Паўль Крутцэн

Паўль Джозеф Крутцэн
нідэрл.: Paul Jozef Crutzen
Дата нараджэння	3 снежня 1933(1933-12-03)
Месца нараджэння	Амстэрдам, Нідэрланды
Дата смерці	28 студзеня 2021(2021-01-28) (87 гадоў)
Месца смерці	Майнц, Рэйнланд-Пфальц, Германія
Грамадзянства	Каралеўства Нідэрландаў
Род дзейнасці	хімік, інжынер, выкладчык універсітэта, кліматолаг, academic administrator, метэаролаг
Навуковая сфера	хімія
Месца працы	Утрэхцкі ўніверсітэт Тэхналагічны інстытут Джорджыі Майнцкі ўніверсітэт Іагана Гутэнберга абшчына Амстэрдам[d] Стакгольмскі ўніверсітэт Max Planck Institute for Chemistry[d]
Альма-матар	Оксфардскі ўніверсітэт
Навуковы кіраўнік	Bert Bolin[d]
Вядомы як	даследчык азонавага пласта атмасферы
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства Леапальдзіна Шведская каралеўская акадэмія навук Папская акадэмія навук Нацыянальная акадэмія навук ЗША Расійская акадэмія навук Еўрапейская акадэмія[d] Нідэрландская каралеўская акадэмія навук Нацыянальная акадэмія дэі Лінчэі Шведская каралеўская акадэмія інжынерных навук[d] Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Амерыканскае філасофскае таварыства
Узнагароды	Камандор ордэна Нідэрландскага льва Нобелеўская прэмія па хіміі (1995)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Паўль Джозеф Крутцэн (нідэрл.: Paul Jozef Crutzen; 3 снежня 1933, Амстэрдам, Нідэрланды — 28 студзеня 2021) — выбітны галандскі хімік, спецыяліст у хіміі атмасферы, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па хіміі (1995) за даследаванні азонавых дзірак у атмасферы. Асноўны напрамак яго даследаванняў — гэта хімія стратасферы і трапасферы і яе роля ў біягеахімічных цыклах і фарміраванні клімату. У цяперашні час працуе ў аддзеле хіміі атмасферы ў Інстытуце Макса Планка па хіміі (Майнц, Германія).

Крутцэн стаў адным з найбольш вядомых вучоных, якія вывучаюць глабальнае пацяпленне і прыцягнуў увагу да гэтай з’явы. Ён таксама з’яўляецца аўтарам тэорыі ядзернай зімы, верагоднага стану клімату Зямлі ў выпадку глабальнай ядзернай вайны. Крутцэн з’яўляецца актыўным прыхільнікам геаінжынерыі — канцэпцыі актыўнага ўмяшання ў прыроду з мэтай змены ўласцівасцей клімату, запавольваць або прадухіляць згубныя яго змены. У прыватнасці, падтрымлівае ідэю масіраванага выкіду розных аэразольных часціц (перш за ўсё двухвокісу серы) у зямную стратасферу для адлюстравання сонечнага выпраменьвання.

У 2000 годзе Крутцэн разам з Штормерам прапанавалі тэрмін «антрапацэн» для апісання сучаснай геалагічнай эпохі.

Літаратура

• Крутцэн Паўль // БЭ ў 18 тамах. Т.8, Мн., 1999, С.489

Спасылкі

• Аўтабіяграфія Паўля Крутцэна на сайце Нобелеўскага камітэта (англ.)