Ізраіль Хацкелевіч Рухамоўскі

З пляцоўкі Вікіпедыя
Jump to navigation Jump to search
Ізраіль Хацкелевіч Рухамоўскі
Рухомовский, Израиль.png
Імя пры нараджэнні Ізраіль Доў-Бер Рухамоўскі[1]
Род дзейнасці ювелір
Дата нараджэння 1860(1860)
Месца нараджэння Мазыр, Мінская губерня, Расійская імперыя
Падданства Flag of Russia.svg Расійская імперыя
Дата смерці 1936(1936)
Месца смерці Парыж, Францыя
Месца пахавання
Дзеці тры сыны — Саламон, Якаў і Леон — і тры дачкі
Узнагароды і прэміі
  • Залаты медаль на выставе Салона французскіх мастакоў за мініятурную копію тыяры Сайтаферна, вышынёй 40 мм (цяпер знаходзіцца ў калекцыі Рускага нацыянальнага музея)[3]
  • Залаты медаль на выставе Салона французскіх мастакоў у Парыжы (1903 года) за «Саркафаг са шкілетам»[4]

Ізраіль Хацкѐлевіч Рухамоўскі (1860, Мазыр — 1936, Парыж) — ювелір, пісьменнік, аўтар мноства унікальных ювелірных твораў, сярод якіх: скрыначка ў выглядзе саркафага з мініяцюрным залатым шкілецікам з 167 косткамі, творы юдаікі(руск.) бел., вазы, кампазіцыі на міфалагічныя тэмы. Сусветна праславіўся як аўтар тыяры Сайтаферна. На думку калекцыянера А. М. Іванова(руск.) бел. — «найвялікшы ювелір ўсіх часоў і народаў»[5].

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Ізраіль (Исроэл-Бер) Рухамоўскі[6] нарадзіўся ў 1860 годзе ў Мазыры[7]. Бацькі хацелі, каб ён стаў рабінам, і ў дзяцінстве ён атрымаў рэлігійнае адукацыю. Аднак ён абраў ювелірную справу і сам вывучыўся ювелірнаму і граверному майстэрству[8][9]. Пачынаў як разьбяр пячатак[10]. У 17 гадоў ажаніўся. У сярэдзіне 1880-х гадоў ён пераехаў у Кіеў, і тут яму прапанавалі працаваць у вядучых ювелірных майстэрнях. Юны талент першапачаткова нікім не прызнаваўся з-за зайздрасці перад яго поспехам[11], але яго паслугамі карысталіся многія. Да прыкладу, Іосіф Маршак(руск.) бел. пастаянна заказваў у Рухамоўскага свае творы[11]. Потым, у 1892 годзе, ён пераехаў у Адэсу, дзе жыў па адрасе Успенская, № 36[12]. Яго майстэрня не мела шыльды[4].

Пасля ён стварыў мноства цікавых і ўнікальных ювелірных работ. На працягу дзевяці гадоў[13][14][15] І. Рухамоўскі працаваў над адной з лепшых сваіх работ — невялікай скрыначкай у выглядзе труны-саркафага памерам 10 см у даўжыню і 4 см у вышыню. Пад вечкам саркафага знаходзіцца мініяцюрны залаты шкілецік, у якога рухаюцца 167 костак[16].

«Тыярa Сайтаферна»

Аднымі з заказчыкаў І. Рухамоўскага былі браты Шэпсель і Лейба Гохманы, купцы трэцяй гільдыі[17]. Яны замовілі ў І. Рухамоўскага ў 1895 годзе «тыяру Сайтаферна», а потым выдалі яе за працу майстроў калячарнаморскага антычнага грэчаскага горада Ольвіі, якую тыя зрабілі ў падарунак скіфскаму цару Сайтаферну ў якасці выкупу[18]. У 1896 годзе тыяру пад выглядам арыгінала прадалі ў Луўр за 200 000 франкаў (50 000 рублёў). Рухамоўскаму купцы далі толькі 1800 рублёў. Праца была настолькі па-майстэрску зроблена, што ўсе вядучыя спецыялісты, у тым ліку дырэктар Луўра, кіраўнік аддзела антычнага мастацтва і іншыя, прызналі выраб аўтэнтычным. З-за вялікага кошта тыяры трэба было атрымаць спецыяльны дазвол і субсідыі парламента Францыі.

23 сакавіка 1903 года ў адной з парыжскіх газет у адкрытым лісце ювеліра з Парыжа Ліфшыца было сказана, што аўтарам тыяры з’яўляецца Ізраіль Рухамоўскі[19]. Яму не паверылі, аднак тыяра была прыбраная ў запаснік, а ўрад стварыў камісію на чале з Клермонам-Гано, членам Акадэміі навук. Праз два дні з Адэсы ў парыжскую газету телеграфавалі, што Ізраіль Рухамоўскі заявіў аб тым, што ён — аўтар тыяры. Праз тыдзень, 5 красавіка 1903 года Рухамоўскі прыбыў першы раз у жыцці ў Парыж. Там Ізраіль Хацкелевіч змог лёгка даказаць, што з’яўляецца аўтарам (паказаў чарцяжы і зрабіў ідэнтычную копію яе часткі). На просьбу назваць імя арганізатараў афёры Ізраіль Рухамоўскі распавёў вельмі непраўдападобную гісторыю пра купца з Керчы. Аб Гохманах ён сціпла змаўчаў.

