Іван Навуменка

Iван Якаўлевіч Навуменка
Старшыня Вярхоўнага Савета БССР 28 сакавіка 1985 — 15 мая 1990
Папярэднік	Іван Пятровіч Шамякін
Пераемнік	Мікалай Іванавіч Дземянцей
Нараджэнне	16 лютага 1925(1925-02-16) Васілевічы, Рэчыцкі павет, Гомельская губерня, РСФСР, СССР
Смерць	17 снежня 2006(2006-12-17) (81 год) Мінск, Беларусь
Месца пахавання	Кальварыйскія могілкі
Член у	Саюз пісьменнікаў СССР
Адукацыя	філалагічны факультэт БДУ (1950)
Навуковая ступень	доктар філалагічных навук
Навуковае званне	акадэмік Акадэміі навук Беларускай ССР
Дзейнасць	пісьменнік, літаратуразнавец
Месца працы	Бальшавік Палесся[d] Звязда Маладосць БДУ Інстытут літаратуразнаўства НАНБ
Бітвы	Вялікая Айчынная вайна
Узнагароды	Прэмія Ленінскага камсамола Беларусі (1967) Дзяржаўная прэмія БССР імя Якуба Коласа (1972) Дзяржаўная прэмія Беларусі імя Якуба Коласа прэмія Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (1997)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

На Першамайскай дэманстраціі. Янка Сіпакоў, Іван Навуменка, Ніна Маеўская, Барыс Сачанка, Юрась Свірка. 1958 год.

Іван Якаўлевіч Наву́менка (16 лютага 1925, Васілевічы, Рэчыцкі павет, Гомельская губерня — 17 снежня 2006, Мінск) — беларускі пісьменнік і літаратуразнавец. Акадэмік АН БССР, доктар філалагічных навук, прафесар. Член Саюза пісьменнікаў СССР (з 1957 года). Псеўданімы: Кляшторны С.; Кляшторны Сідар; Цыбук Яўхім; Якаўлеў Н.

Біяграфія

Нарадзіўся 16 лютага 1925 года у вёсцы Васілевічы Рэчыцкага павета Гомельскай губерні (цяпер — горад у Рэчыцкім раёне Гомельскай вобласці) ў сям’і чыгуначніка. Са студзеня 1942 года — удзельнік камсамольскага падполля, пасля — партызан, удзельнічаў у вызваленні Васілевічаў. У снежні 1943 года прызваны ў Чырвоную Армію. Удзельнічаў у баях на Ленінградскім і 1-м Украінскім франтах. Пасля дэмабілізацыі ў снежні 1945 года — карэспандэнт мазырскай абласной газеты «Бальшавік Палесся», а з 1951 года — рэспубліканскай газеты «Звязда». Завочна скончыў філалагічны факультэт БДУ (1950) і аспірантуру пры БДУ (1954). Быў загадчыкам аддзела прозы часопіса «Маладосць» (1953—1958 гады), загадваў кафедрай беларускай літаратуры БДУ. У 1973—1982 гадах — дырэктар Інстытута літаратуры імя Я. Купалы АН БССР, з 1982 года — віцэ-прэзідэнт АН БССР. Старшыня Вярхоўнага Савета БССР (1985—1990 гг.).

Памёр 17 снежня 2006 года ў Мінску. Пахаваны ў Мінску на Кальварыйскіх могілках.

Творчасць

Дэбютаваў апавяданнямі ў 1955 годзе (часопіс «Маладосць»). Аўтар кніг апавяданняў, аповесцей «Сямнаццатай вясной» (1957), «Хлопцы-равеснікі» (1958), «Верасы на выжарынах» (1960), «Бульба» (1964), «Таполі юнацтва» (1966), «Вераніка» (1968), «Тая самая зямля» (1971), «Падарожжа ў юнацтва» (выбранае, 1972), «Замець жаўталісця» (1977), «Пераломны ўзрост» 1986), «Водгулле далёкіх вёснаў» (1989), раманаў «Сасна пры дарозе» (1962), «Вецер у соснах» (1967), «Сорак трэці» (1974), «Смутак белых начэй» (раман, аповесць, апавяданні, 1980), «Летуценнік. Смутак белых начэй» (1985), «Асеннія мелодыі» (раман, апавяданні, 1987), аповесці для дзяцей «Вайна каля Цітавай копанкі» (1959), «Капитан Степь идет в разведку» (з В. Мамантавым, 1982), п’есы «Птушкі між маланак» (1982). Выйшаў Збор твораў у 6 т. (1981—84).

Выдаў літаратуразнаўчыя працы «З глыбінь жыцця: Крытычныя эцюды аб творчасці Якуба Коласа» (1960), «Пісьменнікі-дэмакраты» (1967), «Янка Купала: Духоўны воблік героя» (1967), «Якуб Колас: Духоўны воблік героя» (1968), «Гуманизм и народность» (Масква, 1972), «Кніга адкрывае свет» (1978), «Из глубин народной жизни» (1981), «Якуб Колас» (1982), «Якуб Колас: Нарыс жыцця і творчасці» (1982), «Элементы міфалогіі ў паэзіі Янкі Купалы і Якуба Коласа» (1988), даклады на VIII і IX Міжнародных з’ездах славістаў «Праблемы развіцця літаратуры ў эпоху сучаснага навукова-тэхнічнага прагрэсу» (1978) і «Творчасць Янкі Купалы і Якуба Коласа ў кантэксце славянскіх літаратур» (1983).

Узнагароды

Узнагароджаны ордэнамі Айчыннай вайны II ступені, Чырвонай Зоркі, Працоўнага Чырвонага Сцяга, Кастрычніцкай Рэвалюцыі, медалём Францыска Скарыны і іншымі медалямі. Заслужаны дзеяч навукі Беларускай ССР (1978). Лаўрэат Прэміі Ленінскага камсамола Беларусі (1967) за кнігу «Таполі юнацтва», Дзяржаўнай прэміі БССР імя Якуба Коласа (1972) за кнігі «Янка Купала: Духоўны воблік героя» і «Якуб Колас: Духоўны воблік героя». Лаўрэат Прэміі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі 1997 года.

Літаратура

• Навуменка Іван Якаўлевіч // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 513. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
• Навуменка Іван // Беларускія пісьменнікі (1917—1990): Даведнік / Склад. А. К. Гардзіцкі. Нав. рэд. А. Л. Верабей. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1994. — 653 с.: іл. — ISBN 5-340-00709-X.
• Навуменка Іван // Беларускія пісьменнікі: Біябібліяграфічны слоўнік. У 6 т. / пад рэд. А. І. Мальдзіса. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 1992—1995.

Спасылкі

• Іван Навуменка ў базе даных «История белорусской науки в лицах» Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі (руск.)
• Выстава «Да 90-годдзя са дня народзінаў акадземіка І. Я. Навуменка, пісьменніка і літаратуразнаўца» на сайце ЦНБ НАН Беларусі
• Буклет да 90-годдзя з творамі І. Я. Навуменка на сайце ЦНБ НАН Беларусі