Мэцью Хопкінс

Мэцью Хопкінс
Matthew Hopkins
Род дзейнасці паляўнічы на ​​ведзьмаў
Дата нараджэння каля 1620
Месца нараджэння
Дата смерці 12 жніўня 1647(1647-08-12) ці 10 жніўня 1647(1647-08-10)[1]
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Мэцью Хопкінс (англ.: Matthew Hopkins; каля 1620, Грэйт-Уэнхем, Сафалк, Англія12 жніўня 1647, Манінгтры, Эсекс, Англія) — англійскі паляўнічы на ​​ведзьмаў, які дзейнічаў падчас Англійскай рэвалюцыі. Сцвярджаў, што выконвае абавязкі галоўнага паляўнічага на ведзьмаў (англ.: Witchfinder General), нягледзячы на тое, што такая пасада ніколі не засноўвалася парламентам. Дзейнічаў пераважна ва ўсходніх графствах: Сафалку, Эсексе, Норфалку, а таксама, менш актыўна, у Кембрыджшыры, Нартгемптаншыры, Бэдфардшыры і Хантынгданшыры[4].

Кар'ера Хопкінса ў якасці паляўнічага на ведзьмаў пачалася ў сакавіку 1645 года і скончылася ў 1647 годзе. У гэты перыяд Хопкінс і яго памочнікі спрыялі большай колькасці пакаранняў смерцю па абвінавачванні ў вядзьмарстве, чым за мінулыя да гэтага 100 гадоў[5], акрамя таго, на іх ляжыць адказнасць за агульнае павелічэнне колькасці такіх абвінавачванняў[6][7][8]. Падлічана, што з XV па XVIII стагоддзі ў Англіі па абвінавачванні ў вядзьмарстве было пакарана менш за 500 чалавек. Такім чынам, дзейнасць Хопкінса і яго «калегі» Джона Стэрна склала (паводле мінімальных ацэнак) прыкладна 40% гэтага ліку. За 14 месяцаў сваёй дзейнасці Хопкінс і Стэрн адправілі на смяротнае пакаранне больш людзей, чым усе астатнія паляўнічыя на ведзьмаў за 160 гадоў пераследу вядзьмарства ў Англіі[9].

Раннія гады[правіць | правіць зыходнік]

Пра жыццё Мэцью Хопкінса да 1644 года вядома вельмі мала; да нашага часу не дайшло дакументаў, якія тычацца яго ў гэты перыяд або яго сям'і[10]. Нарадзіўся ён у Грэйт-Уэнхеме, графства Сафалк[11], і быў чацвёртым[12] з шасці дзяцей Джэймса Хопкінса, пурытанскага святара, вікарыя царквы Святога Джона ў Грэйт-Уэнхеме. У пэўны час сям'я Хопкінсаў валодала «землямі і пабудовамі ў Фрамлінгеме»[13]. Бацька Мэцью карыстаўся пэўнай папулярнасцю сярод вернікаў, і ў 1619 годзе адзін з іх ахвяраваў грошы на набыццё Бібліяў для трох сыноў вікарыя, Джэймса, Джона і Томаса[11]. Такім чынам, Мэцью Хопкінс не мог нарадзіцца раней за 1619 год, і памёр ён ва ўзросце не больш за 28 гадоў (а хутчэй за ўсё, яму было каля 25 гадоў)[14]. Незважаючы на тое, што Джэймс Хопкінс памёр у 1634 годзе, калі ў 1645 годзе Уільям Даўзінг, накіраваны ў 1643 годзе парламентарыстамі з Манчэстэра «для знішчэння помнікаў ідалапаклонства і забабонаў» (гэта значыць алтароў, крыжоў, распяццяў і іншых сімвалаў веры), наведаў прыход, ён адзначыў, што «пераменаў не патрабавалася». Брат Мэцью Хопкінса Джон у 1645 стаў святаром у Саўт-Фембрыджы, але годам пазней пазбавіўся пасады за грэбаванне да сваёй працы[15].

