Ігар Яўгенавіч Там

Ігар Яўгенавіч Там
руск.: Игорь Евгеньевич Тамм
Дата нараджэння	8 ліпеня 1895(1895-07-08)
Месца нараджэння	Уладзівасток, Расійская імперыя
Дата смерці	12 красавіка 1971(1971-04-12)[…] (75 гадоў)
Месца смерці	Масква, РСФСР, СССР
Месца пахавання	Новадзявочыя могілкі
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Жонка	Nataliya Shuyskaya[d]
Дзеці	Evgeny Tamm[d]
Род дзейнасці	фізік-тэарэтык, вынаходнік, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера	тэарэтычная фізіка
Месца працы	Маскоўскі фізіка-тэхнічны інстытут МДУ
Навуковая ступень	доктар фізіка-матэматычных навук
Альма-матар	Эдынбургскі ўніверсітэт фізічны факультэт МДУ[d] МДУ
Навуковы кіраўнік	Леанід Ісаакавіч Мандэльштам
Вядомыя вучні	Vladimir Kadyshevsky[d], Леанід Келдыш[d], Moisey Markov[d], Anri Rukhadze[d], Viktor Silin[d], Michail Leonovič Ter-Mikaėljan[d], Evgenii Feinberg[d], Semyon Shubin[d], Dmitry Blokhintsev[d], Віталь Гінзбург і Андрэй Дзмітрыевіч Сахараў
Член у	Леапальдзіна[d] Расійская акадэмія навук Акадэмія навук СССР Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Польская акадэмія навук
Прэміі
Узнагароды	Нобелеўская прэмія па фізіцы (1958) Вялікі залаты медаль імя М. В. Ламаносава (1967)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

І́гар Яўге́навіч Там (26 чэрвеня (8 ліпеня) 1895, Уладзівасток, Расія — 12 красавіка 1971, Масква) — савецкі фізік-тэарэтык; заснавальнік навуковай школы па тэарэтычнай фізіцы. Акадэмік АН СССР (1953, член-карэспандэнт 1933). Замежны член Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук (1961) і АН іншых краін. Герой Сацыялістычнай Працы (1953). Лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіцы (сумесна з П. А. Чаранковым і І. М. Франкам, 1958)

Біяграфія

Скончыў Маскоўскі ўніверсітэт (1918). Выкладаў у ВНУ Сімферопаля і Адэсы. У 1924—1941 і 1954—1957 у Маскоўскім універсітэце (з 1930 прафесар, загадчык кафедры). З 1934 у Фізічным інстытуце АН СССР (загадчык аддзела). У 1948—1953 удзельнічаў у стварэнні першай вадароднай бомбы ў СССР.

Навуковы ўклад

Навуковыя працы па квантавай механіцы, тэорыі цвёрдага цела, ядзернай фізіцы, фізіцы элементарных часціц і касмічных прамянёў і інш.

Стварыў квантавую тэорыю рассеяння святла ў крышталях (1930). Заклаў асновы квантава-механічнай тэорыі фотаэфекту ў металах (1931; з С. П. Шубіным). Прадказаў існаванне звязаных энергетычных станаў электрона на паверхні крышталя (узроўні Тама; 1932). Заклаў асновы палявой тэорыі парных ядзерных сіл (1934; адначасова з Д. Д. Іваненкам). Прадказаў наяўнасць у нейтрона магнітнага моманту (1934; з С. А. Альтшулерам). Стварыў тэорыю выпрамянення Чаранкова—Вавілава (1937; з І. М. Франкам). Даказаў суадносіны невызначальнасці «энергія—час» у нерэлятывісцкай квантавай механіцы (1945; з Л. І. Мандэльштамам). Распрацаваў тэорыю магнітнага тэрмаядзернага рэактара (1950; з А. Д. Сахаравым).

Узнагароды

• Нобелеўская прэмія 1958 (з І. М. Франкам, П. А. Чаранковым).
• Дзяржаўныя прэміі СССР 1946, 1953.
• Вялікі залаты медаль імя М.В.Ламаносава АН СССР 1967.

Публікацыі

• Нобелевские лекции. М., 1960 (разам з П. А. Чаранковым, І. М. Франкам).
• Собр. научных трудов. Т. 1—2. М., 1975.
• Основы теории электричества. 10 изд. М., 1989.

Літаратура

• Там Ігар Яўгенавіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. С. 410.
• Воспоминания о И. Е. Тамме. 2 изд. М., 1986.
• Фейнберг Е. Л. И. Е. Тамм // Успехи физ. наук. 1995. Т. 165, вып. 7.
• Капица. Тамм. Семенов: В очерках и письмах. М., 1998.