Ізрой (грашовая адзінка)

Ізрой, які знойдзены ў Вішчынскім скарбе

Ізрой (літ.: lietuviškas ilgasis, руск.: литовская гривна, укр.: литовська гривня) — першая беларуская грашовая адзінка, якая з’явілася ў сярэдзіне XII стагоддзя ў Віцебску. Выкарыстоўвалася з XIII стагоддзя як грашовая адзінка Вялікага Княства Літоўскага і Рускага разам з капай.

У безманетны перыяд (XII—XIV стагоддзях) мелі хаджэнне ізроі ў выглядзе срэбраных палачак, якія мелі падабенства са скандынаўскімі зліткамі. На некаторых палачках выгравіравана або выдрапавана слова «ізрой», нанесеныя адна або некалькі засечак на спінцы, першапачаткова прызначаных для пасведчання якасці зліткаў, адсутнасці ўключэнняў некаштоўных металаў у асяродак злітка (памер — 10-17 см, вага — 100—105 г). У скарбах сустракаюцца і дробныя, сечаныя фрагменты гэтых палачак.

З першай чвэрці XIV стагоддзя атрымалі шырокае распаўсюджванне трыкатныя ізроі (вага — 170—189,5 г), якія змянілі ізроі ў выглядзе палачак. У XIV—XV стагоддзях мела месца іх кляйменне, верагодна закліканае сведчыць якасць. Сустракаюцца таксама палавінныя абрубкі ізрояў (85-95 г).

У крыніцах гэтыя ізроі таксама называюцца грыўняй (у ўкраінцаў), рубель (у рускіх), ілгаса (у літоўцаў).

У 1399 годзе, пасля паразы Вітаўта ў бітве на Ворскле, каб пазбегнуць разграблення, Кіеў выплаціў водкуп Цімуру-Кутлуку 3 тысячы ізрояў.

У 1417 годзе Ягайла заняў у Вітаўта 500 срэбраных ізрояў.

Ізроі паступова выйшлі з абарачэння ў XV стагоддзі ў сувязі з выпадкамі зніжэння ўтрымання ў іх срэбра і павелічэннем аб’ёму чаканкі манет.