Касцюковіцкі раён
| Касцюковіцкі раён | |||||
|---|---|---|---|---|---|
|
|||||
| Краіна |
 Беларусь |
||||
| Уваходзіць у | Магілёўская вобласць | ||||
| Адміністрацыйны цэнтр | Касцюковічы | ||||
| Дата ўтварэння | 17 ліпеня 1924 | ||||
| Кіраўнік | Аляксандр Вячаслававіч Гарбачэўскі[d][1] | ||||
| Афіцыйныя мовы |
Родная мова: беларуская 73,39 %, руская 26,02 % Размаўляюць дома: беларуская 32,03 %, руская 67,46 %[2] |
||||
| Насельніцтва (2009) |
26 410 чал.[2] (8-е месца) | ||||
| Шчыльнасць | 17,68 чал./км² (9-е месца) | ||||
| Нацыянальны склад |
беларусы — 91,57 %, рускія — 6,75 %, украінцы — 1,19 %, іншыя — 0,49 %[2] |
||||
| Плошча |
1 493,84[3] (7-е месца) |
||||
| Вышыня над узроўнем мора |
183 м[4] | ||||
 |
|||||
| Афіцыйны сайт | |||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||
Касцюковіцкі раён — адміністрацыйная адзінка на ўсходзе Магілёўскай вобласці, мяжуе з Хоцімскім, Клімавіцкім, Краснапольскім раёнам Магілёўскай вобласці, з Суражскім, Гардзееўскім, Краснагорскім раёнамі Бранскай вобласці Расійскай Федэрацыі. Адміністрацыйны цэнтр — горад Касцюковічы.
Геаграфія
Плошча 1500 км². Тэрыторыя раёна размешчана на паўднёвым усходзе Аршанска-Магілёўскай раўніны. Паверхня хвалістая. Пераважаюць вышыні 160—180 м, вышэйшы пункт 190,6 м (на поўнач ад вёскі Пралетарскай). Карысныя выкапні: цэментная сыравіна (мел і мергель; Камунарскае радовішча мергеля), цагляная сыравіна, будаўнічыя пяскі, жвір, торф.
Глебы сельскагаспадарчых угоддзяў дзярнова-падзолістыя, дзярновыя і дзярнова-карбанатныя забалочаныя, тарфяна-балотныя і інш. Пад лясамі (сасновыя, бярозавыя, яловыя, дубовыя) 43 % тэрыторыі раёна; пад балотамі — 1 %. Сельскагаспадарчыя ўгоддзі займаюць 45 % тэрыторыі раёна.
Асноўныя рэкі — Беседзь з прытокамі Сураў, Жадунька (з Крупянкай і Крупняй), Дзеражня, Алешня, Чарняўка, Трасцянка, Зубр (з Грэбляй), Машоўка, Свінка.
Гісторыя
Раён утвораны 17 ліпеня 1924 г. У 1940 годзе ў раёне працавалі 4 МТС, 21 паштова-тэлеграфная станцыя, 11 ашчадных кас, гасцініца, 117 гандлёвых кропак, у тым ліку 98 крам, 8 прадпрыемстваў грамадскага харчавання, 100 агульнаадукацыйных школ, у якіх навучалася каля 15 тысяч вучняў, 57 клубных устаноў , 25 хат-чытальняў, 2 бальніцы на 106 ложкаў, 8 амбулаторый, 13 ФАПаў.
У гады Вялікай Айчыннай вайны Касцюкоўшчыне стала партызанскім краем. У лясах дыслацыравалася 4 партызанскія брыгады і 6 атрадаў. Нацыстамі было расстраляна, спалена і павешана 846 чалавек, 917 адпраўлена на катаргу, спалена 17 населеных пунктаў, разбураныя ўсе прамысловыя прадпрыемствы, калгасы, знішчаныя 58 школьных будынкаў, 12 медыцынскіх устаноў. Лёс Хатыні падзялілі вёскі Пань-Буда, Саматэвічы, Баравая.
У 1786 годзе расійскі генерал-маёр А. К. Меер падрыхтаваў «Апісанне Крычаўскага графства, або былога староства», дзе апісаў прыроду, побыт і культуру жыхароў сучасных Крычаўскага, Клімавіцкага , Хоцімскага, Касцюковіцкага і Краснапольскага раёнаў Беларусі. Рукапіс захоўваецца ў Казанскім універсітэце. Апублікавана са скарачэннямі Е. Р. Раманавым у «Магілёўскай даўніны», 1901, вып. 2.
Насельніцтва
Насельніцтва (на 01.01.2007 г.) складае 26,8 тыс.чалавек; гарадскога — 15,3 тыс. чалавек, сельскага — 11,5 тыс.чалавек. Асноўнае насельніцтва — беларусы (89,4 %), жывуць таксама рускія (8,3 %), украінцы (1,6 %) і іншыя (0,7 %). Усяго акрамя Касцюковічаў налічваецца 143 сельскіх населеных пунктаў. У раёне знаходзяцца сельсаветы Баранькаўскі, Беладуброўскі, Бялынкавічскі, Дзямідавічскі, Забычаньскі, Пралетарскі, Селецкі (цэнтр — вёска Сялецкае).
Транспарт
Праз раён праходзяць чыгунка Орша — Унеча, аўтамабільныя дарогі на Клімавічы, Краснаполле, Хоцімск, Чэрыкаў, Сураж, а таксама нафтаправод Унеча — Полацк (частка нафтаправода «Дружба»).
Памятныя мясціны
- Царква Свята-Пакроўская (1863) у вёсцы Гаўрыленка,
- Царква (канец XIX стагоддзя) у вёсцы Забычанне,
- Царква (канец XIX стагоддзя) у вёсцы Канічы,
- Касцёл (канец XIX стагоддзя) у вёсцы Канічы,
- Свята-Троіцкая царква (1842) у вёсцы Саматэвічы.
Вядомыя асобы
- Ф. М. Аўхачоў (1909, Машавое — 1993), Герой Савецкага Саюза
- Міхаіл Мікалаевіч Бадзяка, беларускі вучоны ў галіне металазнаўства
- Аляксандр Нічыпаравіч Варанцоў, Герой Савецкага Саюза
- Аляксандр Кузьміч Галавінскі, прадстаўнік урада БНР ва Украіне
- Рыгор Канстанцінавіч Ігнаценка, беларускі пісьменнік.
- Аркадзь Куляшоў (нарадзіўся ў в. Саматэвічы), народны паэт БССР
- Алесь (Аляксандр Уладзіміравіч) Пісьмянкоў нарадзіўся 25 лютага 1957, в. Бялынкавічы, паводле іншых звестак в. Іванаўка, беларускі паэт, эсэіст.
- Уладзімір Антонавіч Скугар (1914, вёска Жабыкі — 2006), ваенны лётчык, Герой Савецкага Саюза
- Іван Іванавіч Ціцянкоў, беларускі палітычны і дзяржаўны дзеяч
- Іван Чыгрынаў, народны пісьменнік Беларусі (нарадзіўся ў вёсцы Вялікі Бор)
Зноскі
- ↑ http://kostukovichi.gov.by/vlast/raiispolkom
- ↑ а б в Вынікі перапісу 2009 года
- ↑ «Дзяржаўны зямельны кадастр Рэспублікі Беларусь» (па стане на 1 студзеня 2011 г.)
- ↑ GeoNames — 2005. Праверана 9 ліпеня 2017.
Літаратура
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 8: Канто — Кулі / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 8. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0144-3 (т. 8).
