня 2017). Праверана 23 кастрычніка 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[A]