Іаган Себасцьян Бах

Іаган Себасцьян Бах Johann Sebastian Bach
Асноўная інфармацыя
Дата нараджэння	21 (31) сакавіка 1685
Месца нараджэння	Айзенах, Саксен-Айзенах[d]
Дата смерці	28 ліпеня 1750(1750-07-28)[…] (65 гадоў)
Месца смерці	Лейпцыг, Курфюрства Саксонія, Свяшчэнная Рымская імперыя
Месца пахавання	Царква Святога Фамы[d]
Краіна	Свяшчэнная Рымская імперыя
Бацька:	Іаган Амброзій Бах[d]
Маці:	Марыя Элізабет Лемерхірт[d]
Жонка:	Ганна Магдалена Бах[d] і Марыя Барбара Бах[d]
Дзеці:	Вільгельм Фрыдэман Бах[d], Карл Філіп Эмануіл Бах, Іаган Хрысціян Бах[d], Іаган Готфрыд Бернгард Бах[d], Іаган Крыстоф Фрыдрых Бах[d], Готфрыд Генрых Бах[d], Катарына Даратэя Бах[d], Элізабет Юліяна Фрыдэрыка Бах[d], Марыя Сафія Бах[d], Іаган Крыстоф Бах[d], Леапольд Аўгуст Бах[d], Крысціяна Сафія Энрыета Бах[d], Рэгіна Сузана Бах[d], Іагана Караліна Бах[d], Крысціяна Даратэя Бах[d], Крысціяна Бенедыкта Бах[d], Рэгіна Іагана Бах[d], Іаган Аўгуст Абрагам Бах[d], Эрнест Андрэас Бах[d] і Крысціян Готліб Бах[d]
Альма-матар	школа св. Міхаэля[d]
Месца працы	Іаган Эрнст III Саксен-Веймарскі[d] царква Баха ў Арнштаце[d] царква Святога Власія ў Мюльгаўзене[d] Леапольд Ангальт-Кётэнскі[d] школа Святога Фамы[d] Аўгуст Саксонскі
Музычная дзейнасць
Прафесіі	кампазітар
Гады актыўнасці	1710—1750
Інструменты	арган, клавесін, скрыпка і альт
Жанры	музыка барока
Аўтограф
Творы ў Вікікрыніцах
Выявы на Вікісховішчы
Цытаты ў Вікіцытатніку

Іага́н Себасцья́н Бах (ням.: Jóhann Sebástian Bach; 21 сакавіка 1685, Айзенах, Саксен-Айзенах — 28 ліпеня 1750, Лейпцыг, Саксонія) — сусветна вядомы нямецкі кампазітар, выканаўца-арганіст і педагог, прадстаўнік эпохі барока. Лічыцца адным з найвялікшых кампазітараў свету, яго імя рэгулярна згадваецца ў пераліках найбольш вядомых кампазітараў свету. За сваё жыццё Бах напісаў больш за 1000 твораў. У яго творчасці прадстаўлены ўсе значныя жанры таго часу, апроч оперы; ён абагульніў дасягненні музычнага мастацтва перыяду барока. Бах — майстар поліфаніі. Пасля смерці Баха яго музыка выйшла з моды, але ў XIX стагоддзі, дзякуючы Мендэльсону, яе адкрылі зноў. Творчасць Баха моцна паўплывала на музыку наступных кампазітараў, у тым ліку XX стагоддзя. Педагагічнымі творамі Баха карыстаюцца і цяпер.

Біяграфія

Іаган Себасцьян Бах быў малодшым, восьмым дзіцем у сям’і музыканта Іагана Амброзіуса Баха і Элізабет Лемерхірт. Род Бахаў вядомы сваімі музыкантамі з пачатку XVI стагоддзя: многія продкі Іагана Себасцьяна былі прафесійнымі музыкантамі. У гэты перыяд Царква, мясцовыя ўлады і арыстакратычныя кругі падтрымлівалі музыкантаў, асабліва ў Цюрынгіі і Саксоніі. Бацька Баха жыў і працаваў у Айзенаху. Тым часам горад налічваў каля 6000 жыхароў. Праца Іагана Амброзіуса ўключала арганізацыю свецкіх канцэртаў і выкананне царкоўнай музыкі. Ад бацькі малы Іаган атрымаў першыя ўрокі ігры на скрыпцы. Меўшы выдатны голас (сапрана) хлопчык спяваў таксама ў школьным хоры.

