Шандар Пецёфі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Шандар Пецёфі
венг.: Petőfi Sándor
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні славацк.: Alexander Petrovič
Псеўданімы Rónai Sándor і Andor deák
Дата нараджэння 1 студзеня 1823(1823-01-01)[1][2][…]
Месца нараджэння
Дата смерці мерк. 31 ліпеня 1849(1849-07-31)[1][2][…] (26 гадоў)
Месца смерці
Грамадзянства
Маці Mária Hrúzová[d]
Жонка Júlia Szendrey[d]
Дзеці Zoltán Petőfi[d]
Альма-матар
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці паэт, перакладчык, акцёр, пісьменнік
Мова твораў венгерская мова
Грамадская дзейнасць
Партыя
Член у
Подпіс Выява аўтографа
Лагатып Вікікрыніц Творы ў Вікікрыніцах
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы
Лагатып Вікіцытатніка Цытаты ў Вікіцытатніку

Ша́ндар Пе́цёфі (венг.: Petőfi Sándor; 1 студзеня 1823, г. Кішкёрэш, Венгрыя31 ліпеня 1849) — венгерскі паэт, прадстаўнік рэвалюцыйнага рамантызму.

Быў статыстам у тэатры, салдатам, вандроўным акцёрам. Друкаваўся з 1842 года.

У ранняй паэзіі (зборнік «Вершы», 1844; паэма-казка «Віцязь Янаш», 1845), прасякнутай фальклорнымі матывамі, галоўныя тэмы — прыгажосць роднага краю, багаты духоўны свет людзей. Песімістычна-рамантычныя настроі выразіліся ў лірычным цыкле «Хмары» (1845—1846), драме «Тыгрыца і гіена» (1845), паэмах «Пішта Сілай», «Шалга», рамане «Катава вяроўка» (усе 1846). Пад уплывам паўстання 1846 г. у Галіцыі і рэвалюцыйных падзей у Пешце 1848—1849 гг. яго паэзія набыла яскрава рэвалюцыйна-дэмакратычны характар (вершы «Мае песні», «Венгерац я...», «Нацыянальная песня», «На шыбеніцу каралёў!» і інш.). У вершах «Еўропа змоўкла», «Эрдэйская армія», «Мадзьяр пераможа» выказваў упэўненасць у перамозе рэвалюцыйных ідэалаў. Паэма «Апостал» (1848, поўнасцю апублікавана ў 1874 г.) пра трагічны лёс рэвалюцыянера.

На беларускую мову яго вершы пераклалі А. Зарыцкі, Я. Семяжон, М. Хведаровіч, М. Аўрамчык, апавяданні — Г. Сапрыка, М. Татур.

Паштовая марка СССР

Беларускія пераклады[правіць | правіць зыходнік]

  • Ліра і меч: Выбр. Пер. М. Хведаровіча. Прадм. Дз. Рада. Мн., 1971.
  • Выбраная паэзія: Пер. М. Хведаровіча; новая рэд. перакладаў М. Ермалаева. Мн., 2017.
  • У кн.: Венгерскія апавяданні. Мн., 1957.
  • У кн.: Семяжон Я. Сем цудаў свету: Выбр. пераклады паэзіі. Мн., 1977.
  • У кн.: Зарыцкі А. У свет па песні: Выбр. пераклады паэзіі. Мн., 1978.

Зноскі

  1. а б Sándor Petőfi // Brockhaus Enzyklopädie / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. а б Dr. Constant v. Wurzbach Petőfi, Alexander // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt habenWien: 1856. — Т. 22. — S. 84.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Баршчэўскі Л. Пецёфі // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 12: Палікрат — Праметэй / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 11. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0198-2 (Т. 11).