Потым І. Рухамоўскі вярнуўся ў Адэсу. Вельмі доўга збіраў сродкі на атрыманне статусу купца трэцяй гільдыі, аднак сабраць патрэбную суму ён так і не змог[4]. Усё, што назапасіў, — з цяжкасцю пакрыла набыццё білетаў для яго і яго сям’і ў Парыж у адзін канец[4]. Некаторы час, І. Рухамоўскі працаваў у Луўры рэстаўратарам[4].

Апошнія тры дзясяткі гадоў Ізраіль Рухамоўскі правёў з жонкай і дзецьмі ў Парыжы, дзе ствараў працы для знакамітых парыжан, такіх як барон Эдмон Ротшыльд(руск.) бел.. Дзеці яго пайшлі па слядах бацькі і таксама сталі вядомымі ювелірамі, мастакамі і літаратарамі[8].

Ізраіль Рухамоўскі быў знаёмы з Максам Нардау(руск.) бел., Тэадорам Герцелем. У Макса Нардау быў жэтон працы Рухамоўскага, які яму падарылі «Сыны Сіёна». А ў Герцеля ад адэсітаў быў адрас, які зрабіў Саламон, сын Ізраіля[14].

Памёр Рухамоўскі ў Парыжы ў 1936 годзе ў галечы[4].

Сям’я[правіць | правіць зыходнік]

Унучаты пляменнік — рэжысёр Ізраіль Цурыэлевіч Пікман(руск.) бел.[6].

Выбраныя творы[правіць | правіць зыходнік]

Усяго вядома менш за 160 твораў[4]. Некаторыя з твораў[14]:

  • Саркафаг са шкілецікам (1893—1902[20]);
  • Tыярa Сайтаферна (1895—1896; восем месяцаў[3]);
  • Калье з міфалагічнымі сцэнамі[21];
  • Статуэтка «Ахілес і Мінерва»[21];
  • Залатая ваза, з якой два скіфа п’юць віно[21];
  • Кампазіцыі на міфалагічныя тэмы[21];
  • «Шадай» для дачкі Ротшыльда Мірыям[14];
  • Мезуза(руск.) бел. ў выглядзе трубачкі — дванаццаць міліметраў у даўжыню і чатыры ў дыяметры, у ёй тры меньшыя трубачкі, адна ў іншай, апошняя трубачка завяршаецца маленькай рукой. У трубочках выгравіравана малітва «Шма(руск.) бел.» і дзесяць запаведзяў. Усяго на мезузе 1311 літар[14];
  • Рытон[22] — рог, знізу даверху ўпрыгожаны рэльефам з жыцця скіфаў;
  • Калье — галоўная сцэна адлюстроўвае спакушэнне Геркулеса сірэнай[23];
  • Бутэлечка для духоў з каля 40000 шарыкаў[23];
  • Медальён «Дзесяць запаведзяў»[24];
  • Медальён, зроблены ў падарунак дырэктару фабрыкі Жако ў Адэсе[24];
  • Жэтон «Сцяна смутку». Адзін бок — карціна «Сцяна смутку» (яўрэі плачуць і моляцца), на другім баку — 10 запаведзяў і «шчыт Давіда» і надпіс: «Слухай, Ізраіль, Гасподзь Бог наш, Гасподзь адзін»[25];
  • Кулон у выглядзе тыяры цара Сайтафарнэса[25];
  • Залатыя статуэткі багіні Нікі і Эрота, якія сядзяць верхам на кентаўры[26];
  • Бірулька «Залаты шкілет»[26];
  • Жалезны шчыт, чаканены і інкруставаны пад творы эпохі Адраджэння[26];
  • Брошка з выявай жаночай галоўкі[26];
  • Залатыя кніжачкі з дзесяццю запаведзямі і футалярчыкі з золата і срэбра[14].

Вядомыя месцазнаходжанні захаваўшыхся твораў:

Творы таксама выстаўляюцца на прэстыжных аўкцыёнах Лондана і Парыжа[27].

Ушанаванне памяці[правіць | правіць зыходнік]

  • На фасадзе дома № 6 па вуліцы Осіпава (былой Рамеснай), па ініцыятыве Аляксандра Гуна 22 красавіка 2014 года з’явілася мемарыяльная дошка, скульптар А. Князік.

Як піша Музей Фабержэ:

Апытанне грамадскага меркавання сучасных спецыялістаў у галіне мастацтвазнаўства і ювелірнага мастацтва паказаў, што імя генія залатых спраў майстра, найталенавіцейшага гравёра па металу, які жыў на мяжы стагоддзяў, рэдка сустракаецца ў мастацтвазнаўчай літаратуры[21].

