Ізраіль Хацкелевіч Рухамоўскі

З пляцоўкі Вікіпедыя
Jump to navigation Jump to search
Ізраіль Хацкелевіч Рухамоўскі
Рухомовский, Израиль.png
Імя пры нараджэнні: Ізраіль Доў-Бер Рухамоўскі[1]
Род дзейнасці: ювелір
Дата нараджэння: 1860(1860)
Месца нараджэння: Мазыр, Мінская губерня, Расійская імперыя
Падданства: Flag of Russia.svg Расійская імперыя
Дата смерці: 1936(1936)
Месца смерці: Парыж, Францыя
Дзеці: тры сыны — Саламон, Якаў і Леон — і тры дачкі
Узнагароды і прэміі:
  • Залаты медаль на выставе Салона французскіх мастакоў за мініятурную копію тыяры Сайтаферна, вышынёй 40 мм (цяпер знаходзіцца ў калекцыі Рускага нацыянальнага музея)[2]
  • Залаты медаль на выставе Салона французскіх мастакоў у Парыжы (1903 года) за «Саркафаг са шкілетам»[3]

Ізраіль Хацкѐлевіч Рухамоўскі (1860, Мазыр — 1936, Парыж) — ювелір, пісьменнік, аўтар мноства унікальных ювелірных твораў, сярод якіх: скрыначка ў выглядзе саркафага з мініяцюрным залатым шкілецікам з 167 косткамі, творы юдаікі(руск.) бел., вазы, кампазіцыі на міфалагічныя тэмы. Сусветна праславіўся як аўтар тыяры Сайтаферна. На думку калекцыянера А. М. Іванова(руск.) бел. — «найвялікшы ювелір ўсіх часоў і народаў»[4].

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Ізраіль (Исроэл-Бер) Рухамоўскі[5] нарадзіўся ў 1860 годзе ў горадзе Мазыры[6]. Бацькі хацелі, каб ён стаў рабінам, і ў дзяцінстве ён атрымаў рэлігійнае адукацыю. Аднак ён абраў ювелірную справу і сам вывучыўся ювелірнаму і граверному майстэрству[7][8]. Пачынаў як разьбяр пячатак[9]. У 17 гадоў ажаніўся. У сярэдзіне 1880-х гадоў ён пераехаў у Кіеў, і тут яму прапанавалі працаваць у вядучых ювелірных майстэрнях. Юны талент першапачаткова нікім не прызнаваўся з-за зайздрасці перад яго поспехам[10], але яго паслугамі карысталіся многія. Да прыкладу, Іосіф Маршак(руск.) бел. пастаянна заказваў у Рухамоўскага свае творы[10]. Потым, у 1892 годзе, ён пераехаў у Адэсу, дзе жыў па адрасе Успенская, № 36[11]. Яго майстэрня не мела шыльды[3].

Пасля ён стварыў мноства цікавых і ўнікальных ювелірных работ. На працягу дзевяці гадоў[12][13][14] І. Рухамоўскі працаваў над адной з лепшых сваіх работ — невялікай скрыначкай у выглядзе труны-саркафага памерам 10 см у даўжыню і 4 см у вышыню. Пад вечкам саркафага знаходзіцца мініяцюрны залаты шкілецік, у якога рухаюцца 167 костак[15].

«Тыярa Сайтаферна»

Аднымі з заказчыкаў І. Рухамоўскага былі браты Шэпсель і Лейба Гохманы, купцы трэцяй гільдыі[16]. Яны замовілі ў І. Рухамоўскага ў 1895 годзе «тыяру Сайтаферна», а потым выдалі яе за працу майстроў калячарнаморскага антычнага грэчаскага горада Ольвіі, якую тыя зрабілі ў падарунак скіфскаму цару Сайтаферну ў якасці выкупу[17]. У 1896 годзе тыяру пад выглядам арыгінала прадалі ў Луўр за 200 000 франкаў (50 000 рублёў). Рухамоўскаму купцы далі толькі 1800 рублёў. Праца была настолькі па-майстэрску зроблена, што ўсе вядучыя спецыялісты, у тым ліку дырэктар Луўра, кіраўнік аддзела антычнага мастацтва і іншыя, прызналі выраб аўтэнтычным. З-за вялікага кошта тыяры трэба было атрымаць спецыяльны дазвол і субсідыі парламента Францыі.

23 сакавіка 1903 года ў адной з парыжскіх газет у адкрытым лісце ювеліра з Парыжа Ліфшыца было сказана, што аўтарам тыяры з'яўляецца Ізраіль Рухамоўскі[18]. Яму не паверылі, аднак тыяра была прыбраная ў запаснік, а ўрад стварыў камісію на чале з Клермонам-Гано, членам Акадэміі навук. Праз два дні з Адэсы ў парыжскую газету телеграфавалі, што Ізраіль Рухамоўскі заявіў аб тым, што ён — аўтар тыяры. Праз тыдзень, 5 красавіка 1903 года Рухамоўскі прыбыў першы раз у жыцці ў Парыж. Там Ізраіль Хацкелевіч змог лёгка даказаць, што з'яўляецца аўтарам (паказаў чарцяжы і зрабіў ідэнтычную копію яе часткі). На просьбу назваць імя арганізатараў афёры Ізраіль Рухамоўскі распавёў вельмі непраўдападобную гісторыю пра купца з Керчы. Аб Гохманах ён сціпла змаўчаў.

