Чынгіз Тарэкулавіч Айтматаў

Чынгіз Айтматаў
Чынгіз Айтматаў
	Чыңгыз Айтматов
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	12 снежня 1928[…]
Месца нараджэння	Шэкер[d], СССР;
Дата смерці	10 чэрвеня 2008[…] (79 гадоў)
Месца смерці	Нюрнберг, Сярэдняя Франконія, Баварыя, Германія;
Пахаванне	Ata-Beyit[d];
Грамадзянства	СССР; Кыргызстан;
Бацька	Torekul Aitmatov[d]
Дзеці	Аскар Чынгізавіч Айтматаў[d]
Альма-матар	Літаратурны інстытут імя А. М. Горкага;
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	палітык, дыпламат, журналіст, перакладчык, раманіст, сцэнарыст, пісьменнік навуковай фантастыкі, пісьменнік, празаік
Гады творчасці	1952 — 2006
Жанр	раман, аповесць, сцэнарыст
Мова твораў	руская, кыргызская
Грамадская дзейнасць
Партыя	КПСС;
Член у	Саюз пісьменнікаў СССР; Саюз кінематаграфістаў СССР;
Подпіс
	Медыяфайлы на Вікісховішчы
	Цытаты ў Вікіцытатніку

Чынгіз Тарэкулавіч Айтматаў (кірг.: Чыңгыз Төрөкулович Айтматов; 12 снежня 1928, сяло Шэкер, Кіргізская АССР, РСФСР, СССР — 10 чэрвеня 2008, Нюрнберг, Баварыя, Германія) — кіргізскі празаік, які пісаў на кіргізскай і рускай мовах. Народны пісьменнік Кіргізскай ССР (1968). Акадэмік АН Кіргізскай ССР (1974). Герой Сацыялістычнай Працы (1978).

Біяграфічныя звесткі[правіць | правіць зыходнік]

Скончыў Кіргізскі сельскагаспадарчы інстытут у 1953 годзе. Член КПСС з 1959 года. У 1965-86 гадах старшыня праўлення кінематаграфістаў Кыргызстана, з 1986 — Саюза пісьменнікаў Кыргызстана; адначасова з 1988 галоўны рэдактар часопіса «Иностранная литература». 3 1990 на дыпламатычнай службе.

Творчасць[правіць | правіць зыходнік]

Вострыя этычныя і сацыяльныя праблемы сучаснасці, прасторавыя карціны дыялектычнай узаемасувязі свету і чалавека ўздымае ў аповесцях «Твар у твар» (1957), «Джаміля» (1958), «Таполька мая ў чырвонай касынцы», «Вярблюджае вока», «Першы настаўнік» (усе 1961), «Матчына поле» (1963), «Бывай, Гюльсары» (1966), «Белы параход» (1970), «Рабы сабака, які бяжыць уздоўж мора» (1977); у раманах «I вякуе дзень даўжэй за век» (асобнае выданне пад назвай «Буранны паўстанак», 1980), «Плаха» (1986), «Божая маці ў снягах» (1988). У творах спалучае псіхалагічны аналіз з традыцыямі фальклору, міфічнай вобразнасцю, імкнецца да жанру прытчы.

Амаль усе яго творы экранізаваны. На беларускую мову творы Ч. Айтматава перакладалі І. Сакалоўскі, С. Міхальчук, М. Стральцоў.

Памяць[правіць | правіць зыходнік]

29 мая 2018 г. Мінскі гарадскі Савет дэпутатаў прысвоіў парку ў межах вуліцы Пляханава, вуліцы Ванеева, вуліцы Яна Райніса імя Чынгіза Айтматава^[6].

Прэміі і ўзнагарды[правіць | правіць зыходнік]

Ленінская прэмія (1963).
Дзяржаўныя прэміі СССР (1968, 1977, 1983).
Літаратурная прэмія «Этрурыя» (Італія, 1980).
Міжнародная прэмія імя Дж. Нэру (1985).

Выбраная бібліяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Собрание сочинений. Т. 1—3. М., 1982—84.

Беларускія пераклады[правіць | правіць зыходнік]

Джаміля. Мн., 1962.
Бывай, Гюльсары! Мн., 1971.
Першы настаўнік. Мн., 1974.
Буранны паўстанак: I вякуе дзень даўжэй за век. Мн., 1987.

Зноскі

↑ ^а ^б Chingiz Aytmatov // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
↑ Чингиз Айтматов // Internet Speculative Fiction Database — 1995. Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2629164"></a>
↑ ^а ^б ^в Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays — 2 — Éditions Robert Laffont, 1994. — Vol. 1. — P. 30. — ISBN 978-2-221-06888-5
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28924058"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2696397"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3372503"></a>
↑ http://rt.com/news/famous-writer-aitmatov-dies-aged-79/
↑ Deutsche Nationalbibliothek Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 31 снежня 2014.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ У Менску назвалі вуліцы ў гонар міністра ўраду БНР, дывэрсанта НКВД і расстралянага паэта

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Чынгіз Тарэкулавіч Айтматаў

[_a86d06285c05c455-1] а ^б Chingiz Aytmatov // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>

[_a7bcff624573587e-2] Чингиз Айтматов // Internet Speculative Fiction Database — 1995. Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2629164"></a>

[_fe604c7bb00208c7-3] а ^б ^в Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays — 2 — Éditions Robert Laffont, 1994. — Vol. 1. — P. 30. — ISBN 978-2-221-06888-5
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28924058"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2696397"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3372503"></a>

[_80b130ec028ae26c-4] ttp://rt.com/news/famous-writer-aitmatov-dies-aged-79/

[_d624579f13813cd1-5] Deutsche Nationalbibliothek Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 31 снежня 2014.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

[6] У Менску назвалі вуліцы ў гонар міністра ўраду БНР, дывэрсанта НКВД і расстралянага паэта

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]