У сваёй кнізе «Раскрыццё ведзьмаў» (англ.: The Discovery of witches) Хопкінс сцвярджаў, што «ніколі не пускаўся ў далёкія падарожжы... для атрымання свайго досведу»[16]. У пачатку 1640-х Хопкінс пераехаў у Манынгтры, што размяшчаецца ў графстве Эсекс — горад прыкладна ў 15 км ад Грэйт-Уэнхема, дзе рака Сторы аддзяляе ад Колчэстэра. Атрымаўшы ў спадчыну сотню марак ён выкарыстаў іх для набыцця заезнага двара «Thorn Inn» у Містлі[17]. Абапіраючыся на тое, што Хопкінс прадстаўляў свае сведчанні ў працэсах пра вядзьмарства, яго часам лічаць юрыстам па адукацыі, аднак звестак, якія маглі б гэта пацвердзіць, захавалася мала.

Паляванне на ведзьмаў[правіць | правіць зыходнік]

Вокладка асноўнай працы Хопкінса «Раскрыццё ведзьмаў»

Пасля Ланкастарскага суда над ведзьмамі, які прайшоў у 1634 годзе, Уільяму Гарві, лекару англійскага караля Карла I, было даручана абследаваць чатырох абвінавачаных у вядзьмарстве жанчын[18], і пасля гэтага з'явілася патрабаванне прыводзіць матэрыяльнае пацверджанне падобных абвінавачванняў[19]. Праца Хопкінса і Стэрна складалася не абавязкова ў тым, каб знайсці доказы зробленых абвінавачваным злачынстваў, а ў тым, каб даказаць факт яго здзелкі з д'яблам[20]. Да гэтага моманту злачынства абвінавачванага разглядаліся нароўні з аналагічнымі дзеяннямі іншых злачынцаў[21]. Калі факт добраахвотнай здзелкі з д'яблам лічыўся даказаным, абвінавачваны станавіўся ератыком, што само па сабе было найвялікшым злачынствам[22]. Як у кантынентальным, гэтак і ў рымскім праве вядзьмарства лічылася настолькі цяжкім злачынствам, што на яго не распаўсюджваліся звычайныя юрыдычныя працэдуры. Паколькі сам д'ябал не мог «прызнацца» ў здзейсненым злачынстве, лічылася неабходным атрымаць прызнанне абвінавачанага чалавека[23].

Стэрн і Хопкінс дзейнічалі пераважна на тэрыторыі найбольшага пурытанскага і парламентарысцкага ўплыву. У асноўным гэта былі вобласці пад кантролем Усходняй Асацыяцыі — магутнай арміі прыхільнікаў Парламенту, якая з 1644 па 1647 гады базавалася ў Эсексе[24]. У Хопкінса і Стэрна былі пры сабе ахоўныя лісты[25] для бесперашкодных падарожжаў па ўсходніх графствах. Згодна з кнігай Хопкінса «Раскрыццё ведзьмаў», ён пачаў сваю кар'еру паляўнічага на ведзьмаў пасля таго як у сакавіку 1644 года падслухаў у Манынгтры размову некалькіх жанчын, якія абмяркоўвалі свае сустрэчы з д'яблам. Фактычна, Джон Стэрн першым выступіў у якасці абвінаваўцы па справе аб вядзьмарстве, а Хопкінс быў яго памочнікам. Працэс праходзіў у 1645 годзе ў Чэлмзфордзе. З-за грамадзянскай вайны справу разглядаў не суд прысяжных, а сусветны суд пад правадырствам графа Уорыка[26]. Чатыры з абвінавачаных памерлі ў турме, астатнія 19 былі асуджаны і павешаны. У той жа час, згодна з іншым запісам гэтага перыяду (акрамя Мідлсекса і статутных гарадоў), усе прысуды па справах аб вядзьмарстве выносіліся судамі прысяжных[27]. Хопкінс і Стэрн у суправаджэнні жанчын (для выпрабавання ўколамі) неўзабаве ўжо падарожнічалі па ўсёй усходняй Англіі, сцвярджаючы, што выконваюць распараджэнне Парламента. Іхныя паслугі добра аплачваліся, і мяркуецца, што гэта і быў матыў іх дзейнасці[28]. Хопкінс сцвярджаў, што «аплата ішла на забеспячэнне яго кампаніі разам з трыма канямі»[29], і што ён браў «па 20 шылінгаў з горада»[30]. Зрэшты, згодна з запісам у Стоўмаркеце, Хопкінсу было выплачана 23 фунта стэрлінгаў (што адпавядае 6 700 фунтам на 2011 год), не ўлічваючы дарожных выдаткаў[31]. Выплаты Хопкінсу і яго кампаніі былі настолькі вялікімі, што ў Іпсвічы ў 1645 годзе прыйшлося ўвесці адмысловы падатак для аплаты яго паслуг[32]. Парламенту было добра вядома аб дзейнасці Хопкінса, пра што сведчаць занепакоеныя справаздачы аб судах над ведзьмамі ў горадзе Беры-Сент-Эдмендз. Да пачатку працэсу ў Парламент была накіравана справаздачу аб тым, што «магчыма, для атрымання прызнання выкарыстоўваліся недазволеныя сродкі»[33], і ў Беры выслалі спецыяльную камісію (англ.: Commission of Oyer and Terminer) для правядзення суду над ведзьмамі. Пасля суду і кары парламенцкае выданне «Moderate Intelligencer», у выпуску ад 411 верасня 1645 года, выказала сваю занепакоенасць справамі ў Беры.