Потым І. Рухамоўскі вярнуўся ў Адэсу. Вельмі доўга збіраў сродкі на атрыманне статусу купца трэцяй гільдыі, аднак сабраць патрэбную суму ён так і не змог[3]. Усё, што назапасіў, — з цяжкасцю пакрыла набыццё білетаў для яго і яго сям'і ў Парыж у адзін канец[3]. Некаторы час, І. Рухамоўскі працаваў у Луўры рэстаўратарам[3].

Апошнія тры дзясяткі гадоў Ізраіль Рухамоўскі правёў з жонкай і дзецьмі ў Парыжы, дзе ствараў працы для знакамітых парыжан, такіх як барон Эдмон Ротшыльд(руск.) бел.. Дзеці яго пайшлі па слядах бацькі і таксама сталі вядомымі ювелірамі, мастакамі і літаратарамі[7].

Ізраіль Рухамоўскі быў знаёмы з Максам Нардау(руск.) бел., Тэадорам Герцелем. У Макса Нардау быў жэтон працы Рухамоўскага, які яму падарылі «Сыны Сіёна». А ў Герцеля ад адэсітаў быў адрас, які зрабіў Саламон, сын Ізраіля[13].

Памёр Рухомовский ў Парыжы ў 1936 годзе ў галечы[3].

Сям'я[правіць | правіць зыходнік]

Унучаты пляменнік — рэжысёр Ізраіль Цурыэлевіч Пікман(руск.) бел.[5].

Выбраныя творы[правіць | правіць зыходнік]

Усяго вядома менш за 160 твораў[3]. Некаторыя з твораў[13]:

  • Саркафаг са шкілецікам (1893-1902[19]);
  • Tыярa Сайтаферна (1895-1896; восем месяцаў[2]);
  • Калье з міфалагічнымі сцэнамі[20];
  • Статуэтка «Ахілес і Мінерва»[20];
  • Залатая ваза, з якой два скіфа п'юць віно[20];
  • Кампазіцыі на міфалагічныя тэмы[20];
  • «Шадай» для дачкі Ротшыльда Мірыям[13];
  • Мезуза(руск.) бел. ў выглядзе трубачкі — дванаццаць міліметраў у даўжыню і чатыры ў дыяметры, у ёй тры меньшыя трубачкі, адна ў іншай, апошняя трубачка завяршаецца маленькай рукой. У трубочках выгравіравана малітва «Шма(руск.) бел.» і дзесяць запаведзяў. Усяго на мезузе 1311 літар[13];
  • Рытон[21] — рог, знізу даверху ўпрыгожаны рэльефам з жыцця скіфаў;
  • Калье — галоўная сцэна адлюстроўвае спакушэнне Геркулеса сірэнай[22];
  • Бутэлечка для духоў з каля 40000 шарыкаў[22];
  • Медальён «Дзесяць запаведзяў»[23];
  • Медальён, зроблены ў падарунак дырэктару фабрыкі Жако ў Адэсе[23];
  • Жэтон «Сцяна смутку». Адзін бок — карціна «Сцяна смутку» (яўрэі плачуць і моляцца), на другім баку — 10 запаведзяў і «шчыт Давіда» і надпіс: «Слухай, Ізраіль, Гасподзь Бог наш, Гасподзь адзін»[24];
  • Кулон у выглядзе тыяры цара Сайтафарнэса[24];
  • Залатыя статуэткі багіні Нікі і Эрота, якія сядзяць верхам на кентаўры[25];
  • Бірулька «Залаты шкілет»[25];
  • Жалезны шчыт, чаканены і інкруставаны пад творы эпохі Адраджэння[25];
  • Брошка з выявай жаночай галоўкі[25];
  • Залатыя кніжачкі з дзесяццю запаведзямі і футалярчыкі з золата і срэбра[13].

Вядомыя месцазнаходжанні захаваўшыхся твораў:

Творы таксама выстаўляюцца на прэстыжных аўкцыёнах Лондана і Парыжа[26].

Ушанаванне памяці[правіць | правіць зыходнік]

Мемарыяльная дошка ювеліру Ізраілю Рухамоўскаму ў Адэсе (вул. Осіпава, 6)
  • На фасадзе дома № 6 па вуліцы Осіпава (былой Рамеснай), па ініцыятыве Аляксандра Гуна 22 красавіка 2014 года з'явілася мемарыяльная дошка, скульптар А. Князік.

