Ігар Яўгенавіч Там

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Ігар Яўгенавіч Там
руск.: Игорь Евгеньевич Тамм
Дата нараджэння 8 ліпеня 1895(1895-07-08)[1][2]
Месца нараджэння
Дата смерці 12 красавіка 1971(1971-04-12)[3][4][…] (75 гадоў)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Жонка Nataliya Shuyskaya[d]
Дзеці Evgeny Tamm[d]
Род дзейнасці фізік-тэарэтык, вынаходнік, выкладчык універсітэта, фізік
Навуковая сфера тэарэтычная фізіка
Месца працы
Навуковая ступень доктар фізіка-матэматычных навук
Навуковае званне
Альма-матар
Навуковы кіраўнік Леанід Ісаакавіч Мандэльштам
Вядомыя вучні Vladimir Kadyshevsky[d], Леанід Келдыш[d], Moisey Markov[d], Anri Rukhadze[d], Viktor Silin[d], Michail Leonovič Ter-Mikaėljan[d], Evgenii Feinberg[d], Semyon Shubin[d], Dmitry Blokhintsev[d], Віталь Гінзбург, Андрэй Дзмітрыевіч Сахараў і Alexander Davydov[d]
Член у
Прэміі
Сталінская прэмія 1-й ступені Сталінская прэмія
Узнагароды
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

І́гар Яўге́навіч Там (26 чэрвеня (8 ліпеня) 1895, Уладзівасток, Расія — 12 красавіка 1971, Масква) — савецкі фізік-тэарэтык; заснавальнік навуковай школы па тэарэтычнай фізіцы. Акадэмік АН СССР (1953, член-карэспандэнт 1933). Замежны член Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук (1961) і АН іншых краін. Герой Сацыялістычнай Працы (1953). Лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіцы (сумесна з П. А. Чаранковым і І. М. Франкам, 1958)

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Скончыў Маскоўскі ўніверсітэт (1918). Выкладаў у ВНУ Сімферопаля і Адэсы. У 1924—1941 і 1954—1957 у Маскоўскім універсітэце (з 1930 прафесар, загадчык кафедры). З 1934 у Фізічным інстытуце АН СССР (загадчык аддзела). У 1948—1953 удзельнічаў у стварэнні першай вадароднай бомбы ў СССР.

Навуковы ўклад[правіць | правіць зыходнік]

Навуковыя працы па квантавай механіцы, тэорыі цвёрдага цела, ядзернай фізіцы, фізіцы элементарных часціц і касмічных прамянёў і інш.

Стварыў квантавую тэорыю рассеяння святла ў крышталях (1930). Заклаў асновы квантава-механічнай тэорыі фотаэфекту ў металах (1931; з С. П. Шубіным). Прадказаў існаванне звязаных энергетычных станаў электрона на паверхні крышталя[ru] (узроўні Тама; 1932). Заклаў асновы палявой тэорыі парных ядзерных сіл (1934; адначасова з Д. Д. Іваненкам). Прадказаў наяўнасць у нейтрона магнітнага моманту (1934; з С. А. Альтшулерам). Стварыў тэорыю выпрамянення Чаранкова—Вавілава (1937; з І. М. Франкам). Даказаў суадносіны невызначальнасці «энергія—час» у нерэлятывісцкай квантавай механіцы (1945; з Л. І. Мандэльштамам). Распрацаваў тэорыю магнітнага тэрмаядзернага рэактара[ru] (1950; з А. Д. Сахаравым).

Узнагароды[правіць | правіць зыходнік]

Публікацыі[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі[правіць | правіць зыходнік]

  1. Igor Tamm // Gran Enciclopèdia CatalanaGrup Enciclopèdia, 1968.
  2. Brozović D., Ladan T. Igor Jevgenjevič Tamm // Hrvatska enciklopedijaLZMK, 1999. — 9272 с. — ISBN 978-953-6036-31-8
  3. а б в Тамм Игорь Евгеньевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
  4. Igor Jewgenjewitsch Tamm // Brockhaus Enzyklopädie / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag Праверана 9 кастрычніка 2017.
  5. а б Матэматычная генеалогія — 1997.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Там Ігар Яўгенавіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. С. 410.
  • Воспоминания о И. Е. Тамме. 2 изд. М., 1986.
  • Фейнберг Е. Л. И. Е. Тамм // Успехи физ. наук. 1995. Т. 165, вып. 7.
  • Капица. Тамм. Семенов: В очерках и письмах. М., 1998.