Метады расследавання[правіць | правіць зыходнік]

Шаршаткі для пошукаў пазнакаў д'ябла

Хоць катаванні ў гэты час ужо былі забаронены ў Англіі, Хопкінс нярэдка выкарыстоўваў розныя метады запалохвання (дэпрывацыю сну, да прыкладу), каб дамагчыся ад сваіх ахвяр прызнальных паказанняў. Ён мог надрэзаць руку абвінавачанага тупым нажом — калі не пачынаўся крывацёк, абвінавачванне ў вядзьмарстве лічылася даказаным. Яшчэ адно выпрабаванне складалася ў тым, што меркаваную ведзьму прывязвалі да крэсла і кідалі ў ваду. Калі абвінавачванай атрымлівалася выплыць, яе каралі смерцю як ведзьму. «Тэарэтычнае» абгрунтаванне гэтага спосабу было ў тым, што вада не прыме ведзьмаў і ведзьмакоў, які адрынуліся ад сакраменту хрышчэння. Хопкінс атрымліваў папярэджанне аб недапушчальнасці выкарыстання гэтага выпрабавання бяз згоды абвінавачанага[34]. Як следства, да канца 1645 года выпрабаванне вадой выйшла з ужывання.

Хопкінс і яго памочнікі, акрамя таго, шукалі на целе абвінавачаных «пазнаку д'ябла» — метку, якую д'ябал пакідае на целе ўсіх, хто складаў з ім дагавор, маленькае плямка, неадчувальнае да болю і крывацёку пры ўколах. На самой справе такой «пазнакай» часцей за ўсё аказвалася радзімка, родная пляма альбо лішні смочак[35]. Лічылася, што з гэтай адзнакі фамільяр (часцей за ўсё кот або сабака) будзе піць кроў ведзьмы, як немаўля п'е малако маці са смочку. Калі на целе абвінавачанага не было бачных метак, шукалі нябачныя — спецыяльна нанятыя для гэтага жанчыны калолі ахвяру нажамі і спецыяльнымі іголкамі. Часцей за ўсё перад гэтым з цела абвінавачанага згольвалі ўсю расліннасць[36].

