Растоў-на-Доне

Горад Растоў-на-Доне руск.: Ростов-на-Дону Герб Сцяг Сабор Нараджэння Найсвяцейшай Багародзіцы, дзяржаўны банк, Растоўскі дзяржаўны ўніверсітэт шляхоў зносін, гарадскі савет, помнік А. С. Пушкіну, стэла «Горад воінскай славы» Сабор Нараджэння Найсвяцейшай Багародзіцы, дзяржаўны банк, Растоўскі дзяржаўны ўніверсітэт шляхоў зносін, гарадскі савет, помнік А. С. Пушкіну, стэла «Горад воінскай славы» Краіна Расія Статус абласны цэнтр Рэгіён Растоўская вобласць Каардынаты 47°14′26″ пн. ш. 39°42′38″ у. д. Унутранае дзяленне 8 гарадскіх раёнаў Кіраўнік Міхаіл Чарнышоў Заснаваны 1749 Першая згадка 1749 Горад з 1807 Плошча 348.5 км² Вышыня цэнтра 50 м Водныя аб’екты Дон Афіцыйная мова руская мова Насельніцтва 1 115 000 чалавек (2015) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код 863 Паштовыя індэксы 344000-344999 Аўтамабільны код 61, 161 Афіцыйны сайт rostov-gorod.ru (руск.) Растоў-на-Доне на карце Расіі ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Растоў-на-Доне (руск.: Ростов-на-Дону) — горад у Расіі, адміністрацыйны цэнтр Растоўскай вобласці, цэнтр Паўднёвай федэральнай акругі, Горад воінскай славы. У горадзе знаходзіцца штаб 4-й арміі ВПС і СПА Расіі. Насельніцтва 1 115 000 чалавек (2015). Заснаваны ў 1749 годзе.

Цэнтр горада Растова-на-Доне знаходзіцца за 1076 км (па дарогах на 2006 год) на паўднёва-паўднёва-усход ад Масквы. Размешчаны на паўднёвым усходзе Усходне-Еўрапейскай раўніны, у асноўным на правым беразе ракі Дон, за 46 км ад яе ўпадзення ў Азоўскае мора. Паўднёва-заходнія ўскраіны горада прымыкаюць да дэльты ракі Дон.

Клімат умерана кантынентальны. Зіма мяккая; сярэдняя тэмпература студзеня −4.6 °C. Лета спякотнае, працяглае, з перавагай сонечнага надвор'я; сярэдняя тэмпература ліпеня 23 °C. Ападкаў каля 500 мм у год.

Гісторыя

Растоў-на-Доне. 19 стагоддзе

На месцы сучаснага горада ў 1749 годзе былі заснаваны Цемярніцкая мытня і порт; у 1761 годзе заснавана крэпасць, названая Растоўскай у гонар мітрапаліта Дзмітрыя Растоўскага. Населены пункт пры гэтай крэпасці ператвораны ў горад у 1796 годзе; атрымаў назву Растоў-на-Доне. З 1797 годзе павятовы горад Наварасійскай, з 1802 — Екацярынаслаўскай губерні. З сярэдзіны 19 стагоддзя пачаўся рост прамысловасці. У 1853 годзе была адкрыта тытунёвая фабрыка, у 1857 годзе — буйны чугунаплавільны завод, у 1870 годзе — папяровая фабрыка. У 1870-я гады злучаны чыгункай з Харкавам, Варонежам і Уладзікаўказам. У 1888 годзе ўключаны ў склад Вобласць Войска Данскога. З 1924 года — цэнтр Паўночна-Каўказскага і з 1934 года Азова-Чарнаморскага краёў, з 1937 года — Растоўскай вобласці. У перыяд Вялікай Айчыннай вайны Растоў-на-Доне быў двойчы захоплены нямецкімі войскамі (21-29 лістапада 1941, 27 ліпеня 1942 — 14 лютага 1943).

Эканоміка

Буйнейшыя прамысловыя прадпрыемствы: Ростсельмаш — буйнейшы вытворца самаходных збожжапрыбіральных і кормаўборачных камбайнаў Расіі, Эмпілс — адзін з буйнейшых у Расіі вытворцаў ЛКМ, Раствертал — вырабляе верталёты Мі-24, Мі-26, Мі-28, Мі-35, Данскі тытунь — адзін з буйнейшых у Расіі вытворцаў цыгарэт, Гарызонт — галоўны вытворца навігацыйных радыёлакацыённых станцый для грамадзянскага і вайсковага флатоў, ГПЗ-10 — вытворчасць падшыпнікаў, Залаты Колас — вытворца кандытарскіх вырабаў, Легмаш — вытворца абсталявання для лёгкай прамысловасці, Ростпрадмаш — вытворца абсталявання для харчасмакавай прамысловасці, Атланціс Пак — вытворчасць штучнай каўбаснай абалонкі і інш.

Вядомыя ўраджэнцы

• Леанід Васілевіч Аляксееў (1921—2008) — савецкі і рускі археолаг і гісторык.
• Юрый Абрамавіч Башмет (н. 1953) — расійскі альтыст, дырыжор, педагог.
• Канстанцін Мікалаевіч Лаўраненка (н. 1961) — расійскі акцёр тэатра і кіно.
• Дзяніс Аляксандравіч Чакалаў (н. 1975) — расійскі пісьменнік-фантаст.
• Ксенія Кірылаўна Хачатранц (нар. 1938) — беларускі архітэктар і тэарэтык архітэктуры.

Адукацыя і культура

• Палац культуры чыгуначнікаў
• Растоўскі дзяржаўны ўніверсітэт (1915-2006)
• Музей касманаўтыкі

Славутасці

• Аляксандраўская калона
• Армянскія могілкі
• Будынак гандлёвай школы
• Будынак Чэхава
• Даходны дом Тэр-Абрамяна
• Клуб прыказчыкаў
• Дабравешчанская грэчаская царква
• Дом Саветаў
• Дом Урангеля
• Дон-плаза
• Жылы дом Мікалая Паніна
• Зялёны тэатр
• Набярэжная ракі Дон
• Парк імя 1 Мая
• Паўночныя могілкі
• Помнік А. С. Пушкіну
• Помнік вадаправоду
• Помнік героям Першай сусветнай вайны
• Помнік настаўніцы
• Помнік першакласніку
• Помнік Уладзіміру Высоцкаму
• Помнік Сцяпану Разіну
• Растоўская тэлевежа
• Станцыя Растоў-Галоўны
• Шчэпкінскі лес

Спорт

• Палац спорту
• ФК Растоў

Панарама

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 13: Праміле — Рэлаксін / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 13. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0216-4 (т. 13).