Іаган Генрых Песталоці

Іаган Генрых Песталоці
ням.: Johann Heinrich Pestalozzi
Дата нараджэння	12 студзеня 1746(1746-01-12)[…]
Месца нараджэння	Цюрых, Цюрых, кантон Цюрых, Швейцарыя
Дата смерці	17 лютага 1827(1827-02-17)[…] (81 год)
Месца смерці	Бруг[d], акруга Бруг[d], кантон Ааргау, Швейцарыя
Месца пахавання	Birr[d]
Грамадзянства	Швейцарыя
Жонка	Anna Pestalozzi-Schulthess[d]
Род дзейнасці	педагог
Навуковая сфера	педагогіка
Месца працы	Цюрыхскі ўніверсітэт
Альма-матар	Цюрыхскі ўніверсітэт
Вядомыя вучні	Алан Кардэк, Фрыдрых Фробель, Louis-Vincent Tardent[d] і Петэр Кайзер
Член у	Ілюмінаты Баварская акадэмія навук Helvetic Society[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Іаган Генрых Песталоці (ням.: Johann Heinrich Pestalozzi, 12 студзеня 1746, Цюрых, Швейцарыя — 17 лютага 1827, Бруг) — швейцарскі педагог, адзін з заснавальнікаў дыдактыкі пачатковага навучання.

Біяграфічныя звесткі

Скончыў 2 курсы калегіума Каралінум. Захапіўшыся педагагічнымі ідэямі выдатных мысліцеляў сучаснасці, ва ўласным маёнтку Нойгоф арганізаваў 1774—80 «Установу для бедных», тут ён наважыўся рэалізаваць ідэю аб усебаковым і гарманічным развіцці чалавека. У 1798—99 узначальваў прытулак для сірот у Станцы, у 1800—04 — інстытуты ў Бургдорфе і ў 1805—25 у Івердоне.

Аўтар шматлікіх педагагічных і літаратурных твораў, у т.л. «Лінгард і Гертруда» (1781—87), «Як Гертруда вучыць сваіх дзяцей» (1801), «Пісьмо да сябра пра знаходжанне ў Станцы» (1799), трактата «Лебядзіная песня» (1826) і інш.

Канцэпцыя навучання і выхавання

У сваім светапоглядзе спалучаў ідэі французскіх асветнікаў, у асноўным Ж.-Ж. Русо, з тэорыямі нямецкіх філосафаў Г. Лейбніца, І. Канта, І. Г. Фіхтэ і інш. Яго тэорыя выхавання была заснавана на перакананні, што «чалавек можа наблізіцца да дасканаласці толькі шляхам гарманічнага развіцця ўсіх яго здольнасцей».

Паводле Песталоці, выхаванне павінна быць прыродазгодным (улічваць прыроду дзіцяці і закладзеныя ў ім задаткі). Для ажыццяўлення гэтай мэты неабходна адшукаць такі метад і форму выхавання, «у якой развіццё чалавецтва вызначаецца сутнасцю самой прыроды», супадае з натуральным імкненнем дзіцяці да ўсебаковай дзейнасці. Гэтую форму ён бачыў у сістэме элементарнай асветы, якая б арганічна злучала разумовае, маральнае, фізічнае і працоўнае выхаванне.

Важнай задачай выхавання лічыў развіццё ў дзяцей высокіх маральных пачуццяў, фарміраванне маральнай свядомасці і перакананняў. Навучанне імкнуўся будаваць на псіхалагічнай аснове (пачуццёвым пазнанні), выкладаў ідэю развіццёвага навучання (К. Ушынскі назваў яе «вялікім адкрыццём Песталоці»). Сфармуляваў дыдактычныя прынцыпы паслядоўнасці ў навучанні, адстойваў прынцып сістэматычнасці, вялікае значэнне надаваў нагляднасці. Прыхільнік злучэння навучання і працоўнай актыўнасці.

Сваё вучэнне ён супрацьпастаўляў той ганарыстай «псеўданавуковай балбатні» афіцыйнай педагогікі, якая дэфармавала свядомасць дзяцей, пазбаўляючы іх магчымасці выявіць свае здольнасці. Сапраўдны дэмакрат, ён адмяжоўваўся ад такой «навукі»: «Я не жадаў і не жадаю вучыць свет ніякаму мастацтву і ніякай навуцы, я іх не ведаю; але я жадаў і жадаю паўсюдна палегчыць народу вывучэнне азоў усіх мастацтваў і навук, а закінутым усімі і асуджаным на здзічэнне здольнасцям бедных і слабых жадаю адкрыць подступы да мастацтва, якія з'яўляюцца подступамі да чалавечнасці». Яго ідэі паўплывалі на развіццё дыдактыкі і педагогікі.

Творы

1. «Споведзь»,
2. «Вольны час пустэльніка» (1780),
3. «Лінгард і Гертруда» (1781-87),
4. «Пісьмо да сябра пра знаходжанне ў Станцы» (1799),
5. «Як Гертруда вучыць сваіх дзяцей» (1801),
6. «Памятная запіска аб семінарыі ў кантоне Во» (1806),
7. «Лебядзіная песня» (1826).

Ушанаванне памяці

Памятны медаль Песталоці

• У гонар Песталоці названая Дзіцячая вёска Песталоці (Троген, Швейцарыя).
• Да 100-годдзя з дня смерці Песталоці Фрыдрыхам-Вільгельмам Хернляйнам быў створаны памятны медаль.

Літаратура

• Чалавек і грамадства: Энцыклапедычны даведнік. — Мн.: БелЭн, 1998. ISBN 985-11-0108-7