Процідзеянне[правіць | правіць зыходнік]

Хопкінс і яго памочнікі сутыкнуліся з супрацівам амаль адразу ж пасля пачатку сваёй дзейнасці[26]. Адным з найбольш актыўных яго праціўнікаў быў вялебны Джон Голь, вікарый Грэйт-Стотана. Голь наведаў у турме жанчыну з Сент-Неота, якая чакала прыбыцця Хопкінса ў сувязі з абвінавачваннем яе ў вядзьмарстве. Хопкінс, даведаўшыся пра гэта, даслаў у Сент-Неота ліст, у якім цікавіўся, ці акажуць яму «добры прыём». Голь у адказ апублікаваў «Выбраныя справы, якія тычацца ведзьмаў і ведзьмакства» (англ.: Select Cases of Conscience touching Witches and Witchcrafts, Лондан, 1646 год), адрасаваную палкоўніку Валянціну Уолтану з палаты абшчын[37], а таксама пачаў серыю нядзельных пропаведзяў, якія асуджалі паляванне на ведзьмаў[38]. У Норфалку суд прысяжных дапытаў Хопкінса і Стэрна пра катаванні і аплаце, якая спаганяецца імі з гарадоў[39]. Суддзяў цікавіла, не робяць ці падобныя метады расследавання саміх паляўнічых вінаватымі ў вядзьмарстве і не выкарыстоўваў ці Хопкінс «забароненых спосабаў і катаванняў». Да часу, калі пачалася чарговая сесія суда (у 1647 годзе) абодва паляўнічыя на ведзьмаў пакінулі Норфалк: Хопкінс з'ехаў у Манінгтры, а Стэрн у Беры-Сент-Эдмундс[40].

Уплыў на калоніі[правіць | правіць зыходнік]

Хопкінс выклаў свае метады ў кнізе «Раскрыццё ведзьмаў», якая была выдадзена ў 1647 годзе. Пазней падобныя рэкамендацыі з'яўляліся і ў іншых кнігах па праве[41]. На працягу года, які рушыў пасля выдання кнігі Хопкінса, у калоніях Новай Англіі пачаліся следства і пакарання па справах аб вядзьмарстве. Губернатар Джон Уінтрап адзначаў у сваіх цыдулках, што доказы супраць першай з пакараных, Маргарэт Джонс, былі сабраны з выкарыстаннем прыёмаў Хопкінса. Пакаранне смерцю Джонс адкрыла перыяд палявання на ведзьмаў, які доўжыўся ў Новай Англіі з 1648 па 1663 гады[42]. Па ўсёй Новай Англіі ў вядзьмарстве абвінавацілі каля 80 чалавек, з якіх было пакарана 15 жанчын і двое мужчын. Аб некаторых метадах Хопкінса зноў згадалі падчас суду над сэйлемскімі ведзьмамі[43], які праходзіў у 16921693 гады пераважна ў Сейлеме, штат Масачусетс. У выніку судовага працэсу было пакарана 19 чалавек, яшчэ 150 апынуліся ў турме[44].

Смерць і спадчына[правіць | правіць зыходнік]

Мэцью Хопкінс памёр у сваім доме ў Манынгтры ў Эсексе 12 жніўня 1647 года, верагодна, ад хваробы на сухоты. Пахаваны праз некалькі гадзін пасля смерці на могілках царквы Святой Марыі ў Містлі-Гіт. Вакол абставін смерці Хопкінса паўстала «прыгожая легенда» (па словах гісторыка Джэймса Шарпа): нібыта ён падвергнуўся ўласнаму выпрабаванню вадой і быў пакараны па абвінавачванні ў вядзьмарстве. На самай справе прыходская метрычная кніга пацвярджае яго пахаванне ў Містлі[45].

Вобраз Хопкінса неаднаразова выкарыстоўваўся ў мастацтве:

Зноскі[правіць | правіць зыходнік]

