Яанна Хмялеўская

Яанна Хмялеўская
Joanna Chmielewska
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	Ірэна Барбара Яанна Кюн
Псеўданімы	Яанна Хмялеўская
Дата нараджэння	2 красавіка 1932(1932-04-02)[…]
Месца нараджэння	Варшава, Польшча
Дата смерці	7 кастрычніка 2013(2013-10-07) (81 год)
Месца смерці	Варшава, Мазавецкае ваяводства, Польшча
Пахаванне	Старыя Павонзкі
Грамадзянства	Польшча
Альма-матар	факультэт архітэктуры Варшаўскай палітэхнікі[d]
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	архітэктарка, пісьменніца, дзіцячая пісьменніца, дызайнер касцюмаў
Гады творчасці	з 1964
Жанр	Іранічны дэтэктыў
Мова твораў	польская
Прэміі	Прэмія Старшыні Савета Міністраў (1989), прэмія «АТ ЭМПіК» (2000, 2001)
Узнагароды
chmielewska.pl
Цытаты ў Вікіцытатніку

Яа́нна Хмяле́ўская (польск.: Joanna Chmielewska), народжаная Ірэна Барбара Яанна Кюн (польск.: Irena Barbara Joanna Kühn) (2 красавіка 1932 — 7 кастрычніка 2013) — вядомая польская пісьменніца, аўтар іранічных дэтэктываў і заснавальніца гэтага жанра для беларускіх чытачоў.

Біяграфія

Яанна Хмялеўская нарадзілася 2 красавіка 1932 года ў Варшаве ў сям'і дырэктара банка. Выхаваннем Яанны займаліся жанчыны — маці, бабка і дзве цёткі, Тэрэса і Люцына. Асабліва моцны ўплыў на Яанну аказала яе цётка Люцына, журналістка. Яна перадала пляменніцы масу карысных ведаў, у прыватнасці, займалася з ёй французскай мовай. З-за акупацыі Яанна была вымушана кінуць школу. Спачатку школьнымі прадметамі з ёй займалася ўсё тая ж цётка Люцына, а пасля, у 1943 годзе, Хмялеўскую аддалі ў інтэрнат пры манастыры Уваскрасення Гасподняга ў Варшаве. Па заканчэнні гімназіі, ужо ў пасляваеннай Польшчы, Хмялеўская паступіла ў Архітэктурную акадэмію. Вялікім архітэктарам яна сябе ніколі не лічыла. Аднойчы, будучы ў Францыі, яна ўбачыла невялікую капліцу ў Арлі і зразумела: такога ёй ніколі не стварыць. Хмялеўская пакінула сваю прафесію і з тых часоў зарабляе пісьменніцкай працай: першы раман «Клін клінам» выйшаў у 1964, а на сённяшні дзень у пісьменніцы за плячыма 60 кніг — дэтэктыўных раманаў і кніг публіцыстычнага характару, уключаючы «Аўтабіяграфію» ў сямі частках.

Яанна Хмялеўская — уладальніца шматлікіх літаратурных прэмій, у тым ліку Прэміі Старшыні Савета Міністраў за творчасць для дзяцей і юнацтва (1989), двухразовы лаўрэат прэміі «АТ ЭМПіК» (найбуйнейшая ў Польшчы сетка продажу медыя-носьбітаў) (2000, 2001).

Хмялеўская выдатна гуляе ў карты: яна сцвярджае, што навучылася гуляць у карты раней, чым гаварыць. Яе хобі — брыдж, скачкі, калекцыяніраванне бурштыну і марак, выраб пацерак з ракавінак, варажба на картах, складанне кампазіцый з сухіх траў. Пані Яанна ўмее таксама страляць, вышываць і вадзіць машыну. Любіць катоў.

Асабістае жыццё

Замуж Хмялеўская выйшла першы раз у 18 гадоў за хлопца па імені Станіслаў, які быў старэйшы за яе на тры гады. У гэтым шлюбе ў яе нарадзілася два сыны — Ежы (нар. у 1951) і Роберт (нар. у 1956). Ежы адвучыўся ва ўніверсітэце радыё і электронікі ў Варшаве, пасля з'ехаў у Алжыр на заробкі. Вярнуўшыся ў Польшчу — адзін час займаўся развядзеннем шампіньёнаў у цяпліцах, у чым яму ахвотна дапамагала пані Яана (пачынаючы ад падбору будаўніка цяпліц да збораў прадукцыі). Пасля многіх гадоў шлюбу ён развёўся і жаніўся зноў на дзяўчыне, якая была значна маладзей яго. Ад першага шлюбу мае дачку Караліну.

