Жорж Шарпак

Жорж Шарпак
Georges Charpak
Дата нараджэння	1 жніўня 1924(1924-08-01)[…]
Месца нараджэння	Дубровіца, Сарненскі павет[d], Палескае ваяводства, Польская Рэспубліка
Дата смерці	29 верасня 2010(2010-09-29)[…] (86 гадоў)
Месца смерці	V акруга Парыжа, Парыж, рэгіён Іль-дэ-Франс, Метраполія Францыі, Францыя
Грамадзянства	Францыя  Польшча
Жонка	Dominique Vidal[d]
Дзеці	Nathalie Charpak[d]
Род дзейнасці	фізік, змагар Французскага супраціву, даследчык
Навуковая сфера	фізіка элементарных часціц
Месца працы	CERN Нацыянальны цэнтр навуковых даследаванняў[d]
Навуковая ступень	доктарская ступень[d] (1955) і бакалаўрыят[d] (1941)
Альма-матар	Ліцэй Сент-Луі[d] Горная школа Парыжа[d] École de Physique des Houches[d] Парыжскі ўніверсітэт
Член у	Французская акадэмія навук Нацыянальная акадэмія навук ЗША Аўстрыйская акадэмія навук Расійская акадэмія навук Парыжская медыцынская акадэмія[d]
Узнагароды	сярэбраны медаль Нацыянальнага цэнтра навуковых даследаванняў[d] (1971) прэмія Жана Рыкара[d] (1973) прэмія ў вобласці фізікі часціц і фізікі высокіх энергій[d] (1989) прэмія Несіма Абіфа[d] (2013) honorary doctor of the Aristotle University of Thessaloniki[d] (1993) ганаровы доктар Брусельскага свабоднага ўніверсітэта (франкамоўнага)[d] (1994) ганаровы доктар Жэнеўскага ўніверсітэта[d] (1977) honorary doctorate of the University of Coimbra[d] (1994) ганаровы доктар Атаўскага ўніверсітэта[d] (1995)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Жорж Шарпак (фр.: Georges Charpak, 1 жніўня 1924 — 29 верасня 2010) — французскі фізік, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіцы (1992).

Біяграфія

Жорж Шарпак нарадзіўся ў валынскім мястэчку Дубравіца (тады ў Польшчы, цяпер — Ровенская вобласць Украіны), у яўрэйскай сям’і. Калі яму было тры гады сям’я (бацькі — Мотл Харпак, пасля Морыс Шарпак, і Хана Шапіра, пасля Ганна Шапіра) пакінула Польшчу і пасялілася ў Хайфе (падмандатнай Палестыне, дзе яго бацька уладкаваўся каменячосам на дарожных работах), а ў 1931 годзе праз Польшчу пераехала ў Парыж (дзе раней пасяліліся бацькавы сваякі).

Падчас Другой сусветнай вайны па падробленых дакументах на імя Жоржа Шарпенцье Жорж Шарпак з бацькамі бег на свабодны ад нямецкай акупацыі поўдзень Францыі, дзе ўдзельнічаў у Руху Супраціву і ў 1943 годзе быў заключаны ў турму ўладамі рэжыму Вішы. У 1944 годзе ён быў дэпартаваны ў нацысцкі канцэнтрацыйны лагер Дахау, дзе заставаўся да яго вызвалення ў 1945 годзе. Пасля заканчэння навучання ў Ліцэі Манпелье ў 1945 годзе, ён паступіў у парыжскі «École des Mines», адну з самых прэстыжных тэхнічных навучальных устаноў у Францыі. У наступным годзе ён становіцца натуралізаваным грамадзянінам Францыі.

Пасля заканчэння Парыжскай школы горнай справы ў 1948 годзе Шарпак атрымлівае ступень бакалаўра ў горным справе і пачынае працаваць у Нацыянальным цэнтры навуковых даследаванняў. У 1954 годзе атрымлівае ступень доктара навук у галіне ядзернай фізікі ў Калеж дэ Франс, дзе ён працаваў у лабараторыі Фрэдэрыка Жаліо-Кюры. У 1959 годзе далучаецца да каманды даследчыкаў у Еўрапейскім цэнтры па ядзерных даследаваннях («ЦЕРН», фр. CERN) у Жэневе, а ў 1984 годзе адначасова становіцца прафесарам у Школе паглыбленага вывучэння фізікі і хіміі ў Парыжы.

Аўтар навуковых прац па эксперыментальнай фізіцы высокіх энергій, распрацоўцы сродкаў дэтэктыравання элементарных часціц. Вынайшаў шматправадную прапарцыянальную камеру (камера Шарпака, 1968), якая дазволіла адкрыць шэраг элементарных часціц і знайшла выкарыстанне ў медыцыне, біялогіі і прамысловасці.

У 1985 годзе Шарпак становіцца членам Французскай Акадэміі навук. У 1992 годзе яму прысуджаецца Нобелеўская прэмія па фізіцы «за адкрыццё і стварэнне дэтэктараў часціц, у прыватнасці шматдротавай прапарцыйнай камеры». Шарпак з’яўляўся актыўным абаронцам выкарыстання мірнай ядзернай энергіі. Прафесар Шарпак — член Савета спонсараў часопіса Bulletin of Atomic Scientists. Памёр 29 верасня 2010 г.

Літаратура

• Касцюковіч М. Шарпак // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2003. — Т. 15. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0279-2.

Спасылкі

• Рэзюмэ Жоржа Шарпака на сайце Нобелеўскага камітэта (англ.)