  1. Find a Grave — 1996. Праверана 29 жніўня 2019.
  2. Oxford Dictionary of National Biography / C. MatthewOxford: OUP, 2004.
  3. Essex Record Office — 1938.
  4. Robbins, Rossell Hope (1959), The Encyclopedia of Witchcraft and Demonology, Peter Nevill, p. 251, ISBN 0517362457
  5. Russell, Jeffrey B (1981), A History of Witchcraft, Thames & Hudson, pp. 97–98, ISBN 0500286340
  6. Thomas, Keith (1971), Religion and the Decline of Magic — Studies in Popular Beliefs in Sixteenth and Seventeenth Century England, Penguin Books, p. 528, ISBN 0140137440
  7. Deacon, Richard (1976), Matthew Hopkins: Witch Finder General, Frederick Muller, p. 41, ISBN 0584101643
  8. Notestein, Wallace (1911), A History of Witchcraft In England from 1558 to 1718, American Historical Association 1911 (reissued 1965) New York Russell & Russell, p. 164, ISBN 8240954829816
  9. Notestein, Wallace (1911), A History of Witchcraft In England from 1558 to 1718, American Historical Association 1911 (reissued 1965) New York Russell & Russell, p. 195, ISBN 8240954829816
  10. Cabell, Craig (2006), Witchfinder General: The Biography of Matthew Hopkins, Sutton Publishing, p. 9, ISBN 075094269
  11. а б Deacon, Richard (1976), Matthew Hopkins: Witch Finder General, Frederick Muller, p. 13, ISBN 0584101643
  12. Gaskill, Malcolm (2005), Witchfinders: A Seventeenth-Century English Tragedy, John Murray, p. 9, ISBN 0719561205
  13. Knowles, George. «Matthew Hopkins — Witch–finder General».
  14. Cabell, Craig (2006), Witchfinder General: The Biography of Matthew Hopkins, Sutton Publishing, p. 6, ISBN 075094269
  15. Deacon, Richard (1976), Matthew Hopkins: Witch Finder General, Frederick Muller, p. 14, ISBN 0584101643
  16. Cabell, Craig (2006), Witchfinder General: The Biography of Matthew Hopkins, Sutton Publishing, p. 15, ISBN 075094269
  17. Gaskill, Malcolm (2005), Witchfinders: A Seventeenth-Century English Tragedy, John Murray, p. 27, ISBN 0719561205
  18. Your, Archives. «Witchcraft Trials» Архівавана 25 студзеня 2012.. The National Archives.
  19. Gaskill, Malcolm (2005), Witchfinders: A Seventeenth-Century English Tragedy, John Murray, pp. 46–47, ISBN 0719561205
  20. Thomas, Keith (1971), Religion and the Decline of Magic — Studies in Popular Beliefs in Sixteenth and Seventeenth Century England, Penguin Books, p. 543, ISBN 0140137440
  21. Thomas, Keith (1971), Religion and the Decline of Magic — Studies in Popular Beliefs in Sixteenth and Seventeenth Century England, Penguin Books, p. 521, ISBN 0140137440
  22. Thomas, Keith (1971), Religion and the Decline of Magic — Studies in Popular Beliefs in Sixteenth and Seventeenth Century England, Penguin Books, pp. 542-543, ISBN 0140137440
  23. Robbins, Rossell Hope (1959), The Encyclopedia of Witchcraft and Demonology, Peter Nevill, p. 498, ISBN 0517362457
  24. Deacon, Richard (1976), Matthew Hopkins: Witch Finder General, Frederick Muller, p. 39, ISBN 0584101643
  25. Cabell, Craig (2006), Witchfinder General: The Biography of Matthew Hopkins, Sutton Publishing, p. 46, ISBN 075094269
  26. а б Thomas, Keith (1971), Religion and the Decline of Magic — Studies in Popular Beliefs in Sixteenth and Seventeenth Century England, Penguin Books, p. 545, ISBN 0140137440
  27. Notestein, Wallace (1911), A History of Witchcraft In England from 1558 to 1718, American Historical Association 1911 (reissued 1965) New York Russell & Russell, p. 201, ISBN 8240954829816
  28. Russell, Jeffrey B (1981), A History of Witchcraft, Thames & Hudson, p. 98, ISBN 0500286340
  29. Cabell, Craig (2006), Witchfinder General: The Biography of Matthew Hopkins, Sutton Publishing, p. 36, ISBN 075094269
  30. Notestein, Wallace (1911), A History of Witchcraft In England from 1558 to 1718, American Historical Association 1911 (reissued 1965) New York Russell & Russell, p. 193, ISBN 8240954829816
  31. Notestein, Wallace (1911), A History of Witchcraft In England from 1558 to 1718, American Historical Association 1911 (reissued 1965) New York Russell & Russell, p. 183, 193, ISBN 8240954829816
  32. Thomas, Keith (1971), Religion and the Decline of Magic — Studies in Popular Beliefs in Sixteenth and Seventeenth Century England, Penguin Books, pp. 544, ISBN 0140137440
  33. Notestein, Wallace (1911), A History of Witchcraft In England from 1558 to 1718, American Historical Association 1911 (reissued 1965) New York Russell & Russell, p. 178, ISBN 8240954829816
  34. Cabell, Craig (2006), Witchfinder General: The Biography of Matthew Hopkins, Sutton Publishing, p. 22, ISBN 075094269
  35. Robbins, Rossell Hope (1959), The Encyclopedia of Witchcraft and Demonology, Peter Nevill, p. 552, ISBN 0517362457
  36. Robbins, Rossell Hope (1959), The Encyclopedia of Witchcraft and Demonology, Peter Nevill, p. 398, ISBN 0517362457
  37. Notestein, Wallace (1911), A History of Witchcraft In England from 1558 to 1718, American Historical Association 1911 (reissued 1965) New York Russell & Russell, p. 187, ISBN 8240954829816
  38. Gaskill, Malcolm (2005), Witchfinders: A Seventeenth-Century English Tragedy, John Murray, p. 220, ISBN 0719561205
  39. Robbins, Rossell Hope (1959), The Encyclopedia of Witchcraft and Demonology, Peter Nevill, p. 252, ISBN 0517362457
  40. Robbins, Rossell Hope (1959), The Encyclopedia of Witchcraft and Demonology, Peter Nevill, p. 253, ISBN 0517362457
  41. Jewett, Clarence F. The memorial history of Boston: including Suffolk County, Massachusetts. 1630–1880. Ticknor and Company. 1881 Pgs. 133–137
  42. Fraden, Judith Bloom, Dennis Brindell Fraden. The Salem Witch Trials. Marshall Cavendish. 2008. Pg. 15
  43. Upham, Caroline (1895). Salem Witchcraft in Outline. E. Putnam. pp. 5.
  44. «The Death Warrant of Bridget Bishop». Virginia.edu
  45. Sharpe, James (2004), «Hopkins, Matthew (d. 1647)», Dictionary of National Biography (online ed.), Oxford University Press
  46. Witchfinder General (1968) на Internet Movies DataBase
  47. Cathedral - Hopkins (The Witchfinder General).

