Ёзеф Габчык

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Ёзеф Габчык
славацк.: Jozef Gabčík
Дата нараджэння 7 красавіка 1912(1912-04-07)[1][2]
Месца нараджэння
Дата смерці 18 чэрвеня 1942(1942-06-18)[3][4][…] (30 гадоў)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Прыналежнасць  Чэхаславакія (Чэхаславацкая армія і Чэхаславацкая армія ў выгнанні)
 Францыя (Французскі замежны легіён)
Род войскаў пяхота, парашутыст, агент спецпрызначэння
Аўтограф Выява аўтографа
Званне капітан пяхоты (пасмяротна)
Часць

  • Сцяг Чэхіі 14-ы пяхотны полк
  • Сцяг Францыі 1-ы полк Французскага замежнага легіёна
  • Сцяг Чэхіі кулямётны ўзвод 1-га пяхотнага палка Чэхаславацкай арміі ў Францыі
Бітвы/войны
Узнагароды і званні
Залатая зорка чэхаславацкага ваеннага ордэна «За свабоду»
Залатая зорка чэхаславацкага ваеннага ордэна «За свабоду»
Узнагароджаныя двума чэхаславацкімі Ваеннымі крыжамі 1939
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ё́зеф Га́бчык (славацк.: Jozef Gabčík, 8 красавіка 1912, Полуўссе, Славакія — 18 чэрвеня 1942, Прага, Чэхія) — ротмістр чэхаславацкай арміі, удзельнік аперацыі «Антрапоід», накіраванай на ліквідацыю пратэктара Багеміі і Маравіі Райнгарда Гайдрыха, нацыянальны герой Чэхаславацкай Сацыялістычнай Рэспублікі.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся ў славацкай частцы Аўстра-Венгерскай імперыі, якая ўвайшла ва ўтвораную ў 1918 годзе Чэхаславакію. У 1920-х гадах спачатку ў Косцельцах-над-Влтавай навучаўся на каваля, потым вучыўся на гадзіншчыка. У 1927 наведваў гандлёвае вучылішча ў найбліжэйшым горадзе Ковараў.

Да 1939 года працаваў рабочым на хімічным заводзе ў Жыліне. 4 чэрвеня 1939 нелегальна перайшоў мяжу з Польшчай, а затым пераехаў у Францыю, дзе ўступіў у Замежны легіён. У ліпені быў пасланы ваяваць у Францыю, пасля паражэння эвакуіраваўся ў Вялікабрытанію, дзе ўступіў у Чэхаславацкія ваенныя сілы за мяжой, арганізаваныя прэзідэнтам у выгнанні Эдвардам Бенешам. У замку Колмандэлей у графстве Чэшыр прайшоў дэсантную падрыхтоўку.

Разам з Янам Кубішам, з якім ён пазнаёміўся яшчэ ў Польшчы, падаў заяўку ў брытанскае Упраўленне спецыяльных аперацый. Абодвух адабралі для правядзення аперацыі «Антрапоід», падрыхтаванай 2-м аддзелам чэхаславацкай разведкі пад агульным кіраваннем Францішка Моравіца. Тым самым яны павінны былі заклікаць чэхаў да непадпарадкавання нацыстам. У ноч з 28 на 29 снежня 1941 абодва яны былі дэсантаваны над Чэхіяй. Спачатку яны правялі акцыю сабатажу ў Пльзені, а затым у 27 мая 1942 здзейснілі замах на Райнгарда Гайдрыха, які памёр ад ран 4 чэрвеня.

Пасля замаху разам з іншымі ўдзельнікамі Супраціўлення Габчык схаваўся ў крыпце праваслаўнай царквы Св. Кірыла і Мяфодзія ў Празе, пакуль яны не былі выдадзены здраднікам Каралам Чурдам. 18 чэрвеня немцы акружылі царкву і пачалі штурм, абаронцы мужна і адчайна абараняліся на працягу некалькіх гадзін. 7 патрыётаў-чэхаславакаў — Ёзеф Габчык, Яраслаў Шварц, Ян Грубы, Ёзеф Валчык, Адальф Опалка, Ёзеф Бублік, Ян Кубіш — трымаліся супраць некалькіх сотняў эсэсаўцаў, гестапа і паліцыі. Калі становішча стала безнадзейным (немцы сталі затапляць склеп царквы, а боепрыпасы сканчаліся), усе абаронцы царквы, акрамя цяжкапараненага Кубіша, скончылі жыццё самагубствам. Кубіш памёр пазней ад ран.

Памяць[правіць | правіць зыходнік]

Пасля вайны яны сталі нацыянальнымі героямі Чэхаславакіі. Імем Габчыка названы адзін з раёнаў у паўднёвай Славакіі, яго імя носіць вуліца ў Браціславе і вуліца недалёка ад месца замаху.

Зрашэчанае кулямі акно царквы Кірыла і Мяфодзія ў Празе, дзе загінулі Ёзеф Габчык і яго таварышы
Помнік сямі героям у крыпце царквы з эпітафіяй: «Засталіся вернымі».

Зноскі

  1. https://zurnal.pravda.sk/neznama-historia/clanok/548445-kedy-sa-narodil-jozef-gabcik/
  2. The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.
  3. Czech National Authority Database Праверана 23 лістапада 2019.
  4. а б Kmoch P. Boj v kostele v Resslově uliciÚstav pro studium totalitních režimů, 2016. — вып. 2/2016. — С. 38. — ISSN 1802-8241 Праверана 12 чэрвеня 2020.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]