Іаана I Наварская

Жанна I Наварская
фр.: Jeanne I de Navarre
Каралева Францыі 5 кастрычніка 1285 — 4 красавіка 1305
Папярэднік	Марыя Брабанцкая
Пераемнік	Маргарыта Бургундская
Каралева Навары 22 ліпеня 1274 — 4 красавіка 1305
Папярэднік	Генрых I Тоўсты
Пераемнік	Людовік I
Графіня Шампані 22 ліпеня 1274 — 4 красавіка 1305
Папярэднік	Генрых I Тоўсты
Пераемнік	Людовік I
Нараджэнне	14 студзеня 1273 Бар-сюр-Сен[d], дэпартамент Об, рэгіён Шампань — Ардэны, Францыя
Смерць	2 красавіка 1305 (32 гады) Венсен, акруга Нажан-сюр-Марн[d], дэпартамент Сена, Францыя
Месца пахавання	Абацтва Сен-Дэні
Род	Дом Блуа-Шампань
Бацька	Генрых I Тоўсты
Маці	Бланка д'Артуа
Муж	Філіп IV Прыгожы
Дзеці	Людовік X, Філіп V Высокі, Карл IV Прыгожы, Ізабела Французская[d] і Robert of France[d]
Веравызнанне	хрысціянства і каталіцтва
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Жанна (Хуанна) I Наварская (фр.: Jeanne I de Navarre, 17 красавіка 1271, Бар-сюр-Сен, Об, Шампань — 4 красавіка 1305, Венсен, Францыя), прынцэса з Шампаньскага дому, кіруючая каралева Навары з 1274 года, дачка і спадчынніца Генрыха I Наварскага і каралева Францыі з 1285 як жонка Філіпа IV Прыгожага.

Біяграфія

У 1274 годзе памёр бацька Жанны Генрых I (кароль Навары). Акрамя Жанны, у караля не засталося законных дзяцей, а паколькі дагэтуль у жывых ужо не было нікога з прамых нашчадкаў па мужчынскай лініі шампанскай дынастыі, якая кіравала Наварай з 1234, Жанна была абвешчана графіняй Шампані і каралевай Навары. Рэгентам краіны пры малалетняй каралеве стала яе маці Бланка д'Артуа. Новай каралеве і яе маці прыйшлося абараняць сваю маёмасць ад замахаў розных замежных дзяржаў, якія маглі лёгка захапіць багатыя ўладанні ў Шампані і Навары. Гэта вымусіла Бланку звярнуцца за падтрымкай да французскага караля Філіпа III. 6 жніўня 1284 трынаццацігадовая Жанна выйшла замуж за спадчынніка французскай кароны Філіпа, які праз год стаў каралём Філіпам IV. Гэта шлюб даў магчымасць далучыць да каралеўскага дамена Шампань, а таксама прывёў да першага аб'яднання Францыі і Навары ў рамках асабістай уніі (да 1328 года). З 1285 года каралева Францыі. У 1304 годзе заснавала ў Парыжы Наварскую калегію. Яна накіравала армію супраць графа дэ Бар, які падняў паўстанне супраць яе, як графіні Шампані.

Жанна Наварская памерла пры загадкавых акалічнасцях на 35-м годзе жыцці 4 красавіка 1305 падчас родаў, і некаторыя летапісцы лічылі, вінаватым у яе смерці Філіпа IV. Трое выжылых сыноў паслядоўна займалі прастол Францыі, а адзіная выжылая дачка стала каралевай Англіі. Пасля яе смерці ў 1305 годзе ў Навары яе спадчыннікам стаў старэйшы сын Людовік, будучы Людовік X, кароль Францыі. А Шампань апынулася далучана да дамена караля Францыі.

Сям'я і дзеці

Была замужам з 16 жніўня 1284 за Філіпам IV (1268—29 лістапада 1314), каралём Францыі. Гэта шлюб даў магчымасць далучыць да каралеўскага дамену Шампань, а таксама прывёў да першага аб'яднання Францыі і Навары ў рамках асабістай уніі (да 1328 года).

У гэтым шлюбе нарадзіліся:

• Маргарыта (1288 — 6 снежня 1312)
• Людовік X (4 кастрычніка 1289 — 5 чэрвеня 1316), кароль Францыі (з 1314) і Навары (з 1307)
• Бланка (1290—1294)
• Філіп V (17 лістапада 1291 — 3 студзеня 1322), кароль Францыі і Навары (з 1316)
• Ізабела (1292 — 27 жніўня 1358), жонка з 25 студзеня 1308 г. англійскага караля Эдуарда II і маці Эдуарда III. Ад Ізабелы паходзяць прэтэнзіі Плантагенетаў на французскую карону, якія паслужылі прыназоўнікам да пачатку Стагадовай вайны.
• Карл IV (18 чэрвеня 1294 — 1 лютага 1328), кароль Францыі і Навары (з 1322)
• Роберт (1297 — жнівень 1308)

Літаратура

• Doherty, P.C. Isabella and the Strange Death of Edward II

Пры напісанні артыкула выкарыстаны матэрыял з Энцыклапедычнага слоўніка Бракгаўза і Эфрона (1890—1907).

Дынастыя Дом дэ Блуа-Шампань
Папярэднік Генрых III Шампанскі	каралева Навары сумесна з Філіпам I Графіня Шампані 1274—1305	Пераемнік Людовік I
Папярэднік Марыя Брабанцкая	Каралева Францыі 1285—1305	ПераемнікМаргарыта Бургундская