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Boyer, Paul S.; Nissenbaum, Stephen, eds. (1972), «Salem-Village Witchcraft: A Documentary Record of Local Conflict in Colonial New England», Northeastern University Press, ISBN 1-55553-165-2
  • Cabell, Craig (2006), «Witchfinder General: The Biography of Matthew Hopkins», Sutton Publishing, ISBN 075094269
  • Deacon, Richard (1976), «Matthew Hopkins: Witch Finder General», Frederick Muller, ISBN 0584101643
  • Gaskill, Malcolm (2005), «Witchfinders: A Seventeenth-Century English Tragedy», John Murray, ISBN 0719561205
  • Geis, Gilbert; Bunn Ivan (1997), «A Trial of Witches A Seventeenth–century Witchcraft Prosecution», Routledge, ISBN 0415171091
  • Notestein, Wallace (1911), «A History of Witchcraft In England from 1558 to 1718», American Historical Association 1911 (reissued 1965) New York Russell & Russell, ISBN 8240954829816
  • Robbins, Rossell Hope (1959), «The Encyclopedia of Witchcraft and Demonology», Peter Nevill, ISBN 0517362457 (for modern publication)
  • Russell, Jeffrey B (1981), «A History of Witchcraft», Thames & Hudson, ISBN 0500286340
  • Seth, Robert (1969), «Children Against Witches», Robert Hale Co., ISBN 709106033
  • Sharpe, James (2002), «The Lancaster witches in historical context», in Poole, Robert, «The Lancashire Witches: Histories and Stories», Manchester University Press, pp. 1–18, ISBN 978-0719062049
  • Thomas, Keith (1971), «Religion and the Decline of Magic — Studies in Popular Beliefs in Sixteenth and Seventeenth Century England», Penguin Books, ISBN 0140137440

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]