Як піша Музей Фабержэ:

Апытанне грамадскага меркавання сучасных спецыялістаў у галіне мастацтвазнаўства і ювелірнага мастацтва паказаў, што імя генія залатых спраў майстра, найталенавіцейшага гравёра па металу, які жыў на мяжы стагоддзяў, рэдка сустракаецца ў мастацтвазнаўчай літаратуры[20].

Публікацыі[правіць | правіць зыходнік]

  • Рухамоўскі І. Маё жыццё, мая праца = מײַן לעבן און מײַן אַרבעט. — Парыж, 1928. Шаблон:Ref-yi

Зноскі

  1. ↑ Rubin N. A. The Secret of thr Golden Tiara: Israel Dov-Ber Rouchomovsky (англ.) . Bewilderingstories.com (31 ліпеня 2003). Архівавана з першакрыніцы 27 мая 2016.
  2. ↑ 2,0 2,1 Иванов, 2002
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 Иванов, 2002, с. 27
  4. ↑ Иванов, 2002, с. 15
  5. ↑ 5,0 5,1 Лейбельман М. «Тиара скифского царя» (руск.) . Kackad.com (6 лістапада 2003). Архівавана з першакрыніцы 27 мая 2016. Праверана 31 мая 2016.(руск.)
  6. ↑ Пикман Б., Эренбург И. Рассказ инженера Пикман из Мозыря (Записал Илья Эренбург) (руск.) . Архівавана з першакрыніцы 27 мая 2016. Праверана 31 мая 2016.
  7. ↑ 7,0 7,1 Басин Я. З. Фальшивая тиара Сайтоферна (руск.) . Архівавана з першакрыніцы 27 мая 2016. Праверана 31 мая 2016.(руск.)
  8. ↑ Гений, которого знал весь мир (руск.) . Viktorbagley.wix.com. Архівавана з першакрыніцы 28 мая 2016. Праверана 31 мая 2016.
  9. ↑ Рухомовский, 1928
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 Иванов, 2002, с. 19
  11. ↑ Тиара скифского царя ювелира Рухомовского (руск.) . Тайный Мир Анубиса (31 ліпеня 2011). Архівавана з першакрыніцы 27 мая 2016. Праверана 31 мая 2016.
  12. ↑ Сапожников, 1903
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 13,6 13,7 Лейбельман М. Тиара скифского царя (руск.) . Kackad.com (20 лістапада 2003). Архівавана з першакрыніцы 27 мая 2016. Праверана 31 мая 2016.(руск.)
  14. ↑ Иванов, 2002, с. 28
  15. ↑ Cкиф из Одессы (руск.) . Фонд Ави Хай (31 ліпеня 2011). Праверана 31 мая 2016.(руск.)
  16. ↑ Робулец С. Очаков — Париж. Афера тысячелетия (руск.) . Очаковсий портал (16 сакавіка 2016). Архівавана з першакрыніцы 27 мая 2016. Праверана 31 мая 2016.(руск.)
  17. ↑ Нехамкин С. Корона скифского царя. Аргументы Недели (7 снежня 2011). Архівавана з першакрыніцы 15 сакавіка 2012.
  18. ↑ История одной авантюры-мистификации (руск.) . Reading-hall.ru/ (31 ліпеня 2011). Праверана 31 мая 2016.(руск.)
  19. ↑ Иванов, 2002, с. 20
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 20,4 20,5 Три произведения Израиля Рухумовского в музее Фаберже (руск.) . Бадэн-Бадэн: Музей Фабержэ ў Бадэн-Бадэне. Архівавана з першакрыніцы 28 мая 2016.
  21. ↑ Иванов, 2002, с. 44
  22. ↑ 22,0 22,1 Иванов, 2002, с. 45
  23. ↑ 23,0 23,1 Иванов, 2002, с. 46
  24. ↑ 24,0 24,1 Иванов, 2002, с. 47
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 25,3 Иванов, 2002, с. 48
  26. ↑ Рухомовский Израиль (1880—1936) — ювелир.. Архівавана з першакрыніцы 28 мая 2016.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Либман М. Островский Г. Поддельне шедевры. — М.: Советский художник, 1966. — 112 с. — (Страницы истории искусств).
  • Иванов А. Н. Мастера золотого и серебрянного дела в России (1600 — 1926). — М: «Русский национальный музей», 2002. — Т. 1. — С. 19. — ISBN 5-9500046-1-2.
  • Брашинский И. Б. В поисках скифских сокровищ / Отв. ред. Б. Б. Пиотровский. — Л.: Наука, 1979. — 144 с.
  • Гун А. А. Тайна золотой тиары. — Шаблон:Од.: Печатный двор, 2012. — 202 с.
  • Сапожников Б. Израиль Рухомовский и его работы. — Шаблон:Од., 1903.

Фільмы[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Ізраіль_Хацкелевіч_Рухамоўскі&oldid=3218419"