Іаган Марцін Шлеер

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Іаган Марцін Шлеер
Johann Martin Schleyer
Дата нараджэння 18 ліпеня 1831(1831-07-18)[1] ці 18 чэрвеня 1831(1831-06-18)
Месца нараджэння
Дата смерці 16 жніўня 1912(1912-08-16)[1] (81 год)
Месца смерці
Грамадзянства
Род дзейнасці пісьменнік, каталіцкі святар, інтэрлінгвіст, стваральнік моў, паэт
Навуковая сфера мовазнаўства, Каталіцкая Царква[3], Catholic literature[d][3], Інтэрлінгвістыка[3] і штучная мова[3]
Вядомы як Стваральнік валапюка
Подпіс Выява аўтографа
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Іаган Марцін Шлеер (ням.: Johann Martin Schleyer; 18 ліпеня 1831, Оберлаўда, цяпер Лаўда-Кёнігсхофен — 16 жніўня 1912, Констанц) — нямецкі каталіцкі святар, стваральнік мовы валапюк. Сапраўднае імя Марцін Шлеер, першае імя Іаган, на самой справе было імем хроснага бацькі, якое ён дадаваў неафіцыйна.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Прысвечаны ў сан у 1856 годзе, служыў у розных прыходах. У перыяд Культуркампф правёў чатыры месяцы ў турме (1875), за зробленую ў казанні адмоўную заўвагу ў адрас сацыялізму. Пасля, ён працаваў у прыходзе святых Пятра і Паўла каля Констанца (1875—1885), дзе ў яго з'явіліся думкі наконт стварэння мовы прызванай аблегчыць зносіны паміж народамі — валапюка. Пазней ён казаў, што бог сам кіраваў яго працай.

Фактычна, раней за валапюк ён спрабаваў стварыць яшчэ адну штучную мову, якую называў Dolmetsch-Sprache (тлумачальная мова). Першая ідэя Шлеера была ў тым, што трэба стварыць мову на аснове знакаў, якія існавалі б у асноўных еўрапейскіх мовах: нямецкай, англійскай, італьянскай, іспанскай і рускай. Таму, у 1878 годзе ён стварыў універсальны алфавіт, прыдатны для запісу ўсіх гукаў ва ўсіх мовах. Ён думаў, што для хрысціянскай Еўропы, адзіны алфавіт таксама неабходны, як і адзіная рэлігія. Яго алфавіт меў дастаткова вялікі поспех і таму Шлеер думаў, што прызваны для стварэння ўніверсальнай мовы для чалавецтва. Але ён кінуў ідэю стварэння мовы на аснове галоўных еўрапейскіх моў, жадаючы стварыць штучную мову з цалкам рэгулярнай граматыкай. Сістэма валапюка ўключае ў сябе тэорыі ранейшых праектаў: яна мае рысы сакрэтнай мовы, коду, пазіграфіі і штучнай мовы.

Шлеер быў вядомы і як паліглот: ён пісаў вершы на 7 і празаічныя творы на 25 мовах.

У 1870-я гады выдаваў літаратурна-рэлігійны часопіс «Арфа Сіёна». У 1879 годзе апублікаваў у ім першы артыкул пра мову валапюк «Праект сусветнай мовы і сусветнай граматыкі для адукаваных людзей усіх нацый Зямлі», у 1880 годзе выпусціў падручнік «Валапюк, сусветная мова». У 1894 годзе прызначаны папскім прэлатам.

У Констанцы і Оберлаўдзе ўсталяваныя мемарыяльныя дошкі ў гонар Шлеера. У горадзе Лаўда, які знаходзіцца паблізу, ёсць школа, якая носіць яго імя.

З 2001 года ідзе міжнародны працэс беатыфікацыі Марціна Шлеера[4].

Зноскі

  1. ↑ а б Deutsche Nationalbibliothek Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 9 красавіка 2014.
  2. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 30 снежня 2014.
  3. ↑ а б в г Czech National Authority Database Праверана 18 ліпеня 2023.
  4. ↑ Esperanto новости Мецгер и Шлеер — святые? (руск.)


commons: Іаган Марцін Шлеер на Вікісховішчы


Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Іаган_Марцін_Шлеер&oldid=3630409"