Ёзеф Габчык

Ёзеф Габчык
славацк.: Jozef Gabčík
Дата нараджэння	7 красавіка 1912(1912-04-07)
Месца нараджэння	Poluvsie[d], Каралеўства Венгрыя, Аўстра-Венгрыя
Дата смерці	18 чэрвеня 1942(1942-06-18)[…] (30 гадоў)
Месца смерці	Ss. Cyril and Methodius Cathedral[d], Пратэктарат Багеміі і Маравіі
Месца пахавання	Ďáblice cemetery[d]
Грамадзянства	Чэхаславакія
Прыналежнасць	Чэхаславакія (Чэхаславацкая армія і Чэхаславацкая армія ў выгнанні) Францыя (Французскі замежны легіён)
Род войскаў	пяхота, парашутыст, агент спецпрызначэння
Гады службы	1932-1937, 1939-1942
Званне	капітан пяхоты (пасмяротна)
Часць	14-ы пяхотны полк 1-ы полк Французскага замежнага легіёна кулямётны ўзвод 1-га пяхотнага палка Чэхаславацкай арміі ў Францыі
Бітвы/войны	Другая сусветная вайна: Французская кампанія Аперацыя «Антрапоід» Бой у саборы Святых Кірыла і Мяфодзія
Узнагароды і званні	Залатая зорка чэхаславацкага ваеннага ордэна «За свабоду»
Аўтограф
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ё́зеф Га́бчык (славацк.: Jozef Gabčík, 8 красавіка 1912, Полуўссе, Славакія — 18 чэрвеня 1942, Прага, Чэхія) — ротмістр чэхаславацкай арміі, удзельнік аперацыі «Антрапоід», накіраванай на ліквідацыю пратэктара Багеміі і Маравіі Райнгарда Гайдрыха, нацыянальны герой Чэхаславацкай Сацыялістычнай Рэспублікі.

Біяграфія

Нарадзіўся ў славацкай частцы Аўстра-Венгерскай імперыі, якая ўвайшла ва ўтвораную ў 1918 годзе Чэхаславакію. У 1920-х гадах спачатку ў Косцельцах-над-Влтавай навучаўся на каваля, потым вучыўся на гадзіншчыка. У 1927 наведваў гандлёвае вучылішча ў найбліжэйшым горадзе Ковараў.

Да 1939 года працаваў рабочым на хімічным заводзе ў Жыліне. 4 чэрвеня 1939 нелегальна перайшоў мяжу з Польшчай, а затым пераехаў у Францыю, дзе ўступіў у Замежны легіён. У ліпені быў пасланы ваяваць у Францыю, пасля паражэння эвакуіраваўся ў Вялікабрытанію, дзе ўступіў у Чэхаславацкія ваенныя сілы за мяжой, арганізаваныя прэзідэнтам у выгнанні Эдвардам Бенешам. У замку Колмандэлей у графстве Чэшыр прайшоў дэсантную падрыхтоўку.

Разам з Янам Кубішам, з якім ён пазнаёміўся яшчэ ў Польшчы, падаў заяўку ў брытанскае Упраўленне спецыяльных аперацый. Абодвух адабралі для правядзення аперацыі «Антрапоід», падрыхтаванай 2-м аддзелам чэхаславацкай разведкі пад агульным кіраваннем Францішка Моравіца. Тым самым яны павінны былі заклікаць чэхаў да непадпарадкавання нацыстам. У ноч з 28 на 29 снежня 1941 абодва яны былі дэсантаваны над Чэхіяй. Спачатку яны правялі акцыю сабатажу ў Пльзені, а затым у 27 мая 1942 здзейснілі замах на Райнгарда Гайдрыха, які памёр ад ран 4 чэрвеня.

Пасля замаху разам з іншымі ўдзельнікамі Супраціўлення Габчык схаваўся ў крыпце праваслаўнай царквы Св. Кірыла і Мяфодзія ў Празе, пакуль яны не былі выдадзены здраднікам Каралам Чурдам. 18 чэрвеня немцы акружылі царкву і пачалі штурм, абаронцы мужна і адчайна абараняліся на працягу некалькіх гадзін. 7 патрыётаў-чэхаславакаў — Ёзеф Габчык, Яраслаў Шварц, Ян Грубы, Ёзеф Валчык, Адальф Опалка, Ёзеф Бублік, Ян Кубіш — трымаліся супраць некалькіх сотняў эсэсаўцаў, гестапа і паліцыі. Калі становішча стала безнадзейным (немцы сталі затапляць склеп царквы, а боепрыпасы сканчаліся), усе абаронцы царквы, акрамя цяжкапараненага Кубіша, скончылі жыццё самагубствам. Кубіш памёр пазней ад ран.

Памяць

Пасля вайны яны сталі нацыянальнымі героямі Чэхаславакіі. Імем Габчыка названы адзін з раёнаў у паўднёвай Славакіі, яго імя носіць вуліца ў Браціславе і вуліца недалёка ад месца замаху.

Зрашэчанае кулямі акно царквы Кірыла і Мяфодзія ў Празе, дзе загінулі Ёзеф Габчык і яго таварышы

Помнік сямі героям у крыпце царквы з эпітафіяй: «Засталіся вернымі».

Літаратура

• Burian, Michal et al. Assassination. Operation Arthropoid, 1941-1942. — Prague: Ministry of Defence of the Czech Republic - AVIS, 2002. — P. 14. — 94 p. — ISBN 8072781588.
• REICHL, Martin. Cesty osudu. Cheb : Svět křídel, 2004. ISBN 80-86808-04-1.
• ČERNÝ, Karel. Muži z londýnského vydání. [s.l.] : Nakladatelství Průžová Jitka, 2007. ISBN 9788023988598.
• VARSÍK, Milan. Kto ste, Jozef Gabčík?. Bratislava : Mladé letá, 1973.