Публікацыі[правіць | правіць зыходнік]

  • Рухамоўскі І. Маё жыццё, мая праца = מײַן לעבן און מײַן אַרבעט. — Парыж, 1928. (ідыш) 

Зноскі

  1. ↑ Rubin N. A. The Secret of thr Golden Tiara: Israel Dov-Ber Rouchomovsky (англ.) . Bewilderingstories.com (31 сакавіка 2003). Архівавана з першакрыніцы 27 мая 2016.
  2. ↑ http://archives.paris.fr/arkotheque/visionneuse/visionneuse.php?arko=YTo2OntzOjQ6ImRhdGUiO3M6MTA6IjIwMTktMTEtMTAiO3M6MTA6InR5cGVfZm9uZHMiO3M6MTE6ImFya29fc2VyaWVsIjtzOjQ6InJlZjEiO2k6MjU7czo0OiJyZWYyIjtpOjIyNjU0O3M6MTY6InZpc2lvbm5ldXNlX2h0bWwiO2I6MTtzOjIxOiJ2aXNpb25uZXVzZV9odG1sX21vZGUiO3M6NDoicHJvZCI7fQ==#uielem_move=161%2C64&uielem_islocked=0&uielem_zoom=145&uielem_brightness=0&uielem_contrast=0&uielem_isinverted=0&uielem_rotate=F — С. 27.
  3. ↑ 3,0 3,1 Иванов, 2002
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 Иванов, 2002, с. 27
  5. ↑ Иванов, 2002, с. 15
  6. ↑ 6,0 6,1 Лейбельман М. «Тиара скифского царя» (руск.) . Kackad.com (6 лістапада 2003). Архівавана з першакрыніцы 27 мая 2016. Праверана 31 мая 2016.(руск.)
  7. ↑ Пикман Б., Эренбург И. Рассказ инженера Пикман из Мозыря (Записал Илья Эренбург) (руск.) . Архівавана з першакрыніцы 27 мая 2016. Праверана 31 мая 2016.
  8. ↑ 8,0 8,1 Басин Я. З. Фальшивая тиара Сайтоферна (руск.) . Архівавана з першакрыніцы 27 мая 2016. Праверана 31 мая 2016.(руск.)
  9. ↑ Гений, которого знал весь мир (руск.) . Viktorbagley.wix.com. Архівавана з першакрыніцы 28 мая 2016. Праверана 31 мая 2016.
  10. ↑ Рухомовский, 1928
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 Иванов, 2002, с. 19
  12. ↑ Тиара скифского царя ювелира Рухомовского (руск.) . Тайный Мир Анубиса (31 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 27 мая 2016. Праверана 31 мая 2016.
  13. ↑ Сапожников, 1903
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 14,6 14,7 Лейбельман М. Тиара скифского царя (руск.) . Kackad.com (20 лістапада 2003). Архівавана з першакрыніцы 27 мая 2016. Праверана 31 мая 2016.(руск.)
  15. ↑ Иванов, 2002, с. 28
  16. ↑ Cкиф из Одессы (руск.) . Фонд Ави Хай (31 сакавіка 2011). Праверана 31 мая 2016.(руск.)
  17. ↑ Робулец С. Очаков — Париж. Афера тысячелетия (руск.) . Очаковсий портал (16 сакавіка 2016). Архівавана з першакрыніцы 27 мая 2016. Праверана 31 мая 2016.(руск.)
  18. ↑ Нехамкин С. Корона скифского царя. Аргументы Недели (7 снежня 2011). Архівавана з першакрыніцы 15 сакавіка 2012.
  19. ↑ История одной авантюры-мистификации (руск.) . Reading-hall.ru/ (31 сакавіка 2011). Праверана 31 мая 2016.(руск.)
  20. ↑ Иванов, 2002, с. 20
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 21,4 21,5 Три произведения Израиля Рухумовского в музее Фаберже (руск.) . Бадэн-Бадэн: Музей Фабержэ ў Бадэн-Бадэне. Архівавана з першакрыніцы 28 мая 2016.
  22. ↑ Иванов, 2002, с. 44
  23. ↑ 23,0 23,1 Иванов, 2002, с. 45
  24. ↑ 24,0 24,1 Иванов, 2002, с. 46
  25. ↑ 25,0 25,1 Иванов, 2002, с. 47
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 Иванов, 2002, с. 48
  27. ↑ Рухомовский Израиль (1880—1936) — ювелир.. Архівавана з першакрыніцы 28 мая 2016.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Либман М. Островский Г. Поддельне шедевры. — М.: Советский художник, 1966. — 112 с. — (Страницы истории искусств).
  • Иванов А. Н. Мастера золотого и серебрянного дела в России (1600 — 1926). — М: «Русский национальный музей», 2002. — Т. 1. — С. 19. — ISBN 5-9500046-1-2.
  • Брашинский И. Б. В поисках скифских сокровищ / Отв. ред. Б. Б. Пиотровский. — Л.: Наука, 1979. — 144 с.
  • Гун А. А. Тайна золотой тиары. — Од.: Печатный двор, 2012. — 202 с.
  • Сапожников Б. Израиль Рухомовский и его работы. — Од., 1903.

Фільмы[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Ізраіль_Хацкелевіч_Рухамоўскі&oldid=3707693"