Ізабела Ягелонка

Ізабела Ягелонка
Ізабела Ягелонка
	Izabela Jagiellonka
Нараджэнне	18 студзеня 1519; Кракаў, Польскае Каралеўства;
Смерць	15 верасня 1559 (40 гадоў); Алба-Юлія, Усходне-Венгерскае каралеўства, Каралеўства Венгрыя;
Месца пахавання	Сабор Святога Міхаіла;
Род	Ягелоны
Бацька	Жыгімонт I Стары
Маці	Бона Сфорца
Муж	Ян Запальяі
Дзеці	Янаш II Запальяі
Дзейнасць	валадарная каралева
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ізабе́ла Ягело́нка (польск.: Izabela Jagiellonka; 18 студзеня 1519 — 15 верасня 1559) — польска-літоўская прынцэса, дачка польскага караля Жыгімонта Старога. Дзякуючы шлюбу ў 1539 годзе з Янашам Запальяі стала каралевай Венгрыі.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Яе муж памёр праз два тыдні пасля нараджэння сына. З гэтага моманту пачалася барацьба Ізабелы за прастол для малалетняга Янаша Жыгімонта, які быў абраны каралём Венгрыі. Пасля ўзяцця ў 1541 годзе Буды туркамі Сулейман Цудоўны перадаў Ізабеле Трансільванію, дзе яна кіравала ад імя свайго сына. Сапраўдная ўлада знаходзілася ў руках кардынала Георга Марцінуці. У 1549 годзе легаты караля Чэхіі і Венгрыі (эрцгерцага Аўстрыі) Фердынанда I і Ізабела пагадзіліся вярнуць Трансільванію ў каралеўства Венгрыі. Улетку 1551 года яна была вымушана пакінуць Трансільванію, якая паводле дагавора ў Ньірбатары перайшла ў рукі Фердынанда I Аўстрыйскага. Вярнулася назад ў 1556 годзе са сваім сынам. Памерла ў Альбе Юліі 15 верасня 1559 года.

Шанаванне[правіць | правіць зыходнік]

Цікава, што галаву Ізабелы (як свяшчэнную рэліквію), падораную ў Мадрыдзе каралевай Ганнай Аўстрыйскай (апошняй жонкай Філіпа II), насіў з сабой архібіскуп Багаты (Калумбія) Луіс Сапата дэ Кардэнас. У 1573 годзе ён змясціў яе ў сярэбраны рэлікварый у галоўнай царкве горада і абвясціў Ізабелу заступніцай горада, а дзень шанавання гэтай святой быў усталяваны на 19 лістапада^[3].

Зноскі

↑ ^а ^б Izabela Jagiellonka (Zapolya) // Internetowy Polski Słownik Biograficzny
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q96022943"></a>
↑ ^а ^б ^в Lundy D. R. The Peerage
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824"></a>
↑ Juan Rodriguez Freyle. El Carnero, Cap.XI, стр.442

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Małgorzata Duczmal: Izabela Jagiellonka, królowa Węgier. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 2000. ISBN 83-87893-74-9
Aleksander Przeździecki: Jagiellonki polskie w XVI. wieku. t. III. Kraków: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1868 (польск.)

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Ізабела Ягелонка на «Радаводзе». Дрэва продкаў і нашчадкаў

[_11cc8699c734e565-1] а ^б Izabela Jagiellonka (Zapolya) // Internetowy Polski Słownik Biograficzny
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q96022943"></a>

[_345de703e5b830fb-2] а ^б ^в Lundy D. R. The Peerage
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824"></a>

[3] Juan Rodriguez Freyle. El Carnero, Cap.XI, стр.442

[1]

[2]

[3]

Кіраўнікі Венгрыі
Правадыры венграў язычніцкага перыяду	Арпад Жольт Файс Такшань Геза
Арпады (1000—1301)	Іштван I Святы (1000—1038)
Барацьба дынастый (1038—1046)	Пётр Арсеола (1038—1041; 1044—1046) Самуіл Аба (1041—1044)
Арпады (1044—1301)	Андраш I (1047—1061) Бела I (1061—1063) Шаламан (1063—1074) Геза I (1074—1077) Ласла I Святы (1077—1095) Кальман І Кніжнік (1095—1116) Іштван II (1116—1131) Бела II (1131—1141) Геза II (1141—1162) Іштван III (1162—1172) Ласла II (1162—1163) Іштван IV (1163—1165) Бела III (1172—1196) Імрэ (1196—1204) Ласла III (1204—1205) Андраш II (1205—1235) Бела IV (1235—1270) Іштван V (1270—1272) Ласла IV Кун (1272—1290) Андраш III (1290—1301)
Спрэчныя прэтэндэнты (1301—1308)	Ласла (Вацлаў III Чэшскі) (1301—1305) Бела V (Атон III Баварскі) (1305—1308)
Анжу-Сіцылійскі дом (1328—1498)	Карай I (Карл Роберт Неапалітанскі) (1310—1342) Лаяш I (Людовік I Вялікі) (1342—1382) Марыя (1382—1385; 1386—1395) Карай II (Карл III Неапалітанскі) (1385—1386)
Люксембургі (1386—1437)	Жыгманд (Жыгімонт) (1386—1437)
Габсбургі (1438—1439)	Альбрэхт (1437—1439)
Ягелоны (1440—1444)	Уласла I (Уладзіслаў III Польскі) (1440—1444)
Габсбургі (1444—1457)	Ласла V (Ладзіслаў Постум) (1444—1457)
Хуньядзі (1458—1490)	Мацьяш I (1458—1490)
Ягелоны (1490—1526)	Уласла II (1490—1516) Лаяш II (Людовік II) (1516—1526)
Запальяі (1526—1570)	Янаш I (1526—1540) Янаш II (1540—1570)
Габсбургі (1526—1780)	Фердынанд I (1526—1564) Мікша (Максіміліян II) (1563—1576) Рудольф (1572—1608) Мацьяш II (Мацвей) (1608—1619) Фердынанд II (1618—1637) Фердынанд III (1625—1657) Фердынанд IV Габсбург (1647—1654) Ліпат I (Леапольд I) (1655—1705) Ёжэф I (Іосіф I) (1687—1711) Карай III (1711—1740) Марыя Тэрэзія (1740—1780)
Габсбург-Латарынгскі дом (1780—1918)	Ёжэф II (Іосіф II) (1780—1790) Ліпат II (Леапольд II) (1790—1792) Феранц (Франц II) (1792—1835) Фердынанд V (1835—1848) Феранц Ёжэф (Франц Іосіф I) (1848—1916) Карай IV (1916—1918)