У 9 гадоў Іаган Себасцьян асірацеў (памёр бацька), цяпер яго выхаваннем стаў займацца старэйшы брат, які служыў царкоўным арганістам у мястэчке Ордруф. Брат накіраваў хлопчыку ў гімназію, а сам у той жа час працягваў вучыць яго музыцы. У 15 гадоў Бах вырашае пачаць самастойнае жыццё і пераяжджае жыць у Люнебург. У 1703 годзе ён скончыў гімназію, пасля чаго кампазітару прыйшлося некалькі гадоў паездзіць па краіне ў пошуках працы (гордага юнака не задавальняў прыгнечаны стан музыкі, умовы працы). Падчас гэтага перыяду жыцця кампазітар адточвае сваё майстэрства ігры на аргане.

У 1708 годзе Бах спыняецца на сталае жыццё ў Веймары, дзе служыць прыдворным музыкам і мясцовым арганістам. У «веймарскі» перыяд кампазітар стварыў свае лепшыя арганныя творы, сярод якіх Таката і фуга рэ мінор, Пасакалія до мінор і іншыя. У 1717 годзе Бах з сям’ёй пераехаў у Кётэн, дзе кіраваў невялікім аркестрам пры двары мясцовага прынца. У Кётэне не было аргана, таму ў гэты перыяд Бах пісаў у асноўным клавірную і аркестравую музыку. Сярод іншага тут былі напісаны 24 прэлюдыі і фугі, якія склалі першы том працы Добра тэмпераваны клавір, а таксама была напісана Храматычная фантазія і фуга рэ мінор.

З Кётэна ў 1723 годзе Бах пераехаў у Лейпцыг, дзе і застаўся да канца свайго жыцця. Тут ён займаў пасаду кантара (кіраўніка хора) спеўнай школы пры царкве святога Фамы. Тут кампазітару прыйшлося заняцца царкоўнай оперападобнай музыкай. У Лейпцыгу Бах стварае свае лепшыя вакальна-інструментальныя кампазіцыі: большую частку кантат, Жарсці па Іаану, Жарсці па Матфею, Меса сі мінор. Тут жа былі напісаны Італьянскі канцэрт, закончаны другі том працы Добра тэмпераваны клавір.

Памёр Іаган Себасцьян Бах у 1750 годзе.

Творчасць

Творчая спадчына Іагана Себасцьяна Баха надзвычай вялікая і ахоплівае больш за 1000 кампазіцый, з іх 320 свецкіх і духоўных кантатаў, шмат месаў, «Калядная» і «Вялікодная» араторыі, шматлікія харалы, матэты, інструментальныя творы і іншыя.

Зараз творы Баха прынята пазначаць нумарам BWV, гэта значыць скарочана ад «Каталог твораў Баха» (ням.: Bach-Werke-Verzeichnis. Гэтая класіфікацыя была прапанавана нямецкім музыкаведам Вольфгангам Шмідэрам у 1950 годзе, у яе аснове ляжыць тэматычны прынцып: нумары BWV 1—224 асацыююцца з кантатамі, BWV 225—249 — з аратарыяльнымі творамі, BWV 250—524 ёсць хараламі і духоўнымі спевамі, BWV 525—748 — творы для аргана, BWV 772—994 — клавірныя творы, BWV 995—1000 — творы для лютні, BWV 1001—1040 — камерная музыка, BWV 1041—1071 — аркестравыя творы і BWV 1072—1126 — каноны і фугі.

Фільмы пра І.С.Баха

• Bach Cello Suite #6: Six Gestures
• Friedemann Bach
• Great Composers (BBC TV series) у 8 частках: Частка 1, Частка 2, Частка 3, Частка 4, Частка 5, Частка 6, Частка 7, Частка 8
• Johann Sebastian Bach
• Johann Sebastian Bach - Der liebe Gott der Musik
• The Cantor of St Thomas’s
• The Joy of Bach

Гл. таксама

• Джыралама Фрэскабальдзі

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Іаган Себасцьян Бах
• Іаган Себасцьян Бах: Ноты твораў на International Music Score Library Project
• J. S. Bach Home Page (англ.)  — найбуйнейшы сеткавы рэсурс, прысвечаны І. С. Баху. Біяграфія, партрэты, каталог твораў з магчымасцю пошуку па розных параметрах, рэцэнзіі на выкананні.
• Сайт, прысвечаны кантатам Баха, падрабязная інфармацыя пра запісы і выканаўцаў
• Bach-Archiv Leipzig (ням.) 
• Bachhaus Eisenach (ням.) 
• The Complete Cantatas (англ.) 
• Імша сі мінор BWV 232 (англ.) 
• Klavier-übung IV BWV 988/1087 (англ.) 
• Мэтью Страсти BWV 244 (ням.)  (англ.)  (фр.)  (ісп.)  (італ.)  (яп.)  (парт.)  (венг.)  (руск.)  (шведск.)  (катал.)  (кіт.)  (іўрыт)  (індан.)  (суахілі)