Другі сын пані Яаны, Роберт, таксама ад'язджаў на заробкі ў Алжыр. Два разы быў жанаты, пасля чаго разам з другой жонкай і дачкой з'ехаў у Канаду і застаўся там жыць. Дачка Моніка нарадзілася ў другім шлюбе. Моніка мае адукацыю ў сферы IT, выйшла замуж за аднакурсніка, жыве ў Таронце. Часта разам з бабуляй (пані Яанай) падарожнічае па Францыі або гасцюе ў яе доме ў Польшчы.

Пані Яна вельмі любіць адпачываць у Францыі — на ўзбярэжжы Брэтані ў водалячэбніцах.

Творчасць

• 1964 Klin
• 1966 Wszyscy jesteśmy podejrzani
• 1969 Krokodyl z Kraju Karoliny
• 1972 Całe zdanie nieboszczyka
• 1973 Lesio
• 1974 Zwyczajne życie
• 1974 Wszystko czerwone
• 1975 Romans wszechczasów[9]
• 1976 Większy kawałek świata
• 1976 Boczne Drogi
• 1977 Upiorny legat
• 1979 Studnie przodków
• 1979 Nawiedzony dom
• 1981 Wielkie zasługi
• 1983 Duch
• 1988 Skarby
• 1989 Szajka bez końca
• 1990 Dzikie białko
• 1991 2/3 sukcesu
• 1992 Wyścigi
• 1992 Ślepe szczęście
• 1993 Tajemnica
• 1993 Wszelki wypadek
• 1993 Drugi wątek
• 1993 Florencja, córka Diabła
• 1993 Zbieg okoliczności
• 1993 Autobiografia, tom 1 — Dzieciństwo
• 1994 Jeden kierunek ruchu
• 1994 Autobiografia, tom 2 — Pierwsza młodość
• 1994 Autobiografia, tom 3 — Druga młodość
• 1994 Autobiografia, tom 4 — Trzecia młodość
• 1994 Autobiografia, Wieczna młodość — aneks do wszystkich pozostałych (w 2000 r. ukazał się jako tom 5 — Wtórna młodość)
• 1995 Lądowanie w Garwolinie
• 1996 Duża polka
• 1996 Dwie głowy i jedna noga
• 1996 Wielki diament, tom 1
• 1996 Wielki diament, tom 2
• 1997 Hazard
• 1997 Krowa niebiańska
• 1998 Harpie
• 1998 Złota mucha
• 1999 Depozyt
• 1999 Najstarsza prawnuczka
• 2000 Przeklęta bariera
• 2000 Książka poniekąd kucharska
• 2000 Autobiografia, tom 5 — Wtórna młodość
• 2001 Trudny trup
• 2002 (Nie)boszczyk mąż
• 2002 Pech
• 2003 Babski motyw
• 2003 Bułgarski bloczek
• 2004 Kocie worki
• 2005 Mnie zabić
• 2005 Zapalniczka w antologii Trupy Polskie
• 2006 Krętka Blada
• 2006 Autobiografia, tom 6 — Stare próchno
• 2007 Zapalniczka (Rozwinięcie opowiadania Zapalniczka, wydanego w 2005 roku w zbiorze opowiadań Trupy Polskie)
• 2007 Rzeź bezkręgowców
• 2008 Autobiografia, tom 7 — Okropności
• 2009 Porwanie
• 2010 Byczki w pomidorach
• 2011 Gwałt
• 1994 Pafnucy
• 2003 Las Pafnucego
• 1996 Jak wytrzymać z mężczyzną
• 1996 Jak wytrzymać ze współczesną kobietą
• 2001 Jak wytrzymać ze sobą nawzajem
• 2005 Przeciwko babom!
• 2007 Traktat o odchudzaniu