Малачайныя

Малачайныя
Euphorbia myrsinites
Навуковая класіфікацыя
Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Вербакветныя Сямейства:  Малачайныя
Міжнародная навуковая назва
Euphorbiaceae Juss. (1789)
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   28031 NCBI   3977 EOL   4198 GRIN   f:433 IPNI   30375178-2 FW   53786

Малачайныя (Euphorbiaceae) — сямейства кветкавых двухсемядольных раслін.

Апісанне

Побач з дрэвамі, хмызнякамі і травамі звычайнага выгляду ў складзе сям’і ёсць формы арыгінальнай будовы, якія нагадваюць, напрыклад, верасовыя ці бязлістыя сцябловыя сукуленты — кактусы. Лісты большай часткай маюць прылісткі і простыя, радзей складаныя, разнастайныя па форме пласцінкі, іншы раз рэдукаваныя, у сувязі з чым назіраецца ўтварэнне філакладыяў. Для многіх малачаевых характэрны млечныя трубкі, клеткі ці мяшкі. Кветкі ў простых ці складаных суквеццях, пры гэтым элементарныя суквецці часцей за ўсё цымозныя, нагадваюць будову асобнай кветкі. Кветкі з двайнымі калякветнікамі, ці ў калякветніках рэдукаваныя венчыкі (пралеснік), а часта рэдукаваныя чашачкі, у выніку кветкі становяцца голымі. Лік тычынак розны, ад мноства да адной. Гінецэй цэнакарпны, звычайна з 3 пладалісцікамі, з трохгняздовай верхняй завяззю, адным (у выніку поўнага зрастання) ці 3 стылодыямі і з 3 ці 6 рыльцамі. Семязачаткі звычайна маюць абтуратар — выраст плацэнты, які прыкрывае мікропіле, праз які адбываецца пранікненне пылковай трубкі. Плод — большай часткай каробачка, якая распадаецца на 3 арэшкі, радзей плод мясісты, ягадападобны ці ў форме касцянкі.

Пашырэнне

Да сям’і малачайныя адносіцца не менш 300 родаў і каля 7500 відаў. Гэта расліны тропікаў і субтропікаў Афрыкі, Паўднёвай Амерыкі, Паўднёвай і Паўднёва-Усходняй Азіі. Сустракаюцца яны і ва ўмераных абласцях зямнога шара. У Беларусі расліны гэтай сям’і ўключаюць 18 відаў.

Класіфікацыя

Да сямейства адносяць не менш за 230 родаў і больш за 6500 відаў.

Роды

Асноўны артыкул: Роды сямейства Малачайныя

Некаторыя роды:

• Acalypha L.
• Aleurites J.R.Forst. & G.Forst. — Тунг
• Croton L.
• Chrozophora A.Juss.
• Euphorbia L. — Малачай (каля 2000 відаў)
• Hevea Aubl. — Гевея
  • [syn. Siphonia D.Richard ex Schreb.]
• Hippomane L.
• Jatropha L.
• Manihot Mill.
• Hura L.
• Mercurialis L. — Пралеснік
• Ricinus L. — Клешчавіна
• Sapium Jacq.
• Stillingia Garden ex L.

Выкарыстанне

У малочным соку малачайных іншы раз утрымліваецца каўчук. Найбольш важны каўчуканос — бразільская гевея (Hevea brasiliensis). У некаторых людзей пры пападанні на скуру сок можа выклікаць даволі моцныя алергічныя рэакцыі.

Сярод малачайных шмат алейных раслін. Многія трапічныя віды малачайных выкарыстоўваюцца як фарбавальны і дубільны матэрыял. Некаторыя з гэтых раслін даюць каштоўную драўніну. Плады, насенне і клубні многіх відаў ядомыя, і іх выкарыстоўваюць як харчовыя прадукты (у трапічных краінах).

Літаратура

• Сапегін Л. М. Батаніка. Сістэматыка вышэйшых раслін: вучэбны дапаможнік для студэнтаў устаноў вышэйшай адукацыі па біялагічных спецыяльнасцях. — Гомель: ГДУ, 2012. — 337 с. ISBN